Είναι αδιαμφισβήτητο ότι απαιτείται η ανάληψη μιας δέσμης ισχυρών δράσεων για το κλίμα, κατεύθυνση την οποία σαφώς διευκολύνει η θέσπιση ενός εθνικού κλιματικού νόμου. Απαιτείται σχεδιασμός και κυρίως εφαρμογή μέτρων προσαρμογής και μετριασμού των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή που όμως δεν μπορεί να είναι αποσπασματικά, αλλά πρέπει να εδράζονται σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο. Ένα πλαίσιο στο οποίο θα λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι που αλληλεπιδρούν με το κλίμα. Η αυξημένη θερμοκρασία, η ξηρασία και οι πληθυσμιακές εκρήξεις εντόμων, που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, έχουν αυξήσει την συχνότητα και την ένταση των πυρκαγιών. Η μείωση της παροχής νερού, οι μειωμένες γεωργικές αποδόσεις, οι επιπτώσεις στην υγεία στις πόλεις λόγω της θερμότητας, οι πλημμύρες και η διάβρωση στις παράκτιες περιοχές δημιουργούν πρόσθετη παγκόσμια ανησυχία.
Ένας ισχυρός εθνικός κλιματικός νόμος όχι μόνο θα βοηθήσει στην άρση αυτών των επιπτώσεων, αλλά θα έχει και σημαντικά οφέλη για την αειφόρο ανάπτυξη – για τη βελτίωση της υγείας, τη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών και την ενίσχυση των οικογενειών. Ωστόσο, δεν αρκεί γιατί η κρίση βιοποικιλότητας και η κλιματική κρίση είναι αλληλένδετες. Η Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα που μας προσφέρουν τροφή, φάρμακα, υλικά, αναψυχή και ευημερία φιλτράρουν τον αέρα και το νερό, συμβάλουν στη διατήρηση της κλιματικής ισορροπίας, βοηθάνε στη μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους, στην επικονίαση και την γονιμοποίηση των καλλιεργειών.
Η κλιματική αλλαγή επιταχύνει την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος μέσω της ξηρασίας, των πλημμυρών και των δασικών πυρκαγιών, ενώ η απώλεια και η μη βιώσιμη διαχείριση της φύσης αποτελούν με τη σειρά τους βασικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Όμως, όπως και οι κρίσεις, έτσι και οι λύσεις τους είναι αλληλένδετες.
Από τα 3 εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης φυσικών πόρων (α. Business as usual, β. Φιλικό προς το περιβάλλον (Eco), γ. Συνδυαστικό («έξυπνο») σενάριο), θα πρέπει να εφαρμόσουμε με διεπιστημονικότητα και συνέργειες τα σενάρια β και γ, ώστε να αντιμετωπίσουμε/μετριάσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να επιτύχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα αειφορικής διαχείρισης.
Τέλος, θα πρέπει:
Α. να εξειδικευθεί και να εφαρμοστεί ορθά η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία η οποία:
Ι) αποτελεί καίριας σημασίας εργαλείο στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Agenda 2030, ΟΗΕ), καθώς και ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης σε συλλογικό-ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και εθνικό επίπεδο.
ΙΙ) στοχεύει στην προστασία, διατήρηση και ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της ΕΕ, καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον, με μια διαδικασία δίκαιης μετάβασης χωρίς αποκλεισμούς.
Β. Να εφαρμοστούν συνεκτικές διαχειριστικές δράσεις και να αξιοποιηθεί με ορθολογισμό και αειφορικότητα το Δίκτυο Natura 2000 που αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο Πράσινων υποδομών στην Ευρώπη και την χώρα μας. Είναι ένα στρατηγικά σχεδιασμένο δίκτυο φυσικών και ημιφυσικών περιοχών που μπορεί να παράγει στο διηνεκές ένα ευρύ φάσμα οικοσυστημικών υπηρεσιών.
Γ. Οι ανάγκες διαχείρισης της φύσης να θεωρούνται αναπόσπαστο μέρος της προσαρμογής όλων των σχετικών διατομεακών πολιτικών.
Δ. Να ενισχυθεί η παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη βιοποικιλότητα και σε μη περιβαλλοντικούς τομείς – για παράδειγμα, πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τις αποδόσεις των καλλιεργειών, τις μεταφορές μέσω ποταμών, τους τομείς της υγείας των ανθρώπων, τις μετεγκαταστάσεις των επιχειρήσεων.
Ε. Να γίνει η καταγραφή, αξιολόγηση και χαρτογράφηση των λύσεων που βασίζονται στη φύση και τις φυσικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένων των πράσινων και μπλε υποδομών, ανά κατηγορία φυσικού κινδύνου. Να αξιοποιηθεί ουσιαστικά η παραπάνω πληροφορία για την αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.
Και μην ξεχνάμε ότι η φύση είναι απαραίτητο στοιχείο μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην βιώσιμη προσαρμογή πολλών τομέων της οικονομίας. Η φύση είναι ζωτικής σημασίας σύμμαχος στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Παναγιώτης Δημόπουλος, Καθηγητής Βοτανικής και Οικολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Natura 2000
