Η Βόρεια Μακεδονία είναι αποφασισμένη να τηρήσει τον λόγο της και να εφαρμόσει τη Συμφωνία των Πρεσπών, δηλώνει στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα», με αφορμή την έλευσή της στην Ελλάδα για να παραστεί στην αμυντική έκθεση DEFEA, η Ραντμίλα Σεκερίνσκα. Η υπουργός Αμυνας της γειτονικής χώρας εξαίρει την εντυπωσιακή εμβάθυνση των διμερών σχέσεων στον τομέα της στρατιωτικής συνεργασίας και εκτιμά ότι αυτή μπορεί να διαχυθεί σε άλλα πεδία. Εκφράζει επίσης την απογοήτευσή της για το βέτο της Βουλγαρίας στην επίσημη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ).
Εχουν περάσει ήδη τρία χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Θα ήθελα να ρωτήσω την άποψή σας για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται η Συμφωνία, καθώς και για τις πρόσφατες περιπλοκές που εμφανίστηκαν. Πολλές πλευρές στην Ελλάδα πιστεύουν ότι τα Σκόπια προσπαθούν να αποφύγουν ορισμένα σημεία των δεσμεύσεών τους. Πώς απαντάτε;
«Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι σαν το παιδί ενός περίπλοκου γάμου, το οποίο τώρα οι δύο γονείς πρέπει να φροντίσουν και να αναθρέψουν. Αυτός ο γάμος, όπως και κάθε άλλος, έχει τα πάνω και τα κάτω του, αλλά υπάρχει η ελπίδα ότι και οι δύο γονείς θα κάνουν το σωστό. Ο δρόμος προς τη Συμφωνία των Πρεσπών έμοιαζε με αναρρίχηση σε απότομο βουνό, η υιοθέτησή της από το Κοινοβούλιο ήταν σαν να διερχόμαστε ναρκοπέδιο, ενώ οι αλλαγές στο Σύνταγμα ήταν μια στιγμή κομβική για όλους όσοι ενεπλάκησαν. Παρ’ όλα αυτά και σε σχέση με τον σκεπτικισμό στην Ελλάδα, θα έλεγα να εστιάσουμε στην ουσία και όχι στους τίτλους των μέσων ενημέρωσης. Οι θεσμοί μας είναι λεπτολόγοι στην εφαρμογή, οι θέσεις μας υπήρξαν καθαρές και σαφείς ακόμη και κατά τη διάρκεια σκληρών επιθέσεων εναντίον της Συμφωνίας. Ας πάρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Εχουμε μόλις ξεκινήσει την έκδοση νέων διαβατηρίων που αναγράφουν «Βόρεια Μακεδονία» – πολύ νωρίτερα από τον προβλεπόμενο σχεδιασμό, νωρίτερα από ό,τι προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών. Αυτή είναι μια ξεκάθαρη ένδειξη της πολιτικής μας θέλησης να τιμήσουμε τον λόγο μας και να προχωρήσουμε. Δεν χρειάζεται να πω ότι αναμένουμε και ελπίζουμε το ίδιο και από την ελληνική πλευρά».
Αντιλαμβάνομαι ότι η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας προχωρεί ομαλά παρά τα όσα συνέβησαν πρόσφατα. Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας περισσότερες λεπτομέρειες για κοινές ασκήσεις και ανταλλαγές τεχνογνωσίας και προσωπικού; Επιπρόσθετα, πώς προχωρεί η επιτήρηση του εναέριου χώρου της Βόρειας Μακεδονίας από ελληνικά αεροσκάφη; Θα μπορούσε η αναβολή της επικύρωσης από την ελληνική Βουλή του σχετικού Μνημονίου Κατανόησης να επηρεάσει την πρόοδο σε αυτόν τον τομέα;
«Το Διμερές Σχέδιο Αμυντικής Συνεργασίας για το 2021 περιλαμβάνει 69 δραστηριότητες, 23 στη Βόρεια Μακεδονία και 46 στην Ελλάδα, κάτι που αποτελεί σαφή ένδειξη του επιπέδου δέσμευσης για συνεργασία. Η έμφαση δίνεται στις ειδικές δυνάμεις, στην εκπαίδευση αλεξιπτωτιστών και δυτών, στην κυβερνοάμυνα και στις κοινές ασκήσεις. Σχεδιάζουμε επίσης να συνεισφέρουμε στο Rapid Deployment Corps-Greece του ΝΑΤΟ και στην ομάδα μάχης HELBROC, της οποίας επίσης ηγείται η Ελλάδα. Αυτόν τον Μάιο διοργανώσαμε τη μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση από τη στιγμή της ένταξής μας στο ΝΑΤΟ με τη συμμετοχή αμερικανικών, ελληνικών και βουλγαρικών δυνάμεων. Οι μονάδες αλεξιπτωτιστών μας επέστρεψαν την προηγούμενη εβδομάδα από εκπαίδευση στην Ελλάδα. Ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 περιπολούν στον εναέριο χώρο μας. Αυτό είναι οπωσδήποτε ένα νέο κεφάλαιο στη συνεργασία μας και θα έπρεπε να δώσει τον τόνο και σε άλλους τομείς».
