Στη σύσκεψη των περιφερειαρχών που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, παρουσία του Πρωθυπουργού, ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας παρουσίασε αναλυτικά την επιδημιολογική κατάσταση και την πορεία των εμβολιασμών σε κάθε περιφέρεια. Τις κορυφαίες επιδόσεις στην επιχείρηση «Ελευθερία» έχει η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, με ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων άνω του 47% και εμβολιασμένων με μία δόση στο 55%. Ακολουθεί η Περιφέρεια Νότιου Αιγαίου με 44% και 52% αντίστοιχα. Καμία άλλη περιφέρεια δεν υπερβαίνει τον στόχο του 40% των πλήρως εμβολιασμένων. Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, μάλιστα, το ποσοστό των πλήρως εμβολιασμένων μόλις ξεπέρασε το 32%, ενώ περισσότεροι από το 60% των κατοίκων των περιφερειών αυτών δεν έχουν λάβει ούτε μία δόση.
Οι ανησυχητικά χαμηλές επιδόσεις
Το πρόβλημα φωτίζεται περισσότερο αν εστιάσουμε στις περιφερειακές ενότητες. Από τις 30 που έχουν ξεπεράσει το 40% των πλήρως εμβολιασμένων οι 27 είναι νησιωτικές (εξαιρέσεις είναι η Θεσπρωτία, η Καστοριά και τα Γρεβενά). Το ζήτημα βέβαια είναι ότι οι πολυπληθέστερες περιφερειακές ενότητες, πλην Αττικής και Θεσσαλονίκης που μόλις ξεπέρασαν το όριο του 40%, κινούνται ανησυχητικά χαμηλότερα: Η Αχαΐα, η Μεσσηνία και η Μαγνησία στο 35%, η Λάρισα και η Εύβοια στο 32%, η Αιτωλοακαρνανία γύρω στο 30%. Στην Αττική έχει εμβολιαστεί πλήρως το 38% του πληθυσμού και το 51% έχει λάβει την πρώτη δόση.
Τι λένε δήμαρχοι και περιφερειάρχες
Τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφονται στις Σέρρες, στην Ευρυτανία, στη Ροδόπη και στην Ξάνθη, όπου κάτω από το 30% του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί πλήρως. Ο δήμαρχος Σερρών Αλέξανδρος Χρυσάφης είπε στο «Βήμα» ότι αρκετοί κάτοικοι της περιοχής «διατηρούν επιφυλάξεις», αλλά και ότι «ορισμένοι που νόσησαν ενδεχομένως θεωρούν ότι έχουν φυσική ανοσία με αποτέλεσμα να μη σπεύδουν να εμβολιαστούν». Απέδωσε εξάλλου τη χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη στο ότι ένα τμήμα του τοπικού πληθυσμού εμβολιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα να καταμετρηθούν εκεί. Επισήμανε πάντως ότι παρότι τα ποσοστά στην περιφερειακή ενότητα είναι πράγματι χαμηλά, στην πόλη των Σερρών κρίνονται σχετικά ικανοποιητικά.
«Να πειστούν οι αντιρρησίες»
Στην Ευρυτανία έχει εμβολιαστεί το 32% του πληθυσμού με μία δόση και μόλις το 27% είναι πλήρως εμβολιασμένο. Ο δήμαρχος Καρπενησίου Νίκος Σουλιώτης δήλωσε στο «Βήμα» ότι αντί να στεκόμαστε στις ποσοστιαίες διαφορές μεταξύ δήμων, είναι προτιμότερο να εστιάζουμε στο πώς θα επιταχυνθούν οι εμβολιασμοί συνολικά, πείθοντας με κάθε τρόπο τους διστακτικούς και τους αντιρρησίες. «Υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό συμπολιτών μας που, παρότι είναι πρόθυμοι να εμβολιαστούν, σκοπεύουν να το πράξουν μετά το καλοκαίρι, κάτι που θεωρώ μεγάλο λάθος» τόνισε στο «Βήμα» ο κ. Σουλιώτης. «Ας μην κουνάμε το δάχτυλο σε όσους δεν εμβολιάστηκαν. Να αντιληφθούμε ότι πρέπει να χτίσουμε όσο το δυνατόν ψηλότερο τείχος, βάζοντας ο καθένας το λιθαράκι του. Και το τείχος αυτό δεν θα χτιστεί ούτε με χρηματοδοτήσεις ούτε με βούρδουλα». Οπως επίσης μας είπε ο δήμαρχος Καρπενησίου, το χαμηλό ποσοστό της Ευρυτανίας ερμηνεύεται εν μέρει και από τον μεγάλο αριθμό ετεροδημοτών που έχουν εμβολιαστεί σε άλλες περιοχές.
