Η αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου από την Ελλάδα θα ήταν μία απόδειξη ότι η Αθήνα είναι έτοιμη να διαδραματίσει ηγετικό περιφερειακό ρόλο στα Βαλκάνια, δηλώνει στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» ο Αλμπιν Κούρτι.
Ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, ο οποίος βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην Αθήνα για το συνέδριο του Economist και είχε μία σύντομη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τάσσεται ξεκάθαρα κατά των ανταλλαγών εδαφών με τη Σερβία και της επαναχάραξης συνόρων στα Βαλκάνια.
Τονίζει επίσης ότι το status του Κοσόβου έχει κλείσει οριστικά και ο διάλογος με το Βελιγράδι αφορά μόνο τη μελλοντική σχέση των δύο χωρών.
Το Κόσοβο πέρασε μία ασταθή πολιτική περίοδο με διαδοχικές εκλογές αλλά φαίνεται ότι τώρα υπάρχει μία σταθερή κυβέρνηση. Ποιες είναι οι βασικές σας προτεραιότητες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό; Πόσο μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η διαφθορά;
«Εχουμε εστιάσει σε δύο βασικές και επείγουσες προτεραιότητες. Η πρώτη είναι η έμφαση στη διαχείριση της πανδημίας με στόχο να ελαχιστοποιήσουμε τις συνέπειες στη δημόσια υγεία. Ως αποτέλεσμα, κατά τις τελευταίες 100 ημέρες και εξαιτίας των κατάλληλων μέτρων εναντίον της COVID-19, της εξαιρετικής ανταπόκρισης των πολιτών και του μαζικού εμβολιασμού, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων έχει μειωθεί κατά 99%, ο αριθμός των ενεργών κρουσμάτων κατά 97% και ο αριθμός των νοσηλειών κατά 86%. Επιπρόσθετα, οι μεταρρυθμίσεις μας στο δικαστικό σύστημα, η μάχη κατά της διαφθοράς και η διατήρηση των δημοσίων κονδυλίων έχουν ένα θετικό αντίκτυπο στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους δημόσιους θεσμούς. Στο οικονομικό μέτωπο, κατά τους πρώτους πέντε μήνες αυτού του έτους καταγράψαμε ορισμένα πολύ θετικά και υποσχόμενα αποτελέσματα. Η οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 15%, τα δημοσιονομικά έσοδα ανέβηκαν κατά 30%, οι εξαγωγές κατά 66% και η πρόβλεψη είναι ότι ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα είναι εφέτος 7,9%. Εχουμε επίσης σχεδιάσει ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης ύψους 1,1 δισ. ευρώ».
Οι συνομιλίες μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου έχουν ενταθεί στο πλαίσιο του Διαλόγου Βελιγραδίου – Πρίστινας με διαμεσολάβηση της ΕΕ. Εχει υπάρξει πρόσφατα πρόοδος σε αυτές τις συνομιλίες; Εχει φύγει από το τραπέζι το σενάριο της ανταλλαγής εδαφών;
«Το Κόσοβο επιδιώκει την επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων με τους γείτονές του μέσω του διαλόγου. Θα είμαστε ικανοί να φτιάξουμε τις σχέσεις στα Βαλκάνια με έναν διάλογο αρχών και καλά προετοιμασμένο, βασισμένο στις ευρωπαϊκές αξίες. Η ανεξαρτησία του Κοσόβου συμπλήρωσε πλέον 13 χρόνια. Από την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης το 2010, η οποία επικύρωσε το γεγονός ότι η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου δεν παραβίασε το Διεθνές Δίκαιο, ο διάλογος για το καθεστώς έχει κλείσει. Δεν θα συζητήσω το status του Κοσόβου, ούτε την εδαφική μας ακεραιότητα. Είναι ένα θέμα που έχει διευθετηθεί. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε την αναζωογόνηση αποτυχημένων μοντέλων εδαφικών ανταλλαγών, ούτε της «βοσνιοποίησης» του Κοσόβου. Η Σερβία θα πρέπει τώρα να πάρει αποστάσεις από το καθεστώς Μιλόσεβιτς και να μην επιμένει ότι με κάποιον τρόπο θα συνεχίσει να επιτυγχάνει παλαιούς στόχους με νέα μέσα. Το μόνο ζήτημα (σ.σ.: των συνομιλιών) είναι η σχέση Κοσόβου και Σερβίας».
