«Η πανδημία αποτέλεσε μια ευκαιρία για να συζητήσουμε και πάλι την ανάγκη ενίσχυσης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και του Εθνικού Συστήματος Υγείας συνολικά, που βέβαια σε περίοδο κρίσης απέδειξε και πάλι την ανθεκτικότητά του, με τη συμμετοχή των Ιατρικών Σχολών στη λήψη αποφάσεων». Αυτά λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο νέος πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, καρδιολόγος Γεράσιμος Σιάσος, ο οποίος επισημαίνει τη σημαντική συνεισφορά της Ιατρικής Σχολής στην επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας και ζητεί για μια ακόμη φορά αναβάθμιση των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και άμεση ενίσχυση με πανεπιστημιακό προσωπικό. Για το κρίσιμο θέμα του εμβολιασμού των νέων, κρίνει ότι «οι φοιτητές και οι φοιτήτριες της Ιατρικής Σχολής, λόγω και της ιδιότητάς τους και των σπουδών τους στην ιατρική επιστήμη, θα επιλέξουν να εμβολιαστούν, είμαι πολύ σίγουρος για αυτό. Οποιοι έρχονται σε επαφή με ασθενείς κατά την κλινική άσκηση θα πρέπει να εμβολιαστούν και να ακολουθούν τις οδηγίες που ακολουθεί όλο το υγειονομικό προσωπικό».
Να ξεκινήσουμε με την επείγουσα επικαιρότητα και τους εμβολιασμούς. Πώς θα ενεργοποιηθεί η Ιατρική Σχολή Αθηνών στην εκστρατεία υπέρ των εμβολιασμών στη χώρα, ώστε οι πολίτες να μπορέσουν να δουν και την πραγματική συμβολή των γιατρών και εργαζομένων στην Υγεία στον αγώνα κατά της πανδημίας;
«Η Ιατρική Σχολή Αθηνών ήταν από την πρώτη στιγμή στην «πρώτη γραμμή» της μάχης κατά της πανδημίας. Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής στελέχωσαν όλες τις επιτροπές διαχείρισης της κρίσης της πανδημίας, μια κρίση πρωτόγνωρη για όλα τα συστήματα Υγείας σε όλον τον κόσμο. Εκ του αποτελέσματος λοιπόν και λαμβάνοντας υπ’ όψιν την επιτυχή διαχείριση της κρίσης, η συνεισφορά των καθηγητών της Ιατρικής Σχολής Αθηνών ήταν καθοριστική. Ετσι, είναι προφανές ότι και στην προσπάθεια εμβολιασμών της χώρας η Ιατρική Σχολή είναι παρούσα με τους εξειδικευμένους επιστήμονες μικροβιολόγους, παθολόγους – λοιμωξιολόγους, πνευμονολόγους, παιδιάτρους, επιδημιολόγους που διαθέτει καθημερινά σε αυτή τη νέα μάχη απέναντι στην πανδημία. Και οι επιστήμονες αυτοί είναι οι πλέον καταρτισμένοι αλλά και διεθνώς καταξιωμένοι για να μπορούν με επιχειρήματα να πείσουν τους πολίτες για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού. Φυσικά και στη χώρα μας ξέρουμε ότι ο καθένας μπορεί να έχει «βήμα» μέσω του Διαδικτύου και να μεταφέρει αστήρικτες και επικίνδυνες πληροφορίες που φοβίζουν τους συμπολίτες