Ο περιφερειάχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Χρήστος Μέτιος (δεξιά) και ο δήμαρχος Καρπενησίου Νίκος Σουλιώτης (αριστερά) συμφωνούν ότι οι κινητές μονάδες εμβολιασμού θα αυξήσουν τα ποσοστά συμμετοχής
Αύξηση συμμετοχής με τις κινητές μονάδες
Με την ιδιότητα του ως προέδρου της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Στερεάς Ελλάδας – η περιφέρεια με το χαμηλότερο ποσοστό εμβολιασμού πανελλαδικά – ο κ. Σουλιώτης επισήμανε επίσης ότι οι εμβολιασμοί από κινητές ομάδες ασφαλώς θα βοηθήσουν στην αύξηση της συμμετοχής. «Από την απογραφή όσων προτίθενται να εμβολιαστούν, τα μηνύματα είναι πολύ θετικά. Είναι πολύ χρήσιμο το μέτρο να μεταβούν κινητές ομάδες εμβολιασμού σε δυσπρόσιτες περιοχές» μας είπε.
«Η ενεργοποίηση των κινητών ομάδων που θα εμβολιάζουν πόρτα-πόρτα θα συμβάλει σημαντικά στην αύξηση των ποσοστών» δήλωσε στο «Βήμα» και ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Χρήστος Μέτιος, επισημαίνοντας ότι αρκετοί από τους πολίτες που δεν έχουν εμβολιαστεί, και ειδικά οι ηλικιωμένοι, διαμένουν σε ορεινές και δυσπρόσιτες περιοχές. «Πονοκέφαλο» στους αρμοδίους προκαλούν τα ποσοστά εμβολιασμού των μειονοτικών περιοχών. Σε ορισμένα χωριά έχουν εμβολιαστεί λιγότεροι από 20% των κατοίκων, γεγονός που εν μέρει ερμηνεύει και τη συνολική υστέρηση της περιφέρειας.
Οι μεγάλες διαφορές στην Αττική
Αξιοσημείωτες αποκλίσεις διαπιστώνονται και στην Αττική. Η διαφορά στα ποσοστά των εμβολιασμένων μεταξύ του Βόρειου Τομέα (81% με μία δόση και 60% πλήρως) και της Δυτικής Αττικής (21% και 16% αντίστοιχα) φαντάζει τεράστια, αλλά απαιτείται προσοχή στην ερμηνεία της. Αναμφίβολα υπάρχει ταξικό στοιχείο, καθώς αποδεδειγμένα οι πλέον εύποροι και μορφωμένοι ενδιαφέρονται περισσότερο για την υγεία τους, σε αντίθεση με τους κατοίκους φτωχότερων περιοχών. Οπως άλλωστε αποδεικνύεται στις περισσότερες χώρες, καθώς εξελίσσονται τα εμβολιαστικά τους προγράμματα, όσο ανεβαίνει το εισόδημα τόσο μειώνεται το ποσοστό άρνησης ή διστακτικότητας απέναντι στον εμβολιασμό. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι καθοριστικοί δείκτες, όπως η πολιτική τοποθέτηση και τα θρησκευτικά «πιστεύω».
Πλην όμως της προφανούς ερμηνείας, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ειδικά στις περιφερειακές ενότητες της Αττικής ο τρόπος καταγραφής των εμβολιασμών – ανά ταχυδρομικό κώδικα του σημείου εμβολιασμού και όχι του τόπου διαμονής του εμβολιαζομένου – ενδέχεται να «αλλοιώνει» τα ποσοστά. Το πολύ υψηλό ποσοστό του Βόρειου Τομέα, για παράδειγμα, αποδίδεται στη μεγάλη προσέλευση πολιτών και από άλλες περιφερειακές ενότητες στο μέγα εμβολιαστικό κέντρο «Προμηθέας».
