«Φωτιές» έχουν ανάψει στο ενεργειακό… σύμπαν της Ευρώπης, και κατ’ επέκταση και της Ελλάδας, καθώς οι χονδρεμπορικές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν εκτοξευθεί στα ύψη λόγω μιας σειράς από… ατυχή γεγονότα. Ηδη, πριν ο καύσωνας και η έκρηξη στη ζήτηση για ρεύμα πιέσουν έτι περαιτέρω την αγορά, ανώτατα στελέχη ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών προειδοποιούσαν με δηλώσεις τους στον Τύπο ότι ο βασικός προμηθευτής αερίου της Ευρώπης, η ρωσική Gazprom, περιορίζει σκόπιμα τις ποσότητες για αιτηθείσες πρόσθετες πωλήσεις στις ευρωπαϊκές εταιρείες, οδηγώντας τις τιμές, τους τελευταίους μήνες, σε ιστορικό υψηλό δεκαετίας.
Ακριβή παραγωγή
Ετσι, με το αέριο ήδη στα ύψη να αυξάνει το κόστος παραγωγής ρεύματος, αλλά και τις τιμές δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) να βρίσκονται σταθερά το τελευταίο διάστημα πάνω από τα 50 ευρώ ανά τόνο, ήρθε και ο καύσωνας, που δεν λέει να κοπάσει, να εκτοξεύσει τη ζήτηση και να πιέσει προς τα πάνω το κόστος. Και δεν έφταναν όλα αυτά, στην Ελλάδα η άπνοια του τελευταίου δεκαημέρου μείωσε κάθετα την παραγωγή φθηνής αιολικής ενέργειας ενώ η αφρικανική σκόνη περιόρισε την απόδοση και των φωτοβολταϊκών.
Ως εκ τούτου, το τελευταίο δεκαήμερο το «βάρος» σηκώνουν οι μονάδες φυσικού αερίου, ενώ προκειμένου να αποφευχθεί κατάρρευση του ηλεκτρικού συστήματος μπήκαν στο φουλ και οι «ακριβές» λιγνιτικές μονάδες που βρίσκονταν εκτός αγοράς, με τη ΔΕΗ να… ρίχνει και τα νερά των μεγάλων υδροηλεκτρικών. Παράλληλα αυξήθηκαν και οι εισαγωγές ρεύματος.
Τα Χρηματιστήρια
Πανευρωπαϊκά, στα Χρηματιστήρια Ενέργειας καταγράφηκαν υψηλότερες τιμές (πάνω από 60%) σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, με τις μεγαλύτερες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις μικρότερες, λόγω της πυρηνικής ενέργειας, σε Γαλλία και Βέλγιο, αλλά και στην Πολωνία. Αντιστοίχως στην Ελλάδα οι εβδομαδιαίες μέσες τιμές ξεπέρασαν τα 100 ευρώ ανά MWh (μεγαβατώρα), με τη μέγιστη μέση ημερήσια τιμή να καταγράφεται στις 24 Ιουνίου στα 128,15 ευρώ/MWh και την περασμένη Τρίτη στα 118,56 ευρώ/MWh, τιμές οι οποίες, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) είναι οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα από το 2017. Παράλληλα, αυξημένες ήταν οι τιμές και στην ελληνική Αγοράς Εξισορρόπησης, όπου σε πραγματικό χρόνο εξισορροπείται η ζήτηση με τη διαθέσιμη προσφορά.
Οι νέες μονάδες
Οπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, η εικόνα στη χώρα μας θα ήταν σαφώς καλύτερη εάν προτού ξεκινήσει το πρόγραμμα της απολιγνιτοποίησης και αρχίσουν σταδιακά να κλείνουν οι λιγνιτικές μονάδες έμπαιναν στο σύστημα οι απαραίτητες νέες μονάδες φυσικού αερίου και παράλληλα θεσπιζόταν το απαραίτητο πλαίσιο για τις μονάδες αποθήκευσης ενέργειας.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ένα σύστημα που διαθέτει μονάδες αποθήκευσης δεν έχει ανάγκη, σε περιόδους υψηλής ζήτησης, ούτε να κρατά σε εφεδρεία και να χρησιμοποιεί ακριβές θερμικές μονάδες, ούτε να εισάγει ακριβή ηλεκτρική ενέργεια. Αντιθέτως, μπορεί να χρησιμοποιεί φθηνό ρεύμα που το έχει αποθηκεύσει όταν δεν το χρειάζεται, δηλαδή σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, περιορίζοντας έτσι και το κόστος εξισορρόπησης. Παράλληλα, οι μονάδες αποθήκευσης παρέχουν ασφάλεια σε ένα σύστημα με υψηλές διεισδύσεις ΑΠΕ, των οποίων η παραγωγή είναι ασταθής.