μας, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι άνω των 50 ετών οι οποίοι δεν έχουν εμβολιαστεί, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία τους. Θέλω απλά να θυμίσω το αυτονόητο: εμπιστευτείτε μας. Και εμβολιαστείτε το συντομότερο δυνατό. Επειτα ας το δούμε και αλλιώς: Αν τα εμβόλια ήταν επικίνδυνα, θα έσπευδαν όλοι οι κορυφαίοι επιστήμονες της ιατρικής επιστήμης στην Ευρώπη και στην Αμερική να εμβολιαστούν; Δεν γίνεται αντιληπτό ότι εκατομμύρια μη εμβολιασμένοι ασθενείς νόσησαν, διασωληνώθηκαν ή έχασαν τη ζωή τους, ενώ ελάχιστα είναι τα περιστατικά παρενεργειών από εμβολιασμό, τα οποία μεγεθύνονται δημιουργώντας λάθος εντυπώσεις και φόβο; Για την Ιατρική Σχολή Αθηνών ειδικά, να πω ότι συνεισφέρει και στην οργάνωση των εμβολιασμών. Σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία όπως το Αττικό, το Λαϊκό και το Αρεταίειο έχουν οργανωθεί εμβολιαστικές ομάδες που εξυπηρετούν καθημερινά εκατοντάδες πολίτες που επιθυμούν να εμβολιαστούν. Μέχρι στιγμής, και αυτό το καταθέτω ως πρόεδρος του Αρεταίειου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί στο συγκεκριμένο εμβολιαστικό κέντρο από τον Ιανουάριο περίπου 12.000 εμβολιασμοί, δεν έχει παρατηρηθεί ούτε μία παρενέργεια η οποία να οδήγησε σε νοσηλεία κάποιου που εμβολιάστηκε».
Εδώ όμως έχουμε και μια νέα γενιά εκπαιδευόμενων επιστημόνων. Μπορούν οι νέοι και οι νέες των αμφιθεάτρων σας να βοηθήσουν;
«Ναι. Στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών έχουμε την τιμή κάθε χρόνο να υποδεχόμαστε τους φοιτητές με την υψηλότερη βαθμολογία μεταξύ χιλιάδων φοιτητών που διαγωνίζονται στις πανελλαδικές εξετάσεις. Εκπαιδεύουμε τους καλύτερους. Αυτοί οι φοιτητές θα μπορούσαν να οργανωθούν και μέσω των συλλόγων τους και να ξεκινήσουν με δομημένα επιχειρήματα μια προσπάθεια ενημέρωσης των φοιτητών άλλων σχολών για τη μεγάλη σημασία που έχει ο εμβολιασμός έναντι του κορωνοϊού. Εμείς τους προτρέπουμε να το κάνουν και είμαστε εκεί για κάθε στήριξη ή βοήθεια, καθώς είναι βέβαιο ότι οι ίδιοι μπορούν, όντας στην ίδια ηλικιακή ομάδα με τους συμφοιτητές τους σε άλλα πανεπιστήμια, να τους πείσουν για την αναγκαιότητα να εμβολιαστούν για να μπορέσουν όλοι τον Σεπτέμβριο να επανέλθουν σε μια φυσιολογική φοιτητική ζωή. Βέβαια, εδώ να δούμε και την άλλη πλευρά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τη δύναμή τους τελικά. Γιατί μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμα εργαλεία στην προσπάθεια των φοιτητών της Ιατρικής να ενημερώσουν αξιόπιστα και εμπεριστατωμένα τους άλλους φοιτητές για την αξία των εμβολιασμών».