Η χώρα σας είναι πλέον το 30ό κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ. Ποια είναι τα κύρια οφέλη από αυτή την εξέλιξη; Και ποιες είναι οι προτεραιότητες στη σχέση σας με τη Συμμαχία;
«Ο στόχος της ένταξής μας στο ΝΑΤΟ ένωνε τη χώρα μας επί σχεδόν τρεις δεκαετίες και έπειτα από περιόδους κρίσεων, περιφερειακής αστάθειας και εγχώριας απογοήτευσης η στιγμή της προσχώρησης στο ΝΑΤΟ ήταν πραγματικά ιστορική για εμάς. Θεωρείται ως μια επιβεβαίωση του στρατηγικού μας προσανατολισμού και μια ώθηση για τη δική μας και την περιφερειακή σταθερότητα. Ακόμη και η πρόσκληση ένταξης στο ΝΑΤΟ το 2019 έφερε οφέλη με όρους αυξημένης σταθερότητας, βελτιωμένων πιστωτικών αξιολογήσεων και αξιοσημείωτης αύξησης των άμεσων ξένων επενδύσεων. Φυσικά, τα περισσότερα αποτελέσματα είναι εμφανή στην άμυνα και στις Ενοπλες Δυνάμεις – μέσω υψηλότερων και βελτιωμένων αμυντικών δαπανών, εκσυγχρονισμού και μεταρρυθμίσεων. Η στρατιωτική μας ενσωμάτωση προχωρεί καλά και θα ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2021».
Ωστόσο, η ενταξιακή διαδικασία της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ έχει κολλήσει εξαιτίας των επιφυλάξεων της Βουλγαρίας, κυρίως στα θέματα της ταυτότητας και της μακεδονικής γλώσσας. Βλέπετε κάποιο φως στο τούνελ σύντομα; Πώς αυτή η καθυστέρηση επηρεάζει την κυβέρνηση και την οικονομία;
«Θα έλεγα ψέματα αν σας έλεγα ότι δεν υπάρχει απογοήτευση. Το βέτο είναι ένα μείζον χτύπημα όχι μόνο για εμάς αλλά επίσης για την πολιτική της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια. Θέτει σε κίνδυνο την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ και εγείρει πάλι τείχη δυσπιστίας και ανταγωνισμού μεταξύ γειτόνων. Χωρίς μια αξιόπιστη προσφορά διεύρυνσης προς τα Βαλκάνια, η ΕΕ χάνει έναν μοχλό πίεσης σε μια περίοδο που η περιοχή έχει μεγάλη ανάγκη από έναν».
Φαίνεται ότι τα Βαλκάνια και ειδικότερα τα Δυτικά Βαλκάνια μπαίνουν πάλι στο επίκεντρο της προσοχής των μεγάλων διεθνών παικτών. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός είναι ξεκάθαρος όχι μόνο από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα, αλλά ακόμη και από την Τουρκία. Είναι η περιοχή ασφαλής από την επιστροφή σε παλιές, κακές συνήθειες όπως ο εθνικισμός; Θα λέγατε ότι ορισμένοι από αυτούς τους μεγάλους παίκτες προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή με διάφορα μέσα;
«Η πανδημία υπήρξε ένα σκληρό χαστούκι στο πρόσωπο του κόσμου. Ηταν μια υπενθύμιση ότι η πρόοδος και η ευημερία δεν προέρχονται από το να μιλάμε την ίδια γλώσσα ή να πηγαίνουμε στην ίδια εκκλησία, αλλά από καλά εξοπλισμένα νοσοκομεία και αποτελεσματική υγειονομική περίθαλψη. Στα νοσοκομεία, όπου δίνεται η μάχη για τη ζωή, ορισμένοι προσεύχονται στον Θεό, αλλά όλοι στηρίζονται στην απόδοση των φαρμάκων και στους γιατρούς, από τους οποίους αναμένουν να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους. Ναι, τα Βαλκάνια έχουν δεκαετίες εμπειριών από τον εθνικισμό. Εκανε αυτή η πρακτική τους ανθρώπους πλουσιότερους ή ευτυχέστερους; Οχι! Πέτυχε κάποια χώρα ταχεία ανάπτυξη; Οχι! Ο εθνικισμός έφερε στα Βαλκάνια μονάχα πόνο και δυστυχία. Ηταν ο σιωπηλός δολοφόνος της προόδου. Αν πέσουμε πάλι θύματα της θανατηφόρας γοητείας του, δεν θα έχουμε κανέναν άλλο από τους εαυτούς μας για να κατηγορήσουμε. Θα έπρεπε να γνωρίζουμε καλύτερα».