Προβληματισμός
Σε κάθε περίπτωση, βάσει των σημερινών δεδομένων, η ενεργειακή αγορά φοβάται ότι τον καύσωνα θα ακολουθήσει… καταιγίδα. Η κυβέρνηση προβληματίζεται, με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) να εξετάζει τρόπους ώστε η άνοδος των χονδρεμπορικών τιμών του ρεύματος να μην μετακυλιστούν πλήρως στα τιμολόγια των καταναλωτών. Ηδη η ΔΕΗ από τις 5 Αύγουστου αποσύρει τη ρήτρα CO2 και εφαρμόζει ρήτρα χονδρεμπορικής τιμής όπως και οι ανεξάρτητοι πάροχοι ενέργειας. Ωστόσο, προσφάτως ανακοίνωσε έκπτωση 30% προκειμένου να απορροφήσει μέρος των αυξήσεων.
Τη δυνατότητα να απορροφήσουν μέρος του κόστους έχουν και οι άλλοι καθετοποιημένοι παίκτες της αγοράς, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους υπόλοιπους παρόχους ρεύματος, οι οποίοι είχαν αρχίσει εδώ και μήνες να καταγγέλλουν συμβόλαια στη μέση τάση, τα οποία είχαν «κλειδώσει» όταν οι τιμές του ρεύματος ήταν πολύ χαμηλότερες. Οσο για τυχόν επιβαρύνσεις στους οικιακούς καταναλωτές, η εικόνα θα ξεκαθαρίσει όταν θα αρχίσουν να φτάνουν οι επόμενοι λογαριασμοί ρεύματος που θα αποτυπώνουν τις συνέπειες από τις πιέσεις στην αγορά.
Επίθεση ΑΔΜΗΕ σε δύο μέτωπα κατά της ΡΑΕ
Σκληρή επίθεση εξαπέλυσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) κ. Μάνος Μανουσάκης κατά της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συνέντευξης Τύπου. Η κριτική επικεντρώθηκε σε δύο μέτωπα. Το πρώτο αφορά την καθυστερημένη, όπως είπε ο κ. Μανουσάκης, απόφαση του Ρυθμιστή της αγοράς για την έγκριση του επιτρεπόμενου εσόδου του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας για το 2021. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ, η ΡΑΕ τους αντιμετωπίζει ως Δημόσιο και όχι ως εταιρεία που λογοδοτεί σε μετόχους. «Το έσοδο του 2020 εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2021 και το αποτέλεσμα της καθυστέρησης εφέτος είναι να επηρεαστούμε 5 εκατ. ευρώ στα καθαρά κέρδη μας» ανέφερε ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι σε κάθε περίπτωση η επιβάρυνση για τους καταναλωτές από τα αυξημένα τέλη υπέρ του Διαχειριστή αντιστοιχεί σε ένα απειροελάχιστο ποσοστό επί του συνολικού λογαριασμού για τα νοικοκυριά και λιγότερο από 1% για τους πελάτες της μέσης τάσης.
Το δεύτερο μέτωπο αφορά στο πρόστιμο των 5 εκατ. ευρώ που επέβαλε η ΡΑΕ στον Διαχειριστή για την εμπλοκή του έργου της επέκτασης της γραμμής μεταφοράς ρεύματος των 400 kV στην Πελοπόννησο (Δυτικός Διάδρομος), το οποίο ο κ. Μανουσάκης χαρακτήρισε ως «τελείως παράλογο». Οπως είπε χαρακτηριστικά, η ΡΑΕ επιβάλλει πρόστιμο σε κάποιον που συναντά εμπόδια σε μια επένδυση (σ.σ.: οι μοναχές της I. Μονής Αγ. Θεοδώρων στα Καλάβρυτα έχουν προσφύγει κατά της χάραξης του έργου), υποστηρίζοντας επιπλέον ότι δεν ενημερώθηκε, παρότι όπως επεσήμανε ο κ. Μανουσάκης «έχουμε στείλει τρεις επιστολές». Προανήγγειλε μάλιστα και δικαστικές προσφυγές, εάν δεν απαντήσει η Αρχή στην αίτηση αναθεώρησης του προστίμου.