«Οποιοι έρχονται σε επαφή με ασθενείς κατά την κλινική άσκηση θα πρέπει να εμβολιαστούν και να ακολουθούν τις οδηγίες που ακολουθεί όλο το υγειονομικό προσωπικό»
Σε πολλά υγειονομικά συστήματα της Ευρώπης οι φοιτητές και οι φοιτήτριες των τελευταίων ετών της Ιατρικής Σχολής αποτέλεσαν μια νέα «στρατιά» νέων υπερασπιστών του συστήματος Υγείας στην περίοδο της οξείας κρίσης που προηγήθηκε. Στη χώρα μας;
«Τους τελευταίους έξι μήνες οι εκτοετείς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής συμμετείχαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας κατά τη διάρκεια της άσκησής τους στις πανεπιστημιακές κλινικές. Ωστόσο, για να εκπαιδεύσουμε σωστά αυτή τη νέα «στρατιά» των υπερασπιστών του Εθνικού Συστήματος Υγείας θα πρέπει να διαθέτουμε και πανεπιστημιακά νοσοκομεία που να λειτουργούν ως σύγχρονα «teaching hospitals». Το Αττικό και το Λαϊκό Νοσοκομείο είναι αναγκαίο να αποτελέσουν πρότυπα λειτουργίας σύγχρονων πανεπιστημιακών τεταρτοβάθμιων νοσοκομείων που πρωτοστατούν στην εκπαίδευση, στην έρευνα και στην αντιμετώπιση εξειδικευμένων ιατρικών περιστατικών. Παρά ταύτα, για πολλά χρόνια τα νοσοκομεία αυτά αντιμετωπίζονται ως ακόμα δύο γενικά νοσοκομεία, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν ο ξεχωριστός τους ρόλος στην εκπαίδευση και στην έρευνα. Επιπλέον, η Ιατρική Σχολή Αθηνών λειτουργεί πανεπιστημιακές κλινικές οι οποίες είναι εγκατεστημένες σε νοσοκομεία του ΕΣΥ όπως τα Ιπποκράτειο, Σωτηρία, Ευαγγελισμός, Αλεξάνδρα, Παίδων Αγ. Σοφία και Αγλ. Κυριακού, Γεννηματάς, ΚΑΤ, Αγ. Ολγα, Σισμανόγλειο, Α. Συγγρός, όπου πανεπιστημιακοί και ιατροί του ΕΣΥ σε αγαστή συνεργασία προσφέρουν εξαιρετικά υψηλής ποιότητας κλινικό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο, το οποίο αναγνωρίζεται διεθνώς. Και σε αυτά τα νοσοκομεία, τα οποία διαθέτουν και πανεπιστημιακές κλινικές και κλινικές του ΕΣΥ, η τροποποίηση του οργανισμού τους είναι απαραίτητη στο πρότυπο των πανεπιστημιακών νοσοκομείων. Μόνο αν κατανοήσει η πολιτεία τον ξεχωριστό ρόλο των πανεπιστημιακών δομών στην εκπαίδευση των νέων ιατρών, θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε αύριο ένα πανίσχυρο και αποτελεσματικό Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ισως η πανδημία είναι μια ευκαιρία για να υλοποιήσουμε τη ριζική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών Υγείας της χώρας μας, με ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, με ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας που απέδειξε την ανθεκτικότητά του, με συμμετοχή των Ιατρικών Σχολών στη λήψη αποφάσεων, με συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και με την ουσιαστική αναβάθμιση των πανεπιστημιακών νοσοκομείων».
Στις ΗΠΑ τα πανεπιστήμια ανοίγουν το επόμενο φθινόπωρο μόνο με εμβολιασμένους φοιτητές και φοιτήτριες. Αντίστοιχες εισηγήσεις γίνονται και στη χώρα μας. Μπορεί να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο στην Ελλάδα;
«Στην κορυφαία Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ ήδη από τις 15 Ιουλίου οποιοσδήποτε βρίσκεται στη σχολή, είτε είναι καθηγητής είτε φοιτητής είτε διοικητικός υπάλληλος, θα πρέπει να είναι εμβολιασμένος. Εχει δημιουργηθεί ηλεκτρονική βάση στην οποία όλα τα μέλη της Ιατρικής Σχολής θα πρέπει με τους κωδικούς τους να δηλώσουν ότι εμβολιάστηκαν και να συμπληρώσουν και τον σχετικό αριθμό πιστοποιητικού. Για εξαιρετικές περιπτώσεις προβλέπεται αίτηση για εξαίρεση εμβολιασμού, η οποία υποβάλλεται εγγράφως προς τις ιατρικές υπηρεσίες του πανεπιστημίου. Εφόσον κάποιος φοιτητής δεν εμβολιαστεί, τότε θα ισχύουν επιπλέον μέτρα για αυτόν, διαφορετικά από τους εμβολιασμένους φοιτητές, ενώ αν δεν δηλώσει εάν είναι εμβολιασμένος ή όχι, θα αναστέλλεται η εγγραφή του στη σχολή. Στις Ιατρικές Σχολές στην Ελλάδα, εφόσον οι φοιτητές είναι σε κλινικά έτη και εισέρχονται σε θαλάμους ασθενών, τότε θα πρέπει να ακολουθούν και αυτοί τις συστάσεις που ισχύουν για όλο το υγειονομικό προσωπικό. Ηδη από τον Μάρτιο όλοι οι εκτοετείς φοιτητές μπορούν να εμβολιαστούν, ενώ πλέον μπορούν να εμβολιαστούν και οι φοιτητές όλων των υπόλοιπων ετών».
