Η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων είναι μεγαλύτερη είδηση από την απόφαση να φιλοξενηθούν σε γήπεδα χωρίς θεατές: το λέω γιατί λίγους μήνες πριν, τον περασμένο Απρίλιο, η πραγματοποίησή τους ήταν ακόμα στον αέρα. Μια δημοσκόπηση που είδε το φως εκείνες τις ημέρες έστελνε το πλέον απαισιόδοξο μήνυμα: σύμφωνα με αυτήν, το 70% των Ιαπώνων θα επιθυμούσε μια νέα αναβολή τους ή ακόμα καλύτερα τη ματαίωσή τους. Τη δημοσκόπηση αυτή ακολούθησε η απόφαση να μην επιτραπούν έτσι κι αλλιώς ταξίδια προς το Τόκιο στις ημέρες των Αγώνων. Η απόφαση διεξαγωγής δημιούργησε σκεπτικισμό, αλλά έγινε τελικά δεκτή. «Ο αριθμός των αθλητών που παίρνουν μέρος στους Αγώνες είναι έτσι κι αλλιώς τεράστιος και μια εισβολή ξένων ούτως ή άλλως θα υπάρξει» είπε ο δήμαρχος της πόλης. Αγώνες χωρίς αθλητές είναι αδύνατο να προχωρήσουν. Χωρίς κόσμο κάτι θα γίνει. Ισως να είναι λιγότερο λαμπεροί, αλλά καλύτερα μια διοργάνωση να αναζητά λάμψη παρά να μη γίνει καθόλου.
Τον Μάρτιο του 2020, όταν ξεκίνησε η συζήτηση για την αναβολή των Αγώνων, το πράγμα απέκτησε χαρακτήρα θρίλερ. «Τίποτε δεν θα μπορέσουμε να κάνουμε. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα αναβληθούν. Ισως να πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε για τη διεξαγωγή τους σε έναν χρόνο, ίσως σε δύο. Αλλά, ποιος ξέρει, ίσως θα πρέπει να τους ακυρώσουμε εντελώς. Και δεν θα είναι η πρώτη φορά…». Αυτή ήταν η φράση ενός μέλους της ΔΟΕ, στις 10 Μαρτίου του 2020, ξεκινώντας το γαϊτανάκι των αμφιβολιών. Φυσικά έκανε αμέσως τον γύρο του κόσμου και προκάλεσε τόσο θόρυβο, ώστε ο πρόεδρος της τοπικής οργανωτικής επιτροπής χρειάστηκε αμέσως να υπαγορεύσει ένα δελτίο Τύπου που στάλθηκε σε εφημερίδες και τηλεοράσεις: «Οι Αγώνες θα διεξαχθούν και κάθε άλλη φήμη είναι αβάσιμη» ήταν το απλό μήνυμα της οργανωτικής επιτροπής στις 12 Μαρτίου. Ακολούθησε επισήμως η απόφαση για μη τήρηση της ημερομηνίας έναρξης των Αγώνων (ήταν η 24η Ιουλίου του 2020) και αναβολή τους για τα τέλη Αυγούστου. Στη συνέχεια, φάνηκε ότι είναι απίθανο να ολοκληρωθούν εγκαίρως τα προ-ολυμπιακά τουρνουά που ήταν προγραμματισμένο να λάβουν χώρα τον Ιούνιο. Και το «domino effect» έφερε τη ματαίωση των Αγώνων και την αναβολή τους για το καλοκαίρι του 2021. Θυμάμαι ότι την είχε προτείνει ο ίδιος ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, ο υπεραισιόδοξος Ντόναλντ Τραμπ, που πίστευε πως θα ξεμπερδέψει με τον ιό πριν από τις αμερικανικές εκλογές, προτού βέβαια νοσήσει και ο ίδιος.
Αρχικά οι Ιάπωνες δεν ήθελαν ούτε να σκέπτονται ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Στις 17 Μαρτίου της περασμένης χρονιάς η κυρία Σέικο Χασιμότο, υπουργός που ήταν επιφορτισμένη με το χαρτοφυλάκιο των Αγώνων και μετέπειτα ανέλαβε την Προεδρία της Οργανωτικής Επιτροπής Τόκιο 2020, αναφερόμενη στους κανόνες της ΔΟΕ, δήλωσε ότι «η σύμβαση προβλέπει πως οι Αγώνες θα πραγματοποιηθούν μέσα στο 2020». Ο δε πρόεδρος της ΔΟΕ, κ. Τόμας Μπαχ, μία ημέρα μετά, όταν και τοποθετήθηκε, θεώρησε σωστό να επαναλάβει «την αποφασιστικότητα όλων για τη διεξαγωγή των πιο επιτυχημένων αγώνων της Ιστορίας». Κι ενώ όλοι ορκίζονταν πως πρόβλημα σοβαρό δεν θα υπάρξει, στις 24 Μαρτίου η διοργάνωση αναβλήθηκε. Και όλοι συνειδητοποίησαν πως και έναν χρόνο αργότερα η διεξαγωγή της δεν θα ήταν απλή υπόθεση.
