Οι μεγάλες στρατιωτικές, αεροπορικές και ναυτικές ασκήσεις, ιδίως όταν είναι διεθνείς, ποτέ δεν αποτελούν απλώς πεδία εξάσκησης. Σε μεγάλο βαθμό είναι επιδείξεις δύναμης απέναντι σε αντιπάλους και ανταγωνιστές ή προσπάθειες να κατοχυρωθεί στρατιωτική παρουσία.
Αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό για την άσκηση Sea Breeze του ΝΑΤΟ που ξεκίνησε τη Δευτέρα 28 Ιουνίου στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Σύμφωνα με τους διοργανωτές πρόκειται για την πιο μαζική διοργάνωση αυτής της άσκησης. Θα λάβουν μέρος δυνάμεις 30 χωρών από έξι ηπείρους θα κινητοποιηθούν συνολικά 5000 άνθρωποι, 32 πλοία, 40 αεροσκάφη και 18 ομάδες ειδικών αποστολών και υποβρύχιων καταστροφών.
Επίδειξη δύναμης απέναντι στη Ρωσία
Τον πολιτικό τόνο τον δίνει η ίδια η ανακοίνωση του ΝΑΤΟ για την έναρξη της άσκησης: «Μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, το ΝΑΤΟ αύξησε την παρουσία του στη Μαύρη Θάλασσα. Το ΝΑΤΟ υποστηρίζει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της, που επεκτείνονται στα χωρικά της ύδατα. Το ΝΑΤΟ δεν αναγνωρίζει και δεν θα αναγνωρίσει την παράνομη και παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας και καταγγέλλει την προσωρινή κατοχή της.».
Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με μια ναυτική άσκηση αλλά με μια προσπάθεια να σταλεί ένα μήνυμα προς τη Μόσχα και να κατοχυρωθεί ότι το ΝΑΤΟ θα προσπαθήσει να βρίσκεται διαρκώς όσο πιο κοντά γίνεται στα ρωσικά σύνορα. Εξ και η επιμονή να χαρακτηρίζεται παράνομη η κατοχή και προσάρτηση της Κριμαίας και να αναγνωρίζεται η Ουκρανική κυριαρχίας σε αυτή την περιοχή.
Η σημασία της αναφοράς στα «χωρικά ύδατα» και η βρετανική εκδοχή «διπλωματίας των κανονιοφόρων»
Η χαρακτηριστική φράση για την αναγνώριση της κυριαρχίας της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων που επεκτείνονται και στα χωρικά ύδατά της μόνο τυχαία είναι.
Την περασμένη εβδομάδα είχαμε το σοβαρό επεισόδιο όταν το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Defender μπήκε στα χωρικά ύδατα της Κριμαίας όπου υποδέχτηκαν πλοία του ρωσικού ναυτικού που έριξαν προειδοποιητικά πυρά και αεροσκάφη της ρωσικής αεροπορίας που έριξαν προειδοποιητικά βόμβες στη διαδρομή του.
Και αυτό γιατί η Ρωσία όχι μόνο υποστηρίζει η Κριμαία έχει επανενσωματωθεί στη Ρωσία και άρα τα χωρικά ύδατα της Κριμαίας είναι υπό την ευθύνη των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, αλλά και είχε βγάλει μήνες τώρα προειδοποίηση για τη συγκεκριμένη περιοχή.
Η βρετανική κυβέρνηση θα υποστηρίξει αρχικά ότι το πλοίο έκανε «αβλαβή διέλευση» από την περιοχή. Όμως, σύντομα αποκαλύφθηκε από τon ίδιο τον ανταποκριτή του BBC πάνω στο HMS Defender ότι το πλοίο ήταν υπό την επιτήρηση ρωσικών πλοίων, ότι υπήρξαν προειδοποιητικά πυρά και παράλληλες υπερπτήσεις ρωσικών αεροσκαφών.
Παράλληλα, θα ο βρετανικός Τύπος θα αποκαλύψει ότι η διαδρομή του πλοίου ήταν συνειδητή επιλογή της Βρετανικής κυβέρνησης για να δείξει ότι η «Παγκόσμια Βρετανία» μπορεί να κάνει τέτοιες επιδείξεις δύναμης και ότι είχε υπάρξει διαφωνία ανάμεσα στον υπουργό Άμυνας και τον υπουργό Εξωτερικών, με τον δεύτερο να προειδοποιεί ότι τυχόν διέλευση εντός των χωρικών υδάτων της Κριμαίας θα γινόταν αντιληπτή από τη Ρωσία ως πρόκληση, με τον Μπόρις Τζόνσον να επιλύει τη διαφωνία δίνοντας εντολή στο HMS Defender να κάνει τη συγκεκριμένη διαδρομή.
Μάλιστα σε συνέχεια αυτών των αποκαλύψεων είχαμε την υπόθεση με τα απόρρητα έγγραφα που βρέθηκαν σε στάση λεωφορείου στο Κεντ και για τα οποία ένα «μέλος του κοινού» (member of the public) επικοινώνησε με το BBC.
Τα έγγραφα αυτά κάνουν σαφές ότι είχε υπάρξει ειδικός σχεδιασμός για τη διαδρομή του HMS Defender και ότι στο υπουργείο Άμυνας είχε εξεταστεί ρητά το ενδεχόμενο η διαδρομή αυτά να προκαλέσει ακριβώς τις αντιδράσεις που υπήρξαν από τη Ρωσία. Μάλιστα είχαν εξεταστεί διαφορετικά σενάρια αλλά και διαφορετικές διαδρομές, συμπεριλαμβανομένης και διαδρομής που θα δεν θα περνούσε μέσα από τα χωρικά ύδατα της Κριμαίας.
Ταυτόχρονα, τα ίδια έγγραφα περιείχαν και άλλες «ευαίσθητες» πληροφορίες, όπως για παράδειγμα ότι οι ΗΠΑ έχουν ζητήσει από την Βρετανία να διατηρήσει προσωπικό των ειδικών της δυνάμεων στο Αφγανιστάν μετά την αμερικανική αποχώρηση, αλλά και τους φόβους ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αυτό το προσωπικό.
Πάντως η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείο Εξωτερικών θα σχολιάσει το περιστατικό με τα έγγραφα με τη φράση: «οι πράκτορες ΟΟ7 δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε».
Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά
Όλα αυτά έχουν και να κάνουν και με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά.
Οι χώρες της ανατολικής διεύρυνσης του ΝΑΤΟ περιγράφονται συχνά ως οι «Εννέα του Βουκουρεστίου». Με αυτόν τον τρόπο περιγράφονται οι ακόλουθες χώρες: Οι τέσσερις χώρες της πρωτοβουλίας του Βίζεγκραντ (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία), οι τρεις χώρες της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) και η Ρουμανία με την Βουλγαρία.
Σε μεγάλο βαθμό οι χώρες αυτές αποτελούν το «ανατολικό όριο» του ΝΑΤΟ και τη γραμμή άμυνας (ή και επίθεσης) απέναντι στη Ρωσία. Δεν περιλαμβάνεται η Ουκρανία, όμως η ένταξή της στο ΝΑΤΟ – που βέβαια περιλαμβάνει την επίλυση της κρίσης στα ανατολικά – παραμένει μια βασική προτεραιότητα των ΗΠΑ. Εξ ου και η σημασία που έχει μια άσκηση όπως η Sea Breeze ως επίδειξη δύναμης απέναντι στη Ρωσία και μάλιστα κοντά στα σύνορά της.