«Είναι εξαιρετικής σημασίας να εμβολιαστούν όλοι οι εκπαιδευτικοί και φυσικά οι καθηγητές ΑΕΙ για να μπορέσουν οι φοιτητές μας με ασφάλεια να επιστρέψουν στα αμφιθέατρά τους, να συνεχίσουν απρόσκοπτα την εκπαίδευσή τους
Υπάρχουν σκέψεις να αποκλειστούν από τις κλινικές ή τα εργαστήρια όσοι δεν είναι εμβολιασμένοι;
«Οι φοιτητές Ιατρικής, λόγω και της ιδιότητάς τους και των σπουδών τους στην ιατρική επιστήμη, πιστεύω ότι θα επιλέξουν να εμβολιαστούν, είμαι πολύ σίγουρος για αυτό. Οσον αφορά τους φοιτητές που έρχονται σε επαφή με ασθενείς κατά την κλινική άσκηση, θα πρέπει να εμβολιαστούν και να ακολουθούν τις οδηγίες που ακολουθεί όλο το υγειονομικό προσωπικό. Οσοι φοιτητές έχουν μόνο εργαστηριακή άσκηση ή εκπαίδευση από αμφιθεάτρου, σύμφωνα με απόφαση της Συγκλήτου του ΕΚΠΑ, θα πρέπει είτε να είναι εμβολιασμένοι είτε να έχουν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα αρνητικό αποτέλεσμα rapid test ή PCR test. Οι μη εμβολιασμένοι φοιτητές θα πρέπει, όπως και σε όλα τα πανεπιστήμια της Αμερικής, να ακολουθούν διαφορετικές οδηγίες για να μπορούν να εκπαιδευτούν διά ζώσης. Ολες οι ισχύουσες σήμερα οδηγίες φυσικά μπορεί να αλλάξουν, καθώς κανένας δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια την εξέλιξη της πανδημίας τους επόμενους μήνες».
Πώς πάει ο εμβολιασμός καθηγητών ΑΕΙ;
«Ο εμβολιασμός των καθηγητών της Ιατρικής Σχολής είναι σχεδόν καθολικός. Ωστόσο ο εμβολιασμός συνολικά των εκπαιδευτικών δεν ξεπερνάει το 75%. Η ελευθερία της βούλησης είναι φυσικά αδιαπραγμάτευτη, ωστόσο για επαγγελματίες Υγείας και εκπαιδευτικούς η άρνηση για εμβολιασμό δεν αφορά μόνο τον κίνδυνο νόσησης του ίδιου που δεν επιθυμεί να εμβολιαστεί, αλλά δυστυχώς αφορά και την αύξηση της πιθανότητας μετάδοσης της νόσου σε συμπολίτες μας, κάτι ανεπίτρεπτο ειδικά για επαγγελματίες Υγείας. Είναι εξαιρετικής σημασίας να εμβολιαστούν όλοι οι εκπαιδευτικοί και φυσικά οι καθηγητές ΑΕΙ για να μπορέσουν οι φοιτητές μας με ασφάλεια να επιστρέψουν στα αμφιθέατρά τους, να συνεχίσουν απρόσκοπτα την εκπαίδευσή τους αλλά και να χαρούν επιτέλους τη φοιτητική τους ζωή χωρίς δυσάρεστες περιπέτειες για την υγεία τους».