Ούτε εμβολιασμός ούτε τήρηση μέτρων
Στη Δυτική Αττική, την περιοχή της χώρας με το (εκτιμώμενο) υψηλότερο ποσοστό νόσησης, εντοπίζεται άτυπα και το υψηλότερο ποσοστό αρνητών – όχι μόνο του εμβολιασμού, αλλά και της ύπαρξης του ιού. Αρκετοί κάτοικοι συγκεκριμένων περιοχών της Δ. Αττικής ουδέποτε φόρεσαν μάσκα ή πειθάρχησαν σε άλλα μέτρα λόγω θρησκευτικών ή ιδεολογικών πεποιθήσεων, σημειώνουν στο «Βήμα» στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, τα οποία θεωρούν ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στους καταυλισμούς των Ρομά και στους πληθυσμούς ποντιακής καταγωγής, αλλά είναι ευρύτερο. «Στα χαμηλά ποσοστά της Δυτικής Αττικής έχει ασφαλώς παίξει ρόλο και η φυσική ανοσία, καθώς πολλοί νόσησαν, ακόμη κι αν ουδέποτε διαγνώστηκαν» σημειώνει στο «Βήμα» ο αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αττικής Ελευθέριος Κοσμόπουλος.
«Περιμένουν τις… παρενέργειες»
Χαμηλά ποσοστά πάντως καταγράφονται και στην Ανατολική Αττική (22% με μία δόση και 16% πλήρως) και στον Πειραιά (28% με μία δόση και 22% πλήρως). Οπως δήλωσε στο «Βήμα» ο αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής Αθανάσιος Αυγερινός, πράγματι παρατηρείται διστακτικότητα και άρνηση αρκετών πολιτών, η οποία όμως δεν είναι εύκολο να ερμηνευτεί. «Διαπιστώνουμε ότι πολλοί συμπολίτες μας αναβάλλουν τον εμβολιασμό για αργότερα, πιθανότατα για να διαπιστώσουν αν θα εμφανιστούν παρενέργειες. Προσπαθούμε να τους πείσουμε με κάθε μέσο» τόνισε.
Ενστάσεις για τα μικρά νούμερα
Το έγγραφο του ΕΟΔΥ που διέρρευσε την προηγούμενη εβδομάδα και απεικόνιζε την πορεία των εμβολιασμών ανά δήμο δημιούργησε αντιδράσεις, ειδικά από δημάρχους πόλεων που εμφανίζονταν να έχουν πολύ χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη (κάτω του 25% ή και του 10%). «Τα στοιχεία που διέρρευσαν είναι εκτός πραγματικότητας» δήλωσε στο «Βήμα» ο δήμαρχος Θέρμης Θόδωρος Παπαδόπουλος.
Ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος (δεξιά) και ο ομόλογός του της Βόλβης Διαμαντής Λιάμας (αριστερά) εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ για τον εμβολιασμό στους δήμους τους
«Ο αριθμός που εμφανίζεται είναι υποδεκαπλάσιος των πραγματικών εμβολιασθέντων» μας είπε, επισημαίνοντας ότι το εμβολιαστικό κέντρο της περιοχής είναι ένα από τα πλέον ενεργά. Σε λανθασμένη μέτρηση απέδωσε τη συμπερίληψη και του Δήμου Βόλβης ο δήμαρχός της Διαμαντής Λιάμας. «Με έκπληξη είδα να αναγράφεται το όνομα του δήμου, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Υγείας, σε σύνολο 23.000 κατοίκων του δήμου έχουν ήδη εμβολιαστεί πάνω από 15.500, που σημαίνει ότι 66% του πληθυσμού είναι εμβολιασμένοι».
