«Ο γιος σας βρίσκεται στο πρώτο 2% του πληθυσμού σε θέματα επιστημονικότητας, σε θέματα δηλαδή ιδιαίτερων δεξιοτήτων στην επίλυση προβλημάτων. O ίδιος αισθάνεται υποτίμηση, έλλειψη αυτοπεποίθησης και αδιαφορία, έχει μπει συνειδητά στο περιθώριο, οπότε το χάρισμά του αυτό είναι σαν να μην υπάρχει…».
Η 50χρονη Μ.Γ., καθηγήτρια Επικοινωνίας η ίδια, και επίσης ιδιαίτερα ικανή σε περιπτώσεις αναζήτησης και επίλυσης προβλημάτων, θεώρησε ότι δεν άκουσε καλά. Στο σχολείο της (το οποίο ήταν μεγάλο ιδιωτικό σχολείο της πρωτεύουσας) της είχαν πει ότι ο γιος της έχει μαθησιακά προβλήματα, εξαιτίας των οποίων και οδηγήθηκε σήμερα στο κατώφλι ενός εξειδικευμένου επιστήμονα για να αναζητήσει θεραπεία.
Ωστόσο τελικά προέκυπτε ότι εκείνο που χρειαζόταν θεραπεία ήταν το εκπαιδευτικό μας σύστημα, οπισθοδρομικό, θολό, δυσκίνητο, ανταγωνιστικό και κλειστοφοβικό, με πολλά τα μικρά ακατέργαστα «διαμάντια» καθημερινά στις αίθουσές του (εκπαιδευτικούς ή μαθητές), αλλά ανύπαρκτες πολιτικές στην αναζήτηση και στη στήριξή τους.
Η ίδια επέστρεψε στα δημόσια σχολεία της περιοχής της για την υπόλοιπη μαθητική ζωή του γιου της και εκεί αναρωτιέται, μιλώντας σήμερα στο «Βήμα»: Θα είναι ο κρατικός μηχανισμός δυσκίνητος; Θα σταματήσουν η πίεση και ο ανταγωνισμός; Μήπως όμως τον εγκαταλείψουν; Ή μήπως τελικά τον βοηθήσουν να βρει τον δρόμο για τα πραγματικά του ταλέντα;
Ενα βήμα μπροστά
Ωστόσο ο κρατικός μηχανισμός της δημόσιας εκπαίδευσης της χώρας μας φαίνεται ότι τώρα ξεκινάει ξανά με ορμή τις μηχανές του. Με την πανδημία να έχει σαρώσει τα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου, η Ελλάδα μάλλον βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από άλλες χώρες. Και αυτό γιατί σημαντικές αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα και στον τρόπο διδασκαλίας βρίσκονται «προ των πυλών». Η συζήτηση ξεκίνησε. Οι ιδέες κατατίθενται. Η πορεία έχει χαραχθεί με focus στο 2033 και στις νέες γενιές νέων που θα αποφοιτήσουν τα επόμενα χρόνια.
Οπως αναφέρουν οι αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος» μάλιστα, τα νέα αναλυτικά προγράμματα που σχεδιάζονται από το υπουργείο Παιδείας θα εφαρμοστούν πρώτα στα πρότυπα και στα πειραματικά σχολεία της χώρας, ώστε να αξιολογηθούν και να αποτιμηθούν, προτού περάσουν στη συνέχεια στα υπόλοιπα σχολεία της χώρας. Λίγο μετά την ανακοίνωση των εφετινών βαθμολογιών για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, «Το Βήμα» χαρτογραφεί τη νέα πορεία στον χώρο της εκπαίδευσης, δίνοντας τον λόγο στους πρωταγωνιστές της.
«Απαιτούνται αλλαγές»
Ο κ. Γιώργος Δάσιος, αναμφισβήτητος «ηγέτης» των πανελλαδικών εξετάσεων επί δεκαετίες και πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων του υπουργείου Παιδείας, δηλώνει: «Χρειαζόμαστε συνεχή βελτίωση και εξέλιξη, και θεωρώ ότι οι προτεινόμενες αλλαγές που περιέχει το υπό συζήτηση νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας είναι πολύ θετικές σε πολλαπλά επίπεδα. Η μεγάλη ελευθερία που δίνεται στους διδάσκοντες για να αυτενεργούν στην τάξη θα δώσει την ευκαιρία σε βελτιωμένες σχέσεις επικοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να γίνουν σημαντικές αλλαγές στα προγράμματα σπουδών με στόχο την κατανόηση και όχι την αποστήθιση της ύλης των μαθημάτων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την οριοθέτηση της ύλης με επιστημονική περιγραφή και όχι με συγκεκριμένες σελίδες από συγκεκριμένα συγγράμματα. Το πολλαπλό βιβλίο θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση».
