Σήμερα είπαμε να σας εισαγάγουμε στα άδυτα της διεθνούς πολιτικής, και δη στα στρατηγικά της βάθη. Και αυτό όχι τυχαία. Στην τουριστική Κορνουάλη της Αγγλίας συνέρχεται αυτές τις μέρες η σύνοδος των G7, υπό το πρίσμα των οδυνηρών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης. Το 1989, σε μια αντίστοιχη μεταβατική φάση, ο Τζον Γουίλιαμσον, ένας αμερικανός οικονομολόγος, εκπρόσωπος της σχολής του Σικάγου και συνεργάτης του Ρόναλντ Ρίγκαν, επινόησε την περιβόητη «συναίνεση της Ουάσιγκτον», ένα σχήμα κοινών στόχων και πολιτικών διεθνώς, που θα ευνοούσε την παγκοσμιοποίηση και θα επέτρεπε την ταχύρρυθμη ανάπτυξη σε όλον τον πλανήτη, ιδιαιτέρως στον κύκλο των αναπτυσσόμενων χωρών.
Το όλο σχήμα προέτρεπε τις χώρες να υιοθετήσουν αρχές όπως αυτές της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της απελευθέρωσης του εμπορίου, της μείωσης του κράτους μέσω των ιδιωτικοποιήσεων, της άρσης των εμποδίων στις άμεσες επενδύσεις, της ενίσχυσης των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και του επαναπροσανατολισμού των δαπανών υπέρ της Παιδείας, της Υγείας και άλλων. Εκείνο το δόγμα κοινής οικονομικής πολιτικής υιοθετήθηκε πλήρως από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα και καθοδήγησε τις περισσότερες οικονομίες του πλανήτη τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Τώρα στη σύνοδο της Κορνουάλης εμφανίστηκε ένα νέο κείμενο που υπογράφουν επτά οικονομολόγοι και φέρει τον τίτλο «Η συναίνεση της Κορνουάλης». Σε αυτό περιγράφονται όσα η πανδημία αποκάλυψε και προτείνονται αναθεωρήσεις του σχήματος οικονομικής πολιτικής, καταδικάζονται στρεβλώσεις της απορρύθμισης των αγορών και της επικράτησης κλίματος ανισοτήτων, επισημαίνεται η παραβίαση των αρχών του ανταγωνισμού κυρίως από την επεκτατική Κίνα και δίδεται βάρος στην ενίσχυση πολιτικών καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, αλλά και του χαμένου βάρους σε πολιτικές υπέρ της Υγείας, της Παιδείας και άλλων. Είναι ίσως η πρώτη απόπειρα στροφής στην οικονομική πολιτική παγκοσμίως. Στον βαθμό δε που υιοθετηθεί η «συναίνεση της Κορνουάλης» προφανώς πολλά θα αλλάξουν και οι επιδράσεις στη ζώνη της πολιτικής θα είναι μεγάλες. Κάτι που όλοι οφείλουν να επεξεργαστούν στην Αθήνα, η οποία συνήθως ενσωματώνει με καθυστέρηση τις διεθνείς μετατοπίσεις.
«Μητέρα των μαχών» ή «επιτάφιος θρήνος»
Για την ώρα πάντως εδώ άλλα επικρατούν. Η «μητέρα των μαχών» για το εργασιακό νομοσχέδιο μάλλον δεν συγκίνησε πολλούς. Το ΠΑΜΕ συγκρότησε το ισχυρότερο μπλοκ, κινητοποιώντας κοντά στους 10.000 διαμαρτυρομένους, ενώ ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και λοιπές δυνάμεις με το ζόρι συγκέντρωσαν 3.000 άτομα, εκ των οποίων περίπου 1.000 προέρχονταν από τους κύκλους των αναρχικών και της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Κοινώς, δεν τη λες «μητέρα των μαχών». Αντιθέτως, ορισμένοι μίλησαν για «επιτάφιο θρήνο» του επίσημου και εν πολλοίς χρεοκοπημένου συνδικαλισμού, που έχει χάσει την επαφή με την κοινωνία και παλεύει με νύχια και με δόντια να διατηρήσει κάποιο μικρό μερίδιο ισχύος και επιρροής στη ζώνη του κράτους και της πολιτικής.