Αρκετά στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης επισημαίνουν ότι τα ποσοστά που δημοσιεύονται ενδεχομένως αδικούν τις περιοχές τους, καθώς ο παρονομαστής (ο μόνιμος πληθυσμός) υπολογίζεται βάσει της απογραφής του 2011 και των εκτιμήσεων της ΕΛΣΤΑΤ. Πηγές του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης τόνισαν στο «Βήμα» ότι παρότι ο προβληματισμός είναι θεμιτός, δεν αφορά τους σκληρούς δείκτες (γεννήσεις, θάνατοι), παρά μόνο τις μεταναστευτικές ροές, ο υπολογισμός των οποίων είναι πράγματι δυσχερής ειδικά σε τοπικό επίπεδο.
Τι συμβαίνει στη Μύκονο;
Στον αντίποδα βρίσκονται τα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, όπου καταγράφονται πολύ υψηλά ποσοστά – σε πολλές περιπτώσεις πάνω από τα απαιτούμενα για τη δημιουργία του τείχους ανοσίας. Στη Μύκονο εμφανίζεται εμβολιασμένο με μία δόση το 104% του πληθυσμού (και 87% πλήρως), ποσοστό που εξηγείται αν συνυπολογιστούν και οι εποχικά εργαζόμενοι στο νησί. Ακόμη και στο νησί του ρεκόρ εμβολιασμών, πάντως, η επιδημία καλπάζει, καθώς ο εβδομαδιαίος μέσος όρος κρουσμάτων έχει ξεπεράσει τα 500 ανά 100.000 κατοίκους. Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό της τάξης του 88% στην ΠΕ Κέας – Κύθνου, το οποίο ορισμένοι θεώρησαν «παραφουσκωμένο» λόγω των μετακινήσεων Αθηναίων που έσπευσαν να συνδυάσουν τον εμβολιασμό τους με το μονοδοσικό σκεύασμα με μια εκδρομή σε κοντινό νησί, δηλώνοντας απλώς διαφορετικό ΤΚ στην πλατφόρμα. Οπως όμως δήλωσε στο «Βήμα» ο δήμαρχος Κύθνου Σταμάτης Γαρδέρης, η πλειονότητα των εμβολιασθέντων (περίπου 98%) είναι είτε μόνιμοι κάτοικοι του νησιού είτε ετεροδημότες.
Πυλώνας η ενεργός εμπλοκή των ενοριών και των ιερέων
Οπως τονίζουν στο «Βήμα» κυβερνητικές πηγές, δεν έχει τόση σημασία αν μια περιφερειακή ενότητα καταγράφει ποσοστό εμβολιασμού 34% ή 38%, αλλά προέχει να κινητοποιηθούν άμεσα όλοι προς την κατεύθυνση της επιτάχυνσης των εμβολιασμών. «Ακόμη κι αν σε ένα χωριό 100 κατοίκων είχαν εμβολιαστεί οι 80, το μέλημα θα ήταν να παρακινήσουμε και τους υπόλοιπους 20. Μέχρι και τον τελευταίο» μας είπαν χαρακτηριστικά. Η προσπάθεια για το χτίσιμο του τείχους ανοσίας δεν είναι εύκολη, αλλά θεωρείται εφικτή.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η κυβέρνηση έχει ήδη ενεργοποιήσει τα τοπικά δίκτυα διαμορφωτών κοινής γνώμης (τους λεγόμενους influencers) προκειμένου να παρακινηθούν οι διστακτικοί. Κομβικός θεωρείται ο ρόλος της Εκκλησίας. «Η Εκκλησία δεν βοηθάει όπως θα έπρεπε» μας είπε ο δήμαρχος μιας από τις πόλεις που έχουν μείνει αισθητά πίσω στην εμβολιαστική κούρσα. Αντίστοιχες αναφορές έκαναν και αρκετά ακόμη στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης τα οποία μίλησαν στο «Βήμα» υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Στα χωριά με μονοψήφια ποσοστά εμβολιασμού να αναζητήσετε την αιτία στους ιερείς» μας είπαν χαρακτηριστικά. Η πληροφορία αυτή, όπως μαθαίνουμε, έχει μεταφερθεί στο Μέγαρο Μαξίμου, με αποτέλεσμα ένας από τους πυλώνες της επιχείρησης «Πειθώ», που θα ξεδιπλωθεί προσεχώς, να είναι η ενεργός εμπλοκή των τοπικών ενοριών και των ιερέων.