Και συνεχίζει: «Σε ό,τι αφορά τις εξετάσεις, για παράδειγμα, δεν θεωρώ ότι η εξέταση του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών ή των Λατινικών μέσα από έναν μικρό αριθμό προεπιλεγμένων κειμένων βοηθάει τους μαθητές να κατανοήσουν έστω και στοιχειωδώς τη δομή της αντίστοιχης γλώσσας. Αντίστοιχα, στα μαθήματα των θετικών επιστημών (Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Βιολογία) είναι νομοτελειακό ότι όσο περιορίζουμε την ύλη τόσο αυξάνεται η δυσκολία των θεμάτων, και αυτό δεν είναι επιθυμητό, γιατί σε αυτό το επίπεδο δεν είναι εύκολο να κατανοήσουν τα παιδιά την ουσία των απαιτητικών θεμάτων. Ελπίζουμε το ΙΕΠ να κατανοεί αυτά τα προβλήματα για να μπορέσει να προτείνει βελτιωμένα προγράμματα σπουδών».
Η καθημερινή αριστεία
Η αλήθεια είναι ότι παρά τον αυστηρά συγκεντρωτικό χαρακτήρα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος οι καθημερινές «εκρήξεις» αριστείας άφηναν τα προηγούμενα χρόνια το σύστημα να… αναπνέει. Στην Καισαριανή, «Το Βήμα» ανακάλυψε έναν εμπνευσμένο εκπαιδευτή στις νέες τεχνολογίες και μια ομάδα μαθητών της Γ’ τάξης Δημοτικού, οι οποίοι κατάφεραν πρόσφατα να «βάλουν τα γυαλιά» σε κάθε εκπρόσωπο ενός δυσκίνητου και κουρασμένου εκπαιδευτικού συστήματος.
«Ετσι πρέπει να γίνεται το μάθημα!» αναφώνησε καθηγητής του σχολείου όταν μπήκε στην αίθουσα του 7ου Δημοτικού Καισαριανής και είδε τους μαθητές της Γ’ τάξης να φτιάχνουν μόνοι τους λήμματα για την ελληνική «Βικιπαίδεια», να κάνουν έρευνα για το τι σημαίνουν και το πώς θα τα γράψουν κατανοητά και να έχουν και πλήρη συναίσθηση των πνευματικών δικαιωμάτων! «Οταν βάζεις τα παιδιά να ερευνούν και να βρίσκουν μόνα τους, δεν χρειάζεται καμία ύλη και καμία πίεση» λέει ο εκπαιδευτής κ. Μάνος Κεφαλάς, ο οποίος είχε συνηθίσει να εκπαιδεύσει ενηλίκους στο πώς να μη «χάνονται» αλλά να επιβιώνουν στο Διαδίκτυο και ξαφνικά βρέθηκε τυχαία μπροστά σε πιτσιρικάδες που τον εντυπωσίασαν. Οι μικροί μαθητές έφτιαξαν μόνοι τους 11 λήμματα, που βρίσκονται ακόμη και σήμερα στη «Βικιπαίδεια». Τα μετέφρασαν και στα αγγλικά και έβαλαν παραπομπές!
«Αίτημα η συναίνεση»
«Τα αποτελέσματα της PISA στο τέλος της 12χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης αποσαφηνίζουν πολλά» λέει η καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και πρώην πρόεδρος του ΙΚΥ κυρία Εφη Μπάσδρα. «Δεν μιλάμε βέβαια εδώ για τη σχολική επίδοση, την οποία για τους έλληνες μαθητές ενδυναμώνει και η πρόσθετη εξωσχολική διδασκαλία».
