«Κανένα παιδί δεν είναι αυτό που λέμε αδύναμος μαθητής και δεν υπάρχει η κατηγορία «μαθητής που δεν τραβάει», όπως με φρίκη ακούω να λέγεται κατά καιρούς στην εκπαιδευτική κοινότητα» λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος της νέας επιστημονικής επιτροπής των πρότυπων και πειραματικών σχολείων της χώρας, ο έμπειρος καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιώργος Τόμπρας, και σχολιάζει πόσο σημαντικό είναι να έρθουν σε επαφή από νωρίς οι μαθητές με τη γνώση, άρα τελικά με τον πολιτισμό μας. «Κανένα παιδί δεν πρέπει να αισθάνεται ότι αυτό φταίει εάν οι σχολικές του επιδόσεις δεν είναι αυτές που θα ήθελε» λέει ο κ. Τόμπρας. «Κάθε επιστήμη έχει τη δική της μεθοδολογία, τη θεμελιακή δομή και τις αρχές της οι οποίες όταν δοθούν σωστά εμπεριέχουν τον τρόπο ανάπτυξής της αλλά και τον τρόπο κατανόησής της».
Τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία της χώρας φέτος σχεδόν διπλασιάζονται, τοποθετούνται σε κάθε Περιφέρεια της χώρας με στόχο τελικά να γίνουν σχολεία αναφοράς σε μια προσπάθεια αναβάθμισης της δημόσιας εκπαίδευσης. Και αυτό γιατί οι στόχοι και τα αποτελέσματα των αναζητήσεων και πειραματισμών που αφορούν τόσο τις μορφές διδασκαλίας όσο και τα μέσα διδασκαλίας θα συμβάλουν με τη μεταφορά τους προς τα γενικά σχολεία στη σταθερή και συνεχή βελτίωση των μαθησιακών στόχων σε κάθε βαθμίδα και τάξη διδασκαλίας και βεβαίως για κάθε γνωσιακό αντικείμενο.
«Κανένα παιδί δεν πρέπει να αισθάνεται ότι αυτό φταίει εάν οι σχολικές του επιδόσεις δεν είναι αυτές που θα ήθελε» λέει ο κ. Τόμπρας
Ο κ. Τόμπρας, παραμονές τις επιλογής των νέων μαθητών τους, απαντάει στις ερωτήσεις του «Βήματος».
Πρότυπα και πειραματικά! Επιστρέφουν σε διαφορετική πορεία και όχι σε κοινό πλαίσιο, όπως την πρώτη περίοδο εφαρμογής του θεσμού. Αλλα τα πρότυπα σχολεία, άλλα τα πειραματικά. Πώς τα ξεχωρίζουμε;
«Θα έλεγα ότι επιστρέφουν σε κοινό πλαίσιο, αλλά με διαφορετικό ρόλο και, ως έναν βαθμό, χαρακτηριστικά. Και οι δύο τύποι σχολείων αποτελούν μέρος της δημόσιας εκπαίδευσης και βαθμιαία θα αποτελέσουν τα σχολεία αναφοράς του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς οι στόχοι και τα αποτελέσματα των αναζητήσεων και πειραματισμών που θα προκύπτουν κατά τη λειτουργία τους θα συμβάλουν με τη μεταφορά τους προς τα γενικά σχολεία στη σταθερή και συνεχή βελτίωση των μαθησιακών στόχων σε κάθε βαθμίδα και τάξη διδασκαλία και βεβαίως για κάθε γνωσιακό αντικείμενο.
Ειδικότερα, τα πρότυπα σχολεία είναι δημόσια σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα οποία με τη λειτουργία τους οφείλουν να διερευνούν και να αναζητούν μορφές οργάνωσης της διδασκαλίας ή, αν θέλετε, μοντέλα διδασκαλίας που θα συμβάλουν στη βελτίωση της μάθησης των διαφορετικών γνωσιακών αντικειμένων. Οι μαθητές επιλέγονται με εξετάσεις ακριβώς διότι η συμμετοχή τους στις παραπάνω αναζητήσεις προϋποθέτει ιδιαίτερες μαθησιακές δυνατότητες, τα δε μαθησιακά αποτελέσματα θα αποτελούν βασικό υλικό χρήσης και εφαρμογής στα πειραματικά σχολεία.
Τα πειραματικά σχολεία, με τη σειρά τους, είναι δημόσια σχολεία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα οποία με τη λειτουργία τους διερευνούν και πειραματίζονται με σαφή επιστημονική μεθοδολογία στη χρήση και εφαρμογή εκείνων των μεθόδων διδασκαλίας που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων ανά γνωσιακό αντικείμενο. Οι μαθητές επιλέγονται με κλήρωση έτσι ώστε να αποτελούν (όσο αυτό είναι εφικτό) δείγμα του γενικού μαθητικού πληθυσμού και, συνεπώς, τα εκπαιδευτικά συμπεράσματα και αποτελέσματα της λειτουργίας των πειραματικών σχολείων να μπορούν να μεταφέρονται στα γενικά σχολεία ως δοκιμασμένες και υποσχόμενες πρακτικές συμβάλλοντας – και με αυτόν τον τρόπο – στη βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης.