«Η πολιτεία να δει άμεσα το μείζον θέμα υποστελέχωσης της Ιατρικής»
Οι προηγούμενοι μήνες πράγματι μας θύμισαν την ανάγκη στήριξης και ενίσχυσης των υγειονομικών συστημάτων, που τελικά κράτησαν το «ποτάμι» στην κρίσιμη περίοδο που βιώσαμε. Τι γίνεται με το ΕΣΥ στη χώρα μας και ποιοι τομείς πρέπει να μπουν στο επίκεντρο της κυβερνητικής πολιτικής; Προσλήψεις γιατρών, υποδομές;
«Το Εθνικό Σύστημα Υγείας ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά στην τεράστια πίεση της πανδημίας. Σε άλλες χώρες της Ευρώπης, με πολύ πιο οργανωμένες υπηρεσίες Υγείας, τα νοσοκομεία δεν άντεξαν, ειδικά στο πρώτο κύμα της πανδημίας. Θα ήθελα να σταθώ και στη συνολική προσφορά όλων των πανεπιστημιακών κλινικών και εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής Αθηνών που συνεχίζουν να μάχονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε όλο το λεκανοπέδιο Αττικής. Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι το Αττικό Νοσοκομείο αντιμετώπισε όλο το κύμα της πανδημίας στη Δυτική Αττική και έφτασε να έχει κάθε ημέρα 300 ενεργές κλίνες COVID; Πόσοι γνωρίζουν τον ρόλο της πανεπιστημιακής ΜΕΘ στον Ευαγγελισμό και της πανεπιστημιακής πνευμονολογικής ΜΕΘ στο Σωτηρία, στις οποίες εκατοντάδες ασθενείς κέρδισαν τη μάχη για τη ζωή τους; Πόσοι γνωρίζουν για τον ρόλο των πανεπιστημιακών κλινικών στο Λαϊκό ή στο Ιπποκράτειο ή στο Σωτηρία ή στο Αλεξάνδρα ή στα νοσοκομεία Παίδων που αντιμετώπισαν επιτυχώς εκατοντάδες ασθενείς με κορωνοϊό ή για την καθημερινή συνεισφορά των εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής στην αντιμετώπιση της πανδημίας, όπως τα εργαστήρια Επιδημιολογίας, Μικροβιολογίας, Παθολογικής Φυσιολογίας και Ιστολογίας; Το σημαντικότερο όλων είναι ότι αυτές οι πανεπιστημιακές κλινικές και τα εργαστήρια ανταποκρίθηκαν καταλυτικά στην αντιμετώπιση της κρίσης παρά τη σημαντική υποστελέχωση σε προσωπικό. Τα τελευταία 10 χρόνια η Ιατρική Σχολή Αθηνών έχει χάσει λόγω συνταξιοδότησης σχεδόν 400 θέσεις καθηγητών και έχει επαναπροκηρύξει μόνο το 10% των θέσεων αυτών λόγω μη κατανομής των σχετικών πιστώσεων από την πολιτεία. Οι νέοι συνάδελφοι είναι πλέον ελάχιστοι, ενώ εκατοντάδες απόφοιτοι της σχολής μας περιμένουν να ανοίξει μια νέα θέση καθηγητή για να υποβάλουν υποψηφιότητα. Η πολιτεία οφείλει πλέον να δει άμεσα το μείζον θέμα της υποστελέχωσης της Ιατρικής Σχολής κατανέμοντας τις θέσεις οι οποίες χάθηκαν τα προηγούμενα χρόνια και να αναγνωρίσει έμπρακτα τον κομβικό ρόλο που έχει η Ιατρική Σχολή στην εκπαίδευση, στην έρευνα και στην παροχή κλινικού και εργαστηριακού έργου».
