Ξανά στο προσκήνιο της διεθνούς σκηνής επιστρέφει o πρώην πράκτορας της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ (NSA) Εντουαρντ Σνόουντεν που το 2013 είχε διοχετεύσει στον Τύπο απόρρητες πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης των μυστικών υπηρεσιών της χώρας του.
Τα όσα έφερε στο φως η δημόσια τηλεόραση της Δανίας (DR) την περασμένη Δευτέρα – ότι η NSA παρακολουθούσε την Ανγκελα Μέρκελ και άλλα σημαίνοντα πολιτικά στελέχη στην Ευρώπη με τη βοήθεια της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας της Δανίας – δικαιώνουν όλους τους ισχυρισμούς του Σνόουντεν, ότι δηλαδή οι ΗΠΑ έχουν οικοδομήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο συλλογής δεδομένων που μπορεί δυνητικά να παρακολουθήσει τον καθέναν. Για αυτές του τις αποκαλύψεις κατηγορήθηκε από τις ΗΠΑ και έκτοτε ζει μέχρι σήμερα ως φυγάς στη Ρωσία.
Κατασκοπεία μεταξύ συμμάχων
Το ερώτημα είναι πώς μπορεί να διαχειριστεί η ΕΕ την εν εξελίξει υπόθεση από μια χώρα-μέλος της όπως η Δανία, η οποία έπληξε τα συμφέροντα των συμμάχων της συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ. Και πώς από εδώ και στο εξής μπορεί να αντιμετωπίσει το λυπηρό φαινόμενο της κατασκοπείας μεταξύ συμμάχων χωρών.
Επειτα από έρευνα που διενήργησε μαζί με τη σουηδική δημόσια τηλεόραση SVT, τα γερμανικά τηλεοπτικά δίκτυα NDR και WDR, τη γερμανική εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung», τη γαλλική «Le Monde» και τη νορβηγική δημόσια τηλεόραση NRK, το DR αποκάλυψε ότι η υπηρεσία πληροφοριών της Δανίας στήριξε την NSA περίπου από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας μέχρι το 2014 στην παρακολούθηση ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και υψηλόβαθμων αξιωματούχων σε Γερμανία, Σουηδία, Νορβηγία και Γαλλία.
Συγκεκριμένα, η Δανία διέθεσε χώρο στην NSA για την εγκατάσταση υπολογιστών και χειριστών σε στρατιωτική βάση στο νησί Αμαγκερ για την αποθήκευση και την επεξεργασία των δεδομένων των υποκλοπών, ενώ οι παρακολουθήσεις έγιναν μέσω του συστήματος XKeyscore (XKS). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που δίνει τη δυνατότητα σε πράκτορες και συνεργάτες τους να παρακολουθούν οποιαδήποτε διαδικτυακή δραστηριότητα. Από τα emails και το περιεχόμενό τους, τις ιδιωτικές συζητήσεις στο Facebook, τις συνομιλίες στο Skype και κάθε είδους αναζήτηση στο Internet.
Ενας παλιός
«γνώριμος»
Ο σημερινός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ως αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα φέρεται να ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές στην υπόθεση των παρακολουθήσεων που είχε αποκαλύψει ο Σνόουντεν, έχοντας πλήρη γνώση και αναλαμβάνοντας μάλιστα πρωτοβουλίες. Οπως το τηλεφώνημα που φέρεται να έκανε στον πρόεδρο του Εκουαδόρ, Ραφαέλ Κορέα, αξιώνοντας να μη χορηγήσει άσυλο στον Σνόουντεν που ζητούσε προστασία στη Λατινική Αμερική.
Σήμερα ο Μπάιντεν καλείται να αναλάβει – όπως τότε o πρόεδρος Ομπάμα – τον άχαρο ρόλο των άβολων εξηγήσεων στους ευρωπαίους συμμάχους σχετικά με τα νέα δεδομένα που έφερε στο φως η δημόσια τηλεόραση της Δανίας. Αναμένεται να το πράξει στη διάρκεια της Συνόδου των ισχυρών G7 στην Κορνουάλη την ερχόμενη εβδομάδα.