Και εξηγεί: «Σύμφωνα λοιπόν με την PISA μόνο το 1,9% των ελλήνων μαθητών είχε υψηλή επίδοση στις φυσικές επιστήμες κατέχοντας υψηλού επιπέδου δεξιότητες, σε σύγκριση με το αντίστοιχο 7,1% για τις χώρες του ΟΟΣΑ. Στη χώρα μας οι αλλαγές και τα βήματα γίνονται αποσπασματικά, χωρίς τόλμη, χωρίς σιγουριά και, κυρίως, χωρίς συναίνεση, και δεν διαρκούν. Ενα από τα «κλειδιά» το κρατούν οι εκπαιδευτικοί. Αν οι ίδιοι δεν δουν τα κενά, τις ελλείψεις και δεν επιζητήσουν μέσα από την αξιολόγηση λύσεις για την εκπαίδευση του αύριο, θα βρεθούμε πάλι σε τρία χρόνια να συζητάμε τα ίδια και τα ίδια. Στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης δεν έχουμε δικαίωμα να αφήνουμε τους έλληνες μαθητές τόσο πίσω».
Στην ίδια κατεύθυνση, κ. Γιώργος Κόσυβας, περιφερειακός διευθυντής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Αττικής, λέει: «Οι εκπαιδευτικοί θέλουν μια βαθιά εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Οι ίδιοι θα υπηρετήσουν ένα μακρόπνοο όραμα για την Παιδεία, στο οποίο οι αλλαγές θα είναι μελετημένες και θα συγκεντρώνουν διακομματική συναίνεση. Οταν κάθε υπουργός σχεδιάζει με ορίζοντα διετίας, η αποτυχία είναι δεδομένη…». Σχετικά με τη διδασκαλία του επιστημονικού του αντικειμένου, αναφέρει: «Τα Μαθηματικά είναι δύσκολο μάθημα και η κατανόησή τους από τους μαθητές απαιτεί περισσότερες ώρες διδασκαλίας. Το πρόγραμμα σπουδών τους είναι μονομερές και δεν καλλιεργεί υψηλές προσδοκίες για όλους. Θα πρέπει να καλύπτει πλήρως την ύλη όλων των μαθηματικών κλάδων, όπως στις άλλες χώρες της ΕΕ. Δεν αρκεί ο εξορκισμός της παπαγαλίας για να αναπτυχθεί με μαγικό τρόπο η κριτική σκέψη. Επίσης η ύλη των εξετάσεων δεν πρέπει να οριοθετείται στις σελίδες του σχολικού βιβλίου». «Αντί για την επίμονη προσπάθεια «να κάνουμε τη μνήμη των παιδιών χαμάλη» είναι προτιμότερο να εφοδιάσουμε τα παιδιά με την ικανότητα να διαχειρίζονται τις αλλαγές, όταν δεν τις προκαλούν, να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν και να συνεργάζονται» λέει στο «Βήμα» η κυρία Ροδοθέα Καρφή, διευθύντρια του 1ου Επαγγελματικού Λυκείου Καρπενησίου. «Για να τα καταφέρουμε, θα πρέπει να προχωρήσουμε σε ανοιχτά αναλυτικά προγράμματα που θα περιλαμβάνουν στόχους και όχι μόνο διδακτέα ύλη. Αντί για το σχολείο-υπηρέτη των εξετάσεων υψηλού ρίσκου να φτιάξουμε το σχολείο-υποστηρικτή της ερευνητικής διάθεσης, της κρίσης, των συνεργατικών δεξιοτήτων, της φαντασίας, του σεβασμού».
Η αξία του σχολείου
Ο κ. Θανάσης Παπαστεργίου, διευθυντής του 9ου Λυκείου Λάρισας, λέει: «Η εκπαίδευση είναι ένα ζωντανό κύτταρο και πρέπει να αλλάζει και να προσαρμόζεται. Η δασκαλοκεντρική μέθοδος ξεπεράστηκε εδώ και χρόνια, καθώς σήμερα το ζητούμενο είναι η ενεργοποίηση του μαθητή. Μπορούμε να τον κάνουμε πρωταγωνιστή; Μπορούμε να τον κάνουμε να αγαπήσει το σχολείο; Είναι δύσκολο, γιατί επί σειρά ετών έμαθε να το απαξιώνει και να βρίσκει βοήθεια στο φροντιστήριο. Να πείσουμε ξανά τους μαθητές για την αξία του σχολείου τους. Και να θυμόμαστε ότι είναι θλιβερό τέλη Νοέμβρη όλη σχεδόν η Ελλάδα να βρίσκεται στη σελίδα 65 του βιβλίου της Ιστορίας…».