To κόστος για την οικονομία και τον αθλητισμό
Στο Τόκιο μιλούν από πέρυσι για μια «κατάρα των Ολυμπιακών Αγώνων σε σχέση με την Ιαπωνία». Στην ιστορία των Αγώνων, μόνο τρεις φορές αυτοί ματαιώθηκαν. Η πρώτη ματαίωση υπήρξε το 1916: ήταν προγραμματισμένο να γίνουν στο Βερολίνο, αλλά η έναρξη του Μεγάλου Πολέμου δεν το επέτρεψε. Η γερμανική πρωτεύουσα διοργάνωσε τους Αγώνες είκοσι χρόνια αργότερα και αυτοί πέρασαν στην Ιστορία για τα τέσσερα χρυσά μετάλλια του θρυλικού Τζέσε Οουενς. Οι Αγώνες δεν έγιναν και το 1944: ήταν προγραμματισμένο να φιλοξενηθούν στο Λονδίνο, στο οποίο όμως έβρεχε βόμβες. Η τρίτη ματαίωση ήταν αυτή των Αγώνων του 1940: έπρεπε να γίνουν στο Τόκιο, από τις 21 Σεπτεμβρίου έως τις 6 Οκτωβρίου. Ο Σινοϊαπωνικός Πόλεμος, η πολεμική αναμέτρηση της Κίνας με την Ιαπωνία δηλαδή, δεν το επέτρεψε. Για την ιστορία, οι Αγώνες μεταφέρθηκαν στο Ελσίνκι, αλλά εν τω μεταξύ είχε αρχίσει ήδη στην Ευρώπη ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οπότε ματαιώθηκαν οριστικά. Το Τόκιο έγινε πέρυσι η μοναδική πόλη στον κόσμο που έχει αναλάβει δύο φορές τους Αγώνες χωρίς να τους διοργανώσει στην ώρα τους: την πρώτη φορά αυτοί ματαιώθηκαν, τη δεύτερη επειδή αναβλήθηκαν για έναν χρόνο. Υπάρχει ωστόσο μια διαφορά: η πρώτη ματαίωση δεν στοίχισε στους Ιάπωνες σχεδόν τίποτα. Η δεύτερη ματαίωση, αν προέκυπτε, θα προκαλούσε στο ταμείο του ιαπωνικού κράτους μια ζημιά απερίγραπτη: σύμφωνα με τον κ. Κιίτσι Μουρασίμα, έναν από τους σπουδαιότερους οικονομολόγους της Citigroup, που μπήκε στον κόπο να υπολογίσει τη ζημιά, η ματαίωση θα κόστιζε περί το 0,5% του ΑΕΠ του τρίτου τριμήνου της Ιαπωνίας – μιλάμε για κάτι περισσότερο από
3 δισεκατομμύρια δολάρια. Στη ζημιά αυτή δεν υπολογίζεται το κόστος των έργων (έχουν ξοδευτεί απίστευτα ποσά για αθλητικές, και όχι μόνο, υποδομές), ενώ δεν περιλαμβάνονται στον λογαριασμό και οι εισπράξεις από τα τηλεοπτικά δικαιώματα, που υπολογίζονται σε περίπου 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια – 1 δισ. από αυτά το έχει πληρώσει το NBC για να αποκτήσει τα αποκλειστικά δικαιώματα μετάδοσης των Αγώνων στις ΗΠΑ. Δεν υπολογίζονται επίσης οι διαφημίσεις που έχουν ήδη πωληθεί, τα χορηγικά προγράμματα που θα ματαιώνονταν, οι ακυρώσεις κρατήσεων στα ανακαινισμένα ξενοδοχεία και άλλα πολλά.
Η μελέτη του κάνει λόγο για ζημιά της τάξης των 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων – χωρίς να αποκλείεται αυτή να είναι και μεγαλύτερη! Οποιος μιλάει για την «κατάρα του Τόκιο» δεν φαίνεται τελικά να απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Γίνονται τελικά για αυτόν τον λόγο οι Αγώνες, δηλαδή για να μετριαστεί η μεγάλη οικονομική ζημιά του Τόκιο; Πιθανότατα. Ωστόσο υπάρχει και ένας πολύ σημαντικός άλλος λόγος, ο οποίος σχετίζεται με τους αθλητές και την προετοιμασία τους. Ποιος άραγε έχει το ηθικό δικαίωμα να ματαιώσει το όνειρο των αθλητών που προετοιμάζονται για τους Αγώνες, σε κάποιες περιπτώσεις εδώ και πέντε χρόνια; Ποιος π.χ. έχει το ανάστημα να πει στον δικό μας Λευτέρη Πετρούνια που πάλεψε δύο χρόνια για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή του σε αυτούς ότι οι Αγώνες δεν θα γίνουν; Κανείς απολύτως.
Δεν θα έχουν κόσμο τα γήπεδα, αλλά δεν πειράζει. Το κοινό θα στηθεί στις τηλεοράσεις. Oχι απλώς για να παρακολουθήσει τους Αγώνες, αλλά και για να συμπαρασταθεί στους αθλητές. Ισως πιο πολύ από κάθε προηγούμενη φορά…