Ο πολυγραφότατος στο Twitter Σνόουντεν έγραψε ότι «ο Μπάιντεν είναι καλά προετοιμασμένος να δώσει απαντήσεις όταν σύντομα θα επισκεφθεί την Ευρώπη, καθώς φυσικά εμπλέκεται βαθιά στο σκάνδαλο (των υποκλοπών) από την αρχή». Πρόσθεσε δε ότι πρέπει να υπάρξει ρητή απαίτηση για πλήρη δημοσιοποίηση όλων των δεδομένων. Τόσο από τη Δανία όσο και από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αγνωστο παραμένει αν η Κοπεγχάγη θα το πράξει, παρά το γεγονός ότι ήδη στην Ευρώπη ο θόρυβος δεν λέει να κοπάσει, ενώ η ενόχληση σε επίπεδο κυβερνήσεων είναι μεγάλη. Στην Αμερική παρ’ όλα αυτά ο εγχώριος Τύπος και η Ουάσιγκτον υποβαθμίζουν το θέμα καθώς περαιτέρω αποκαλύψεις θα έπλητταν ακόμη περισσότερο το κύρος των ΗΠΑ, όχι μόνο ως υπερδύναμης αλλά και ως αξιόπιστου συμμάχου. Αρκεί μια αναζήτηση στον αμερικανικό Τύπο για να δει κανείς ότι το ζήτημα δεν αναφέρεται σε κεντρικούς τίτλους αλλά περιστασιακά. Αντίθετα, δίνεται μεγάλη έμφαση στις γενναίες επενδύσεις στις οποίες προχωράει η κυβέρνηση Μπάιντεν για την αναβάθμιση των υποδομών και των συστημάτων, μεταξύ άλλων και σε θέματα κυβερνοασφάλειας.
Αρωμα Ελλάδας και βιομηχανική κατασκοπεία
Ανάμεσα στους βασικούς στόχους της NSA στη Γερμανία ήταν τα υπουργεία Οικονομικών και Γεωργίας, καθώς και κορυφαίοι πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένου του πρώην υπουργού Οικονομικών Πέερ Στάινμπρουκ και του προέδρου Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγερ. Το ενδιαφέρον τους ωστόσο εστίαζε πρωτίστως στο πρόσωπο της Ανγκελα Μέρκελ, κυρίαρχης στη χάραξη οικονομικής πολιτικής εν μέσω κρίσης χρέους της ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία.
Οπως αποκαλύπτει η γερμανική «Handelsblatt», οι υποκλοπές μεταξύ άλλων περιέχουν και μια συνομιλία που είχε πραγματοποιήσει η γερμανίδα καγκελάριος στις 11 Οκτωβρίου 2011 σχετικά με τις εξελίξεις στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο. Φέρεται λοιπόν η Ανγκελα Μέρκελ να φοβόταν πως ακόμη κι ένα επιπλέον κούρεμα για τη χώρα μας δεν θα έλυνε τα προβλήματα, καθώς η Αθήνα δεν θα ήταν σε θέση – όπως πίστευε – να αντιμετωπίσει τα υπόλοιπα χρέη της.
«Εάν αυτές οι αποκαλύψεις (περί κατασκοπείας) ισχύουν, δεν είναι αποδεκτό μεταξύ των συμμάχων» δήλωσε ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. «Είναι ακόμη λιγότερο αποδεκτό μεταξύ συμμάχων και ευρωπαίων εταίρων. Δεν υπάρχει χώρος μεταξύ μας για καχυποψία» πρόσθεσε, ενώ ζήτησε από την Κοπεγχάγη να μοιραστεί όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.
Μεταξύ άλλων, οι υποκλοπές χρησιμοποιήθηκαν και για λόγους βιομηχανικής κατασκοπείας. Αναφέρεται ότι οι αμερικανικές εταιρείες είχαν πρόσβαση σε πληροφορίες ομοειδών ευρωπαϊκών εταιρειών, τις οποίες αξιοποίησαν προς όφελός τους στο πλαίσιο του εμπορικού ανταγωνισμού.
Για παράδειγμα, ο αμερικανικός κολοσσός οπλικών συστημάτων Lockheed Martin πήρε πληροφορίες τεχνολογικής φύσεως από εταιρείες όπως η σουηδική Saab και η γερμανική Eurofighter τις οποίες η NSA είχε υποκλέψει, προκειμένου να τελειοποιήσει τα δικά του μαχητικά F35. Η ειρωνεία είναι ότι πέτυχε τελικά ένα μεγάλο συμβόλαιο πώλησης αεροσκαφών με τη Δανία!
Δυσχερής συγκυρία αποκαλύψεων
Καθώς ο αμερικανός πρόεδρος κάνει την παρθενική του επίσκεψη επί ευρωπαϊκού εδάφους από τις 11 έως τις 13 Ιουνίου, η συγκυρία των νέων αποκαλύψεων δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων του G7 θα τεθούν ζητήματα διατλαντικής εμπιστοσύνης, συνεργασίας και ψηφιακού εμπορίου:
«Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες βρίσκονται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης μιας νέας διατλαντικής συμφωνίας μεταφοράς δεδομένων για να αντικαταστήσουν προηγούμενη συμφωνία που καταργήθηκε από το ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ μετά τις έντονες ανησυχίες για τα κατασκοπευτικά προγράμματα των ΗΠΑ» σχολιάζει το Politico που θεωρεί ότι η ΕΕ θα δώσει βαρύτητα σε ζητήματα που άπτονται των νομικών ορίων και των εγγυήσεων για τα δεδομένα των πολιτών της.