Στην ίδια κατεύθυνση, η κυρία Χρυσή Γαμπιετάκη, διευθύντρια του Γενικού Λυκείου Πάτμου, προσθέτει: «Η ευχέρεια στη διδασκαλία των επιστημών προϋποθέτει καλές σχέσεις, συνεργασία και πνευματική ευελιξία. Ακόμα, συναίσθηση της διαθεματικής νέας πραγματικότητας: Αυτό που διδάσκω σήμερα στα Αρχαία βρίσκει εφαρμογή και στα Μαθηματικά. Γιατί να μην κάνω ένα κοινό μάθημα με τους δύο καθηγητές; Γιατί να μην αναθέσω στα παιδιά ένα κοινό project;».
Το απολυτήριο του 1978 είχε μόνο δέκα μαθήματα!
Από την πλευρά του ο κ. Μανώλης Κουσλόγλου, υποδιευθυντής σε γυμνάσιο της Καβάλας, αποκαλύπτει: «Εκδώσαμε ένα παλαιό απολυτήριο γυμνασίου του 1978 και ξέρετε πόσα μαθήματα είχε; Δέκα. Και σήμερα διδάσκονται 17 διαφορετικά μαθήματα. Αυτό φορτώνει τα παιδιά, τα μπερδεύει, αναγκαστικά σε κάποια γυρνούν την πλάτη, και αυτό οδηγεί σε απαξίωση του σχολείου. Από την άλλη πλευρά, οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι ο καταλύτης της εκπαίδευσης. Ο,τι και να γίνεται σε αλλαγές στο Λύκειο τελειώνει εκεί. Γιατί οι εξετάσεις γίνονται με βάση την ύλη ενός βιβλίου».
«Τα σχολικά βιβλία όμως είναι απωθητικά, κακογραμμένα, με πυκνή ύλη, δύσκολα. Τα νέα παιδιά που έχουν συνηθίσει το Διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες τα βαριούνται και δεν θέλουν καν να τα ανοίγουν» προσθέτει ο κ. Κουσλόγλου. «Τα παιδιά σήμερα αναζητούν τα ίδια τη γνώση τους. Είναι υπεύθυνα για τη μάθησή τους. Σε αυτό εμείς πρέπει να είμαστε καθοδηγητές και προστάτες τους».
Μέσα στο καλοκαίρι οι προσλήψεις
Η υπουργός Παιδείας κυρία Νίκη Κεραμέως ανακοίνωσε 11.700 μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών στη Γενική Εκπαίδευση, και μάλιστα εντός του καλοκαιριού. Είναι η πρώτη φορά που ξεκινάει μεγάλο πρόγραμμα προσλήψεων από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, το οποίο μάλιστα άρχισε πέρυσι με την πρόσληψη των 4.500 εκπαιδευτικών στην Ειδική Αγωγή. Ο αρχικός προγραμματισμός της κυβέρνησης ήταν να πραγματοποιηθούν 5.250 μόνιμοι διορισμοί για το 2021-22 και 5.250 μόνιμοι διορισμοί το 2022-23.
Τάσεις ανόδου στα δύσκολα μαθήματα
Με μια γενική τάση ανόδου στις μεσαίες και χαμηλές βαθμολογίες, αλλά ταυτόχρονα σταθερότητα (σε σύγκριση με τα περυσινά επίπεδα) στα «ρετιρέ» των επιδόσεων, έφτασαν την Παρασκευή τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων στους χιλιάδες υποψήφιους για τα ΑΕΙ. Ειδικά στην κατηγορία των βαθμολογιών 12-16, όλα δείχνουν ότι οι επιδόσεις των υποψηφίων έχουν ανέβει αισθητά σε μαθήματα που στο παρελθόν αποτελούσαν «τον φόβο και τον τρόμο» όπως τα Μαθηματικά και η Φυσική. Και στα δύο αυτά μαθήματα εφέτος θα έχουμε πολύ λιγότερα γραπτά «κάτω από το δέκα».