Ο ανασχηματισμός και η Φον ντερ Λάιεν
Ο Πρωθυπουργός, όπως μαθαίνουμε, καταρρίπτει τα όποια σενάρια ανασχηματισμού. Κατ’ αρχάς δεν του αρέσουν οι αλλαγές, όπως λέει, και επιπλέον διερωτάται τι νόημα έχει ένας νέος ανασχηματισμός μόλις έξι μήνες από τον προηγούμενο. Πολύ δε περισσότερο όταν στο προσεχές διάστημα θα υπάρξουν εξελίξεις, οι οποίες απαιτούν συνοχή και διαρκή ετοιμότητα. Από την άλλη, ο Πρωθυπουργός δεν κρύβει ότι απαιτεί διαρκώς αποτελέσματα από τους υπουργούς του και δεν συμβιβάζεται με φαινόμενα αδράνειας. Και ο νοών νοείτω…
Η αλήθεια είναι ότι ο κ. Μητσοτάκης έχει απλωμένο τραχανά. Αναμένει την έγκριση του Ταμείου Ανάκαμψης από τις Βρυξέλλες, περιμένει την άλλη εβδομάδα για αυτόν τον λόγο στην Αθήνα την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και μαζί χρειάζεται να οργανώσει την υποδοχή των πρώτων δισ. με τα οποία θα ξεκινήσουν τα πρώτα μεγάλα έργα. Επίσης θέλει να ψηφίσει προσεχώς κάμποσα μεταρρυθμιστικά νομοσχέδια και μαζί έχει την εκκρεμότητα της συνάντησης με τον Ερντογάν, όπως και την προετοιμασία του κρίσιμου ταξιδιού του στην Αμερική στα τέλη του 2021 ή στις αρχές του 2022. Υπολογίζει πολλά στην κινητοποίηση της οικονομίας προσεχώς, θέλει να μετρήσει και να ζυγίσει τη στάση του Ταγίπ Ερντογάν και βεβαίως επενδύει μεσομακροπρόθεσμα στην ενίσχυση των δεσμών με τον Μπάιντεν και τις ΗΠΑ. Οπότε ο ανασχηματισμός παραμένει «εύκολη ενασχόληση των οκνηρών αναλυτών», όπως συνηθίζει να λέει ο ίδιος.
Οι προσδοκίες περί την οικονομία πάντως τείνουν να εκτοξευθούν στα ύψη. Τα στατιστικά στοιχεία των πρώτων μηνών του 2021 παραπέμπουν σε ισχυρή ανάκαμψη που θα εκπλήξει και τους πιο αισιόδοξους. Ενδεικτική είναι η στάση των διεθνών επενδυτών στις εκδόσεις τίτλων, είτε αυτές αφορούν ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου είτε τραπεζών. Πρόσφατα η δοκιμαζόμενη Τράπεζα Πειραιώς δέχθηκε καταιγισμό προσφορών για κεφάλαια 600 εκατ. ευρώ που διεκδικούσε. Οπως σημειώνει ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας κ. Χρ. Μεγάλου, περίπου 180 ισχυρά διεθνή επενδυτικά σπίτια πήραν μέρος στη διαδικασία και πλέον η Πειραιώς είναι ασφαλισμένη από άποψη κεφαλαίων για να αφιερωθεί πια στην επαναχρηματοδότηση της οικονομίας, και δη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
Οι Med-7 ίσως γίνουν Med-9
Την Παρασκευή πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η σύνοδος των υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων των Med-7, με οικοδεσπότη τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη. Παρόντες οι ομόλογοί του από Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Μάλτα, αλλά και ο κύπριος υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης. «Κλειδί» όμως για να κατανοήσετε τη σημασία που δίνει η Αθήνα στους Med-7 – η Σύνοδος Κορυφής των οποίων αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 17 Σεπτεμβρίου στα Χανιά – ήταν η παρουσία στη συνάντηση της Παρασκευής του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο Πρωθυπουργός πραγματοποίησε την εναρκτήρια ομιλία, καθιστώντας σαφές το βάρος που αποδίδει η Αθήνα στην περιφερειακή μεσογειακή της πολιτική. Η δε έμφαση που ο Πρωθυπουργός δίνει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ήταν ο οδηγός ώστε να συμπεριληφθεί, για πρώτη φορά, στο κείμενο Συμπερασμάτων των Med-7 η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος που προώθησε με εξαιρετική επιτυχία ο κ. Βαρβιτσιώτης. Στο κείμενο Συμπερασμάτων υπήρξε επίσης σαφής αναφορά στην εφαρμογή από την Τουρκία των αρχών καλής γειτονίας, στη στήριξη της πολιτικής μετάβασης στη Λιβύη με αποχώρηση στρατευμάτων και μισθοφόρων και στο Μεταναστευτικό. Και όπως φαίνεται, άλλες δύο χώρες, η Κροατία και η Σλοβενία, θέλουν να ενταχθούν στο σχήμα, οπότε μάλλον θα πρέπει σύντομα να μιλάμε για τους Med-9.
