H πανδημία τραυμάτισε δύο πράγματα. Τις σιγουριές μας – σε όσους τις είχαν ακόμη – και την επαφή. Ο ακανόνιστος κόσμος, ένα άθροισμα τυφλής τύχης και ακαθόριστων συγχρονισμών, έβγαλε τη γλώσσα για ακόμη μία φορά στα σπιτάκια που χτίζουμε στην άμμο. Παιχνίδια στα χέρια των παιδιών, που λέει το τραγούδι.

Η απόσταση μας ανάγκασε να βρούμε τρόπους, για να μη σταματήσουν όλα τα πράγματα. Κάποιοι από τους τρόπους θα μείνουν. Ηδη οι αεροπορικές εταιρείες προβλέπουν μόνιμη μεγάλη μείωση των επαγγελματικών ταξιδιών, θεωρούν πως οι τηλεδιασκέψεις λειτούργησαν μια χαρά, δεν υπάρχει λόγος για ξόδεμα χρόνου και χρήματος.

Αρκετές συνεργασίες, σε μικρότερη κλίμακα στην καθημερινότητά μας, θα γίνονται από απόσταση και μέσω υπολογιστών ή κινητού και σε πρώτη ανάγνωση αυτό δεν ακούγεται καθόλου κακό. Ετσι κι αλλιώς οι περισσότεροι έχουμε μία εμμονική άρνηση στους καινούργιους τρόπους και πάντα βρίσκουμε το αδύναμο σημείο για να το μεγεθύνουμε και να το δαιμονοποιήσουμε.

Ορισμένοι διατυπώνουν τολμηρότερες προβλέψεις και λένε πως η απόσταση και η κατά μόνας «παρουσία» θα επεκταθούν και σε παραδοσιακούς χώρους συνεύρεσης, όπως τα καλλιτεχνικά δρώμενα. Πρόκειται μάλλον για καθαρά ωφελιμιστικές πρακτικές σαν εταιρικές εκθέσεις κόστους για πρόβλεψη κερδών.

Από αυτό λείπει μία παράμετρος. Η πρόφαση, το οξυγόνο της επαφής, αυτό που παράγουν οι άλλοι και το αναπνέουμε μόνο από κοντά. Σε πολλές συναυλίες δεν πήγαμε για να ακούσουμε τα τραγούδια. Τα τραγούδια ήταν η πρόφαση για να βρεθούμε. Τα βράδια δεν βγαίνουμε έξω με τους φίλους μόνο για να πούμε τα νέα μας, αυτά τα λέμε και από το τηλέφωνο. Σε πολλούς χώρους εργασίας, η παραγωγικότητα και η αποδοτικότητα δεν είναι αποτέλεσμα μια αυστηρής τήρησης του οργανογράμματος και μιας by the book τήρησης πρωτοκόλλων.

Η πανδημία απέδειξε πως και μία εφημερίδα μπορεί να βγαίνει με τηλεδιασκέψεις. Αλλά αν χαθεί η ώσμωση, οι κουβέντες και τα αστεία των δημοσιογράφων στα γραφεία, οι διαφωνίες και οι εντάσεις, είναι πολύ πιθανό πως αυτή η εφημερίδα θα αρχίσει σιγά-σιγά να χάνει και θέματα.

Η ζωή δεν είναι στόχοι, ή τουλάχιστον δεν είναι μόνο αυτό. Δεν είναι μόνο δύο σημεία, η προσπάθεια και αποτέλεσμα, είναι όλα τα σημεία της γραμμής που τα ενώνει. Πολλά από αυτά τα σημεία είναι η ανεμελιά, η σαχλαμάρα της στιγμής, η χαλαρή ώρα που δεν θέλεις τίποτα, που δεν είσαι τίποτα, που δεν θέλεις να είσαι κάτι. Δεν είμαστε μηχανές παραγωγής, ούτε κάτι σκέτα στόματα που μόνο βυζαίνουμε απόλαυση. Δεν χρειάζεται όλα να έχουν κάποιο νόημα, κάποια αξία, κάποιον σκοπό.

Είμαστε και οι προφάσεις μας και οι προσχηματικές μας συναντήσεις. Ακόμη κι αν έχει περάσει ο καιρός που ανεβαίναμε σε άσχετους ορόφους στην εφημερίδα, δίχως να έχουμε κάποια δουλειά εκεί, για να δούμε μία κοπέλα που δούλευε σε άλλο τμήμα, έχουμε ακόμη την ανάγκη να βολτάρουμε «ασκόπως». Πολλές ωραίες σκέψεις τις χρωστάμε σε κάτι τέτοιες βόλτες. Και μετά τις γράψαμε.