Ετσι, στα Μαθηματικά, τα γραπτά κάτω των 10.000 μορίων όλων των κατευθύνσεων που εξετάζονται στο μάθημα έχουν «κατέβει» γύρω στο 60% (με τα αντίστοιχα νούμερα στο παρελθόν πολύ μεγαλύτερα). Καλύτερες επιδόσεις, ακόμη, αναμένονται και στη Βιολογία, που είναι μάθημα-κλειδί για τις ιατρικές σχολές. Ανοδος αναμένεται και στη Νεοελληνική Γλώσσα – Εκθεση και στην Ιστορία.
Ελάχιστη βάση 8.500 μόρια
Ετσι, με μια γενική Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής να διαμορφώνεται γύρω στα 8.500 μόρια (δηλαδή 8,5) η διαδικασία ολοκληρώθηκε για τους υποψηφίους με την ανακοίνωση των βαθμολογιών τους ατομικά και μέσω SMS, αλλά χωρίς την ανακοίνωση των στατιστικών στοιχείων που θα επέτρεπαν συγκεκριμένα βαθμολογικά συμπεράσματα για τα μαθήματα της «επιτυχίας» ή της «αποτυχίας» ή για την ακριβή «κίνηση» των νέων βάσεων. Τα δεδομένα αυτά θα ανακοινωθούν τις επόμενες ημέρες από το υπουργείο Παιδείας, όπως και οι ακριβείς Ελάχιστες Βάσης Εισαγωγής ανά τμήμα. Οπως είναι γνωστό, η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής διαμορφώνεται εφέτος ανά τμήμα και προκύπτει από τον μέσο όρο των επιδόσεων των υποψηφίων κάθε επιστημονικού πεδίου πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή που ορίζει κάθε τμήμα – από 0,80 έως 1,20.
Τα αποτελέσματα των βαθμολογίων των ειδικών μαθημάτων θα ανακοινωθούν στο τέλος της ερχόμενης εβδομάδας, ώστε να ανοίξει μετά η προθεσμία συμπλήρωσης του Μηχανογραφικού Δελτίου των υποψηφίων. Μετά και την ανακοίνωση των βαθμολογιών, το ενδιαφέρον των υποψηφίων στρέφεται στην αναζήτηση σπουδών και τμημάτων που καλύπτουν τις επιδιώξεις τους, αλλά και βρίσκονται σε προσβάσιμα βαθμολογικά επίπεδα, λέει στο «Βήμα» ο σύμβουλος σταδιοδρομίας και επαγγελματικού προσανατολισμού κ. Χρ. Ταουσάνης.
Εξειδίκευση, δεξιότητες, επιμονή
«Συνυπολογίζοντας την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, αλλά και την καλύτερη – γενικά – βαθμολογική εικόνα που παρουσίασαν οι εφετινοί υποψήφιοι, οι υψηλόβαθμες σχολές φαίνεται να επανέρχονται σε παλαιότερα βαθμολογικά επίπεδα και να είναι έτσι δύσκολα προσβάσιμες για έναν μεγάλο αριθμό μαθητών» αναφέρει. «Εύλογα, το ενδιαφέρον ενός μεγάλου όγκου μαθητών από όλα τα επιστημονικά πεδία, στρέφεται σε τμήματα τα οποία και δεν θα κινηθούν στα ρετιρέ της βαθμολογίας. Τμήματα που θα εφοδιάζουν τους φοιτητές τους με αξιόλογες γνώσεις και με ένα πτυχίο που μπορεί να τους βοηθήσει μελλοντικά να δραστηριοποιηθούν σε αρκετά δυναμικά επαγγέλματα και κλάδους της αυριανής αγοράς εργασίας» προσθέτει.
Στις πανελλαδικές εξετάσεις, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας,
εφέτος συμμετείχαν 75.435 άτομα (περίπου 79.000 ήταν πέρυσι οι υποψήφιοι από το παλαιό και το νέο σύστημα) από την κατηγορία του Γενικού Λυκείου και 16.655 άτομα (15.500 πέρυσι) από την κατηγορία των Επαγγελματικών Λυκείων. Οι νέες και οι νέοι αυτοί διεκδικούν 77.415 θέσεις στα ΑΕΙ της χώρας.