Τέλος, στα σχολεία αυτά θα διερευνηθούν και θα εφαρμοσθούν νέες και αποδοτικότερες δομές διοίκησης, συντονισμού του εκπαιδευτικού έργου, λειτουργίας βιβλιοθηκών και εργαστηρίων, καθώς και λειτουργίας και συντονισμού των ομίλων με μαθητές άλλων σχολείων».
Λέτε ότι χρειαζόμαστε σχολεία «Αριστείας»; Πώς λειτουργούν πλέον τα σχολεία των «καλών» και πώς μπορούν να καλέσουν στις τάξεις τους τους «μέτριους» ή τους «αδύναμους»;
«Μάλιστα. Η αριστεία και η λογική των εκ των προτέρων διαχωρισμών. Επιτρέψτε μου να σας απαντήσω εμμέσως δίνοντας στους αναγνώστες σας μια διαφορετική οπτική. Στα σχολεία, σε κάθε σχολείο – και πάντως όχι λιγότερο από ό,τι στα πρότυπα και τα πειραματικά – υπάρχει η ομαδική διδασκαλία, η τάξη. Οπου λοιπόν υπάρχει ομαδική διδασκαλία, υπάρχει άμιλλα και ανταγωνισμός. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι κάποιοι – λειτουργώντας μέσα στην ομάδα – προσπαθούν περισσότερο κι άλλοι λιγότερο. Κάποιοι τα καταφέρνουν καλύτερα, κάποιοι ευνοούνται και κάποιοι πρωτεύουν. Ολα αυτά είναι μέρος της φύσης του σχολείου ως θεσμού, πράγμα που σημαίνει ότι την αριστεία στο σχολείο, δηλαδή τη σχολική αριστεία, ούτε μπορείς να την επιβάλεις, ούτε μπορείς να τη βγάλεις, λες και μπορείς να επιβάλεις ή να ξεριζώσεις κάτι που είναι συμφυές με το σχολείο από τότε που υπάρχει».
Πώς σχεδιάζετε να συνεργαστούν τα πρότυπα σχολεία με τα υπόλοιπα σχολεία στις Περιφέρειες που εδρεύουν;
«Είναι προφανές ότι τόσο η σχέση μεταξύ των προτύπων και των πειραματικών σχολείων, όσο και η σχέση των σχολείων αυτών με τα γενικά σχολεία αποτελεί μέρος μιας συνολικότερης προσπάθειας αναβάθμισης της δημόσιας πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή θα είναι ατελέσφορη χωρίς την ειλικρινή και ευσυνείδητη συμμετοχή των εκπαιδευτικών, αλλά και της κοινωνίας, έτσι ώστε σύντομα το ελληνικό δημόσιο σχολείο να μπορεί να προσφέρει αδιακρίτως – και σε όλους – τα μέσα για την ανάπτυξη ενός τρόπου σκέψης που μαζί με ικανότητες, δεξιότητες και γνώσεις θα διασφαλίζει στους μελλοντικούς πολίτες τη δυνατότητα να κρίνουν και να διακρίνουν την αξία και τη βαρύτητα της επιστήμης και των επιστημονικών γνώσεων από τις επιστημονικοφανείς και ψευδοεπιστημονικές εικασίες. Είναι λοιπόν η διεύρυνση του αριθμού των πειραματικών και πρότυπων σχολείων και η λειτουργία τους που θα δώσει το έναυσμα για την ανόρθωση και εξέλιξη της δημόσιας εκπαίδευσης σύμφωνα με τις απαιτήσεις της εποχής μας».
Ποια είναι γενικά η άποψή σας για τα προγράμματα σπουδών και τα βιβλία στα σχολεία της χώρας, ειδικά σε «δύσκολα» μαθήματα όπως τα Μαθηματικά;
«Τα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων αντανακλούν τη σχέση κοινωνίας με την επιστήμη. Μάλλον περιγράφουν την άποψη της κοινωνίας για την επιστήμη από την αρχή του σχολείου. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει κανείς πού αποσκοπούν. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Φυσικής, μπορεί κάποιος στον 21ο αιώνα να διατυπώσει ως δικαιολογία ή άλλοθι το κόστος για την απουσία ενός στοιχειώδους εργαστηρίου στα σχολεία για να γίνονται τα πειράματα και να διδάσκονται σωστά οι μαθητές;».
