Αν κάποιος μάς ζητούσε να προβλέψουμε πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια ποιες θα ήταν ορισμένες από τις βασικές επιδράσεις και αλλαγές που θα επέφερε το Διαδίκτυο της κοινής πληροφορίας, της ελεύθερης πρόσβασης, θα λέγαμε με σιγουριά πως θα ήταν η προσέγγιση, ο κοινός τόπος, οι συλλογικότητες, η υποχώρηση του φανατισμού, κυρίως εκείνου που είναι αποτέλεσμα της απόστασης και της άγνοιας του άλλου, του ξένου, του διαφορετικού.
Δύσκολα θα πήγαινε το μυαλό σου πως θα συνέβαινε κάτι που πλησιάζει στο αντίθετο. Στη δημιουργία πολλών μασίφ κόσμων, κλειστών συστημάτων επικοινωνίας και ανταλλαγής ιδεών και, κυρίως, εργαστηρίων πολεμικής, μισαλλοδοξίας και απομόνωσης σε παγιωμένες αντιλήψεις και προκαταλήψεις από τις οποίες δεν θα μετακινούμασταν ούτε πόντο, κυρίως όταν αισθανόμασταν ασφαλείς μέσα στο πλαίσιο μιας μεγάλης ομάδας ομοϊδεατών.
Το εντυπωσιακό είναι πως αυτά τα κλειστά σύμπαντα δεν είναι σταθερά αλλά αλλάζουν συνέχεια, δημιουργούνται νέα με απίστευτη ταχύτητα μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και προλαβαίνουν να γίνουν στρείδια. Τα καινούργια και πλέον επίκαιρα έχουν να κάνουν με το εμβόλιο. Από τον κύκλο γνωριμιών μου, που δεν τον λες και μικρό, δεν γνωρίζω ούτε έναν να μην έχει κάνει το εμβόλιο ή να μην έχει κλείσει ήδη το ραντεβού του. Οσοι δυσπιστούν ή έχουν πάρει την οριστική απόφαση να μην το κάνουν είναι πάρα πολλοί, αλλά είναι εντυπωσιακό πως δεν υπάρχει σημείο τομής έστω σε ένα απλό επίπεδο γνωριμίας με έναν από όλους αυτούς.
Κάτι ανάλογο μού συνέβαινε πριν από μερικά χρόνια που έβλεπα κάποια ελληνικά τραγούδια να σαρώνουν τηλεοπτικά βραβεία ως καλύτερα και δημοφιλέστερα τραγούδια της χρονιάς, κι εγώ – που είναι και η δουλειά μου – δεν τα είχα ακούσει ούτε μία φορά. Συμβαίνει. Η παγκοσμιοποίηση ταυτίστηκε με την ομογενοποίηση, αλλά μάλλον βιαστήκαμε, αντίθετα πάει. Σε μικρούς περίκλειστους κόσμους. Στην ίδια πόλη, την ίδια εποχή, στην ίδια ηλικία, και οι κοινές μας αναφορές είναι τόσο λίγες που σχεδόν σοκάρεσαι.
Οι συσπειρώσεις γύρω από τα επίκαιρα διλήμματα δημιουργούνται αυτόματα και ταχύτατα. Μέχρι να τεθεί το επόμενο δίλημμα όπου θα διαφωνήσουμε με όσους συμφωνούσαμε στο προηγούμενο και θα ψάξουμε τις νέες συμμαχίες μας.
Συναντιούνται οι κόσμοι μας μόνο στη διαφωνία, στον θυμό, στην αντίδραση. Αν δεν υπήρχαν αυτά, δεν θα ξέραμε καν πως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι. Η ζωή και ο κόσμος πάντα ήταν πολύ δύσκολες πίστες για όποιον προσπαθεί να διατηρήσει μια γουλιά αισιοδοξίας στο στόμα, να το μεταφέρει να ξεδιψάσει τα παιδάκια του και με ό,τι περισσέψει να ποτίσει το κομμάτι που του αναλογεί.
Και ο «μεσαίος χώρος» βουβός. Σαφώς πολυπληθέστερος αλλά αρνούμενος να μπει στην αρένα της φασαρίας και της ανθρωποφαγίας μοιάζει αόρατος. Δεν είναι· είναι εκείνος που κρατάει όρθια τη λογική, ακόμη κι όταν δεν τη διαφημίζει ως τέτοια. Και όχι μόνο τη λογική. Στις μέρες μας συμβαίνει και το παράδοξο οι μετριοπαθείς να κρατάνε ζωντανό και το όνειρο, την προοπτική της ωραίας τρέλας, τη φαντασία.
Οσοι αυτοδιαφημίζονται ως «τρελοί» και ονειροπόλοι έχουν νοθέψει αυτές τις υπέροχες ανθρώπινες ποιότητες με τόσο μίσος που πραγματικά δεν ξέρω τελικά ποιο είδος ανθρώπου υπερασπίζονται.