«Πρέπει να προχωρήσουμε προς την ευρωπαϊκή και την ευρωατλαντική ολοκλήρωση. Το Κόσοβο δεν έχει διλήμματα. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι οι αξίες μας και ο προορισμός μας»
Φαίνεται ότι τα Βαλκάνια έχουν επιστρέψει στην προσοχή των μεγάλων παγκοσμίων παικτών και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, ορισμένα σενάρια που έχουν διακινηθεί υπό τη μορφή non papers μιλούν ακόμη και για επαναχάραξη συνόρων στην περιοχή, στη βάση εθνοτικών γραμμών. Πώς απαντάτε σε αυτούς που ανησυχούν για την προοπτική μιας Μεγάλης Αλβανίας; Είστε εναντίον αυτών των σεναρίων ή θα τα συζητούσατε υπό συγκεκριμένες συνθήκες; Δεν είναι η προοπτική μιας «Βαλκανικής Σένγκεν» ένας πιο ρεαλιστικός και εποικοδομητικός στόχος για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας;
«Συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι καλύτερο να απαντώ σε όλα αυτά τα «non papers» λέγοντας «ουδέν σχόλιον», διότι αν απαντήσω σε αυτά, τότε εκείνα προσπαθούν να πάρουν σάρκα και οστά. Πρέπει να προχωρήσουμε προς την ευρωπαϊκή και την ευρωατλαντική ολοκλήρωση. Το Κόσοβο δεν έχει διλήμματα. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι οι αξίες μας και ο προορισμός μας. Γνωρίζοντας ότι το σημερινό περιφερειακό πλαίσιο δεν μπορεί να μας προετοιμάσει για την ένταξή μας στην ΕΕ, στη Σύνοδο των Τιράνων πρότεινα να αναβαθμίσουμε τη Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA) σε Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEFTA), με βάση το μοντέλο της Ευρωπαϊκής Ενωσης Ελευθέρου Εμπορίου – Ευρωπαϊκής Οικονομικής Περιοχής (EFTA-EEA), που θα αναβαθμίσει όλη την περιοχή και θα ξεπεράσει τα τρέχοντα εμπόδια. Ελπίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει σοβαρά αυτή την πρόταση και θα αρχίσει ένας διάλογος που θα οδηγήσει σε σαφή αποτελέσματα. Είμαστε πεπεισμένοι ότι μπορούμε να περπατήσουμε μαζί αυτόν τον δρόμο, μετά θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε πολλές προκλήσεις και να επιτύχουμε τους κοινούς μας στόχους».
Πρόσφατα, ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επισκέφθηκε την Πρίστινα. Το γραφείο συνδέσμου σας στην Αθήνα αναβαθμίστηκε, αλλά λείπει η επίσημη διπλωματική αναγνώριση. Είστε αισιόδοξος ότι αυτή θα πραγματοποιηθεί; Συζητείτε με την ελληνική πλευρά για αυτό και υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα;
«Είμαστε ευγνώμονες στην Ελλάδα για την υποστήριξη και τη θετική στάση προς τη Δημοκρατία του Κοσόβου στις διαδικασίες ολοκλήρωσης τόσο σε περιφερειακό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εκτιμούμε ιδιαίτερα την εποικοδομητική στάση προς τη χώρα μας, την οποία η Ελλάδα απέδειξε ξανά με την υποστήριξη που προσέφερε για την απελευθέρωση των θεωρήσεων για τους πολίτες του Κοσόβου. Η Ελλάδα πρέπει να είναι μαζί με τον λαό του Κοσόβου και να προσφέρει χείρα υποστήριξης. Οι δύο χώρες πρέπει να ενισχύουν τη δική τους ανεξάρτητη σχέση λόγω μακράς κοινής ιστορίας, του κοινού στόχου για τη σταθερότητα και την ειρήνη στα Βαλκάνια και για το κοινό μέλλον».
Πέραν της αναγνώρισης, ποιοι είναι οι βασικοί τομείς στους οποίους η Αθήνα και η Πρίστινα μπορούν, διμερώς και περιφερειακά, να συνεργαστούν; Θεωρείτε την Ελλάδα ως τη χώρα που μπορεί να προσφέρει τεχνική βοήθεια στον δρόμο προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση; Σας ανησυχεί ότι η στενή σχέση Κοσόβου – Τουρκίας μπορεί να εμποδίσει τη συνεργασία με την Ελλάδα;
«Το Κόσοβο θέλει να χτίσει πάνω στους ιστορικούς δεσμούς μεταξύ των λαών μας και να καλλιεργήσει αδελφικές σχέσεις με την Ελλάδα – επίσης ως ένα στοιχείο μακροπρόθεσμης περιφερειακής σταθερότητας. Εκτιμούμε πολύ την αξία της Ελλάδος. Με δεδομένο το περιφερειακό της βάρος, καθώς και το πνεύμα συνεργασίας, θα καλωσορίζαμε την απόφαση αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Αυτή θα ήταν μία ουσιαστική απόδειξη του περιφερειακού ηγετικού ρόλου που η Ελλάδα θα έπρεπε να παίξει. Οι οικονομικές μας σχέσεις ενισχύονται. Αυτό αποδεικνύεται από το διαδικτυακό οικονομικό συνέδριο που οργανώθηκε από τα δύο υπουργεία Εξωτερικών τον Απρίλιο του 2021. Υπάρχει άλλωστε περισσότερος χώρος για αύξηση του όγκου των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών».
