Η αιφνίδια αλλαγή στις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών σχετικά με τις ηλικιακές ομάδες οι οποίες πρέπει να αποφεύγουν τον εμβολιασμό με το εμβόλιο της AstraZeneca έχει προκαλέσει ανησυχία και σύγχυση σε εκατοντάδες χιλιάδες έλληνες πολίτες που είτε έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό, είτε έχουν κάνει την πρώτη δόση του συγκεκριμένου εμβολίου. Ειδικότερα, την περασμένη Δευτέρα 14 Ιουνίου η Επιτροπή εισηγήθηκε τη διακοπή της χορήγησης του εμβολίου στους κάτω των 60 ετών καθώς, όπως δήλωσε η πρόεδρός της, ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής κυρία Μαρία Θεοδωρίδου, «η πορεία της πανδημίας στη χώρα – λόγω και του εμβολιασμού – βελτιώνεται και καταγράφεται περαιτέρω σταθερή μείωση των κρουσμάτων». Από την πλευρά του ο πνευμονολόγος κ. Θεόδωρος Βασιλακόπουλος δήλωσε ότι «επειδή η πανδημία έχει περιοριστεί πολύ στην Ελλάδα, ο κίνδυνος να νοσήσει ένας νέος είναι πολύ μικρός, οπότε δεν υπάρχει λόγος να αναλάβουμε έστω και ένα μικρό ρίσκο επιπλοκής».
Οπως ήταν αναμενόμενο, οι δηλώσεις αυτές αλλά και τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η νέα σύσταση της Επιτροπής προκάλεσαν την έντονη ανησυχία των πολιτών που έχουν ήδη εμβολιστεί με μία ή και με τις δύο δόσεις του εμβολίου και είναι μικρότεροι των 60 ετών. Επίσης κατάφεραν ένα καίριο πλήγμα τόσο στην αξιοπιστία της Επιτροπής όσο και στην εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στις αποφάσεις της, και μάλιστα σε μια χρονική περίοδο κομβική για την εξέλιξη της πορείας των εμβολιασμών στη χώρα μας. Παράλληλα οι αντιφατικές συστάσεις των ειδικών για όσους έχουν κάνει μόνο την πρώτη δόση και αγωνιούν για το τι θα κάνουν με τη δεύτερη δυσκολεύουν το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού.
Χωρίς εναλλακτική
Να θυμίσουμε ότι λίγο πριν από το Πάσχα, στις 26 Απριλίου, ανακοινώθηκε ότι ανοίγει η πλατφόρμα για τον εμβολιασμό ατόμων 30 έως 39 ετών αποκλειστικά με το εμβόλιο της AstraZeneca. «Ανοίγει η πλατφόρμα για τους ηλικίας 30-39 ετών με το εμβόλιο της AstraZeneca, δεδομένου ότι είχαμε αρκετά διαθέσιμα ραντεβού. Τα ραντεβού είναι αρκετά και κάποιος που θα κλείσει το ραντεβού αύριο, μπορεί να εμβολιαστεί ήδη από τη Μεγάλη Τετάρτη» δήλωνε τότε ο ΓΓ Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας κ. Μάριος Θεμιστοκλέους.
Δείχνοντας εμπιστοσύνη στις συστάσεις της Επιτροπής και τις διαβεβαιώσεις των αρμοδίων, χιλιάδες πολίτες που ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα έτρεξαν να κλείσουν ραντεβού και να εμβολιαστούν με το συγκεκριμένο σκεύασμα, παρότι είχαν ήδη καταγραφεί και στην Ελλάδα τα πρώτα περιστατικά θρομβώσεων. Μάλιστα, ήταν τέτοιος ο ενθουσιασμός με τον οποίο ανταποκρίθηκαν στο άνοιγμα της πλατφόρμας που σχετικά δημοσιεύματα έκαναν λόγο για «φρενίτιδα των 30ρηδων» να εμβολιαστούν. Να σημειωθεί ότι μόλις λίγες ώρες μετά το άνοιγμα της πλατφόρμας, 30.000 πολίτες είχαν κλείσει 60.000 ραντεβού. Για περίπου έναν μήνα, μέχρι τις 26 Μαΐου, οι πολίτες 30 έως 39 ετών εμβολιάζονταν αποκλειστικά με το σκεύασμα της AstraZeneca, καθώς δεν είχαν άλλη επιλογή. Οπως λέει στο «Βήμα» ο καθηγητής Φαρμακολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης κ. Ευάγγελος Μανωλόπουλος «όταν όλη η Ευρώπη είπε όχι στον εμβολιασμό των νέων με Astra Zeneka, εμείς τους κατευθύναμε στο συγκεκριμένο εμβόλιο. Και, κυρίως, τις γυναίκες, στις οποίες είχε καταγραφεί ότι κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν τη σπάνια παρενέργεια της θρόμβωσης». Συνολικά, υπολογίζεται ότι 1,3 εκατ. πολίτες όλων των ηλικιών έχουν λάβει την πρώτη ή και τις δύο δόσεις του εμβολίου.