Η εμπλοκή της Αττάλειας
Καλή και αναγκαία η θετική ατζέντα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά η Αθήνα δεν είναι διατεθειμένη να κάνει και εκπτώσεις. Οσα έλαβαν χώρα παρασκηνιακά τις τελευταίες ημέρες με αφορμή το Διπλωματικό Φόρουμ της Αττάλειας είναι χαρακτηριστικά. Τι ακριβώς συνέβη όμως; Οπως «Το Βήμα» σας είχε αναλυτικά ενημερώσει, ο υφυπουργός Εξωτερικών για την οικονομική διπλωματία Κώστας Φραγκογιάννης επρόκειτο να μεταβεί στην Αττάλεια για να συμμετάσχει στο Φόρουμ, αλλά επίσης στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Διαβαλκανικής Συνεργασίας που θα διεξαχθεί επίσης εκεί. Παράλληλα, θα είχε συνάντηση με τον τούρκο μόνιμο υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ για να εξετάσουν τα επόμενα βήματα της θετικής ατζέντας των 25 μέτρων στα οποία οι δύο χώρες έχουν καταλήξει. Ωστόσο, η Τουρκία αποφάσισε να προσκαλέσει στο Διπλωματικό Φόρουμ της Αττάλειας και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ. Αποτέλεσμα; Ο κ. Φραγκογιάννης θα μεταβεί μεν στην Αττάλεια για τη διαβαλκανική συνάντηση και για να δει τον κ. Ονάλ, αλλά δεν θα μετάσχει στο Φόρουμ. Και όχι μόνο αυτό, αλλά λόγω της παρουσίας Τατάρ ακόμη δύο έλληνες πολιτικοί που έχουν διατελέσει και υπουργοί Εξωτερικών ακύρωσαν τη συμμετοχή τους στο Φόρουμ: ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, που όπως μαθαίνω επιδίωξε να μεταπείσει τους διοργανωτές, και η Ντόρα Μπακογιάννη. Με αυτά και με αυτά, οι Τούρκοι αποξενώνουν ακόμη και τους μετριοπαθείς των Αθηνών.
Λάβαμε πριν από λίγες ημέρες μια συγκινητική επιστολή από τον πρώην υπουργό Οικονομικών κ. Νίκο Χριστοδουλάκη (φωτογραφία), με την οποία μας γνωστοποιούσε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισε και μας παρακάλεσε να τη δημοσιεύσουμε. Την παραθέτουμε αυτούσια: «Αγαπητοί φίλοι και συνάδελφοι, εδώ και περίπου έναν μήνα – μετά από ένα οξύ και αιφνίδιο συμβάν – έπρεπε να αφαιρέσω δύο εγκεφαλικούς όγκους συν τον ιστό. Η εγχείρηση ήταν δύσκολη, αλλά πήγε καλά και έκτοτε αναρρώνω οίκαδε. Το επόμενο βήμα είναι ο εμβολιασμός και η απομόνωση από το εξωτερικό περιβάλλον για όσο διάστημα απαιτηθεί. Λογικά η ανάταξη θα ολοκληρωθεί εντός του έτους, αλλά δεν βιαζόμαστε κιόλας. Προτεραιότητά μου είναι πλέον μόνο η υγεία και η οικογένειά μου και γι’ αυτό παραιτούμαι κάθε άλλης δραστηριότητας ή υποχρέωσης. Μόλις στη σύνταξη, για πάντα συνταξιούχος. Σας ευχαριστώ όλους και όλες για τη μακρά και ευδόκιμη συνεργασία μας και είμαι βέβαιος ότι άλλοι καλύτεροι θα τα καταφέρουν καλύτερα από εμάς. Η ζωή είναι forward».