Εξατομικευμένος εμβολιασμός
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περίπου 470.000 άτομα κάτω της ηλικίας των 60 ετών έχουν κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου της AstraZeneca και όπως είναι φυσικό ανησυχούν για το τι θα γίνει με τη δεύτερη δόση. Δυστυχώς οι προτάσεις και οι οδηγίες της επιτροπής, αντί να ξεκαθαρίζουν το τοπίο, περιπλέκουν ακόμα περισσότερο τα πράγματα.
Μέλη της επιτροπής και ειδικοί συστήνουν σε όσους έχουν κάνει την πρώτη δόση με AstraZeneca να συνεχίσουν και στη δεύτερη δόση με το ίδιο σκεύασμα. «Πάνω από 20 ευρωπαϊκές χώρες, όπως και εμείς, συστήνουν τώρα και η δεύτερη δόση του εμβολίου της AstraZeneca να γίνει κανονικά, μιας και έχει απειροελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες» δήλωσε ο υπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κικίλιας, προσερχόμενος στο Συμβούλιο Υπουργών Υγείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διοργανώθηκε πριν από λίγες ημέρες στο Λουξεμβούργο. Τις ίδιες συστάσεις διατύπωσε και η Επιτροπή Εμβολιασμών αναφέροντας ότι «η εκδήλωση του συνδρόμου θρόμβωσης με θρομβοπενία μετά τη 2η δόση του εμβολίου της AstraZeneca είναι εξαιρετικά σπάνια».
Οπως λέει στο «Βήμα» o κ. Γιώργος Χρούσος, ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμού, «όσοι παρουσίασαν επεισόδιο θρόμβωσης κατά την 1η δόση θα κάνουν τη δεύτερη με άλλο εμβόλιο. Το μόνο που απαιτείται είναι η υπογραφή του γιατρού τους στην πλατφόρμα. Μπορούν να κάνουν τη δεύτερη δόση μετά από έναν μήνα χωρίς να υπάρχει πρόβλημα. Οι εμβολιασμένοι που δεν παρουσίασαν πρόβλημα να συνεχίσουν με το ίδιο εμβόλιο».
Χάθηκε η εμπιστοσύνη
Ομως η ζημιά έχει ήδη γίνει και η εμπιστοσύνη των πολιτών έχει δεχτεί καίριο πλήγμα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στα ποσοστά ακυρώσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του κ. Θεμιστοκλέους, 1,89% είναι το ποσοστό ακυρώσεων για δεύτερη δόση με το AstraZeneca, τετραπλάσιο σχεδόν συγκριτικά με τα 0,5% και 0,45% των Pfizer και Moderna αντίστοιχα.
«Για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών είναι ανάγκη η Επιτροπή Εμβολιασμού να περάσει στο επόμενο βήμα, όπως γίνεται και σε πολλές χώρες της Ευρώπης: τον εξατομικευμένο εμβολιασμό» λέει ο κ. Μανωλόπουλος και εξηγεί: «Θα πρέπει, δηλαδή, να κατευθύνει τον κάθε πολίτη στο εμβόλιο που του ταιριάζει αναλόγως της ηλικίας και του φύλου του. Προς το παρόν έχουμε αυτά τα δύο κριτήρια. Αργότερα, όσο η έρευνα εξελίσσεται και τα δεδομένα είναι περισσότερα, μπορεί να προστεθούν και άλλα. Η ιατρική έχει συνεχή κινητικότητα και η εξατομίκευση είναι το μέλλον. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, οι πολίτες ειδοποιούνται με μήνυμα για το ποιο εμβόλιο τους ταιριάζει να κάνουν με βάση τα επιστημονικά δεδομένα».
Οδηγίες για όσους έχουν κάνει την πρώτη δόση
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα νέα δεδομένα άτομα που έχουν ήδη πραγματοποιήσει την πρώτη δόση του εμβολίου της AstraZeneca, ανεξαρτήτως ηλικίας, συνιστάται να συνεχίσουν κανονικά τη 2η δόση με το ίδιο εμβόλιο. Από τη σύσταση αυτή εξαιρούνται:
– Ατομα όλων των ηλικιών που κατά το διάστημα των πρώτων εβδομάδων μετά την 1η δόση εκδήλωσαν σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια θρόμβωσης, με ή χωρίς θρομβοπενία. Η 2η δόση θα πρέπει να γίνει με άλλο εμβόλιο. Στις περιπτώσεις αυτές γίνεται σχετικό αίτημα από θεράποντα ιατρό προς την αρμόδια επιτροπή (μέσω του emvolio.gov.gr).
– Ατομα όλων των ηλικιών που έχουν άλλον ειδικό λόγο για να γίνει η 2η δόση του εμβολιασμού τους με άλλο εμβόλιο. Θα είναι δυνατόν να γίνει αντικατάσταση του εμβολίου της 2ης δόσης μετά από έγκριση σχετικού αιτιολογημένου αιτήματος από θεράποντα ιατρό προς την αρμόδια επιτροπή (μέσω του emvolio.gov.gr).
– Ατομα ηλικίας μικρότερης από 30 ετών τα οποία για οποιονδήποτε λόγο έκαναν την 1η δόση εμβολιασμού με το εμβόλιο της AstraZeneca. Συνιστάται η 2η δόση να γίνει με άλλο εμβόλιο.
Στις παραπάνω περιπτώσεις θα επιλέγεται κάποιο από τα διαθέσιμα mRNA εμβόλια της Pfizer ή της Moderna.
Σε ολόκληρη την ΕΕ οι χώρες έχουν υιοθετήσει διάφορες προσεγγίσεις. Στην Ισπανία, το AstraZeneca περιορίζεται στην ηλικιακή ομάδα 60-69 ετών, ενώ στη Σλοβενία για την ηλικιακή ομάδα 18-64 ετών.
– Στη Φινλανδία και στη Σουηδία το εμβόλιο συνιστάται για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, ενώ στην Ιταλία και τις Κάτω Χώρες μόνο για άτομα άνω των 60 ετών.
– Στη Γαλλία και στην Κροατία το εμβόλιο συνιστάται για άτομα άνω των 55 ετών, ενώ στο Βέλγιο για άτομα άνω των 41 ετών. Στη Δανία και στη Νορβηγία το εμβόλιο έχει αφαιρεθεί εντελώς από τον κατάλογο εμβολιασμών.
– Στη Γερμανία, σύμφωνα με την AstraZeneca, θα μπορούσε θεωρητικά να εξακολουθεί να χορηγείται σε όλους. Ωστόσο, η επιτροπή εμβολιασμού (STIKO) συνιστά τη χρήση του μόνο για άτομα άνω των 60 ετών.
– Στη Σλοβακία τα άτομα που περιμένουν τη δεύτερη δόση του εμβολίου AstraZeneca είναι επί του παρόντος τα μόνα που μπορούν να εμβολιαστούν με αυτό. Ο εμβολιασμός με το AstraZeneca ανεστάλη τον Μάιο εν μέσω έλλειψης δόσεων.
– Η Βουλγαρία αποφάσισε ότι το εμβόλιο AstraZeneca δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε γυναίκες κάτω των 60 ετών με αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης και ή ιστορικό θρομβοπενίας.
Βγαίνουμε από το τούνελ
Στη θετική πορεία σχετικά με την πανδημία που έχει μπει η χώρα εστίασε κατά την ενημέρωση της Πέμπτης η λοιμωξιολόγος κυρία Βάνα Παπαευαγγέλου. «Η βελτίωση της επιδημιολογικής εικόνας συνεχίζεται και αφορά όλες τις ηλικιακές ομάδες» επεσήμανε.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, εάν ο ρυθμός των εμβολιασμών προχωρήσει με τον μέχρι τώρα ρυθμό αναμένεται να φτάσουμε το πολυπόθητο 70% ανοσίας στις αρχές Σεπτεμβρίου. Επίσης ένα πολύ αισιόδοξο στοιχείο είναι η μείωση 40% στα ημερήσια κρούσματα και η πτώση στα ενεργά κρούσματα, ενώ οι προβλέψεις λένε πως σύντομα οι διασωληνωμένοι θα πέσουν στους 100.
Ωστόσο η ανησυχία των επιστημόνων για το καλοκαίρι δεν υποχωρεί και συστήνουν την προσοχή των πολιτών στα μέτρα και τη συνέχιση του εμβολιαστικού προγράμματος.
