Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι εισέρχεται η χώρα, καθώς ενώ η εμβολιαστική εκστρατεία «Ελευθερία» μοιάζει με δρόμο ταχείας κυκλοφορίας που οδηγεί προς την έξοδο από την πανδημία, μια όχι αμελητέα μερίδα του πληθυσμού – ανεξαρτήτως ηλικίας – φαίνεται να καθυστερεί να κλείσει ραντεβού με την πολυπόθητη ανοσία. Ωστόσο ο εμβολιασμός του ενήλικου πληθυσμού αποτελεί το μεγάλο «στοίχημα», ώστε να μην αποτελέσει το επερχόμενο φθινόπωρο τον προθάλαμο μιας νέας ενδεχόμενης υγειονομικής κρίσης.

Αλλωστε, οι ειδικοί προειδοποιούν πως δεν πρόκειται για ακραίο σενάριο δεδομένου ότι οι μεταλλάξεις αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή στην παγκόσμια προσπάθεια έναντι του SARS-CoV-2.

Γερά θεμέλια για 22,2% των Ελλήνων

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, στη χώρα μας περισσότεροι από 4 εκατομμύρια πολίτες έχουν κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου, ενώ οι πλήρως εμβολιασμένοι έχουν ξεπεράσει τα 2,2 εκατομμύρια. Υπό τα δεδομένα αυτά και όπως αναφέρει το παρατηρητήριο εμβολιασμών του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), το 22,2% των Ελλήνων έχει ήδη στήσει γερά θεμέλια για το τείχος ανοσίας.

Είναι αξιοσημείωτο δε ότι η χώρα μας δεν απέχει από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των πλήρως εμβολιασμένων, που σημειωτέον στο τέλος της εβδομάδας ξεπέρασε το φράγμα του 23% στο σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου, με ανοδική πορεία.

Μακρύς ο δρόμος για την «Ελευθερία»

Παρ’ όλα αυτά, τα ίδια δεδομένα του υπουργείου Υγείας μαρτυρούν ότι ο δρόμος προς την ανοσία της αγέλης στην κοινότητα είναι μακρύς, με την επιστημονική κοινότητα αλλά και τα στελέχη της κυβέρνησης να αναζητούν τα κατάλληλα επικοινωνιακά εργαλεία που θα κινητοποιήσουν τους πολίτες να συμμετάσχουν στην εκστρατεία «Ελευθερία» χωρίς ανώφελες καθυστερήσεις.

Πιο συγκεκριμένα, οι πολίτες της ηλικιακής ομάδας 75-79 ετών είναι εκείνοι που αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση, δεδομένου ότι το 81,99% έχει ήδη εμβολιαστεί ή έχει προγραμματισμένο ραντεβού. Αντιθέτως, τρεις στους δέκα πολίτες άνω των 80 ετών συνεχίζουν να απέχουν από το εμβολιαστικό πρόγραμμα, με τους ιθύνοντες στην οδό Αριστοτέλους να ελπίζουν ότι η ψαλίδα αυτή θα μειωθεί αισθητά όταν ενεργοποιηθεί – εντός του μήνα, εκτός απροόπτου – η επιχείρηση εμβολιασμών κατ’ οίκον.

Αντίστοιχα, ικανοποιητικά είναι και τα ποσοστά στις ηλικιακές κατηγορίες 70-74 ετών, 65-69 ετών και 60-64 ετών, για τις οποίες το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται σε 76,23%, 76,51% και 71,10%. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο επιθυμητός στόχος είναι να εμβολιαστεί το 100% των ατόμων άνω των 60 ετών, ώστε να στεγανοποιηθεί η «δεξαμενή» των πλέον ευάλωτων.

Στις νεότερες ηλικίες πάλι, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ένθερμοι υποστηρικτές των εμβολίων έχουν σπεύσει να κλείσουν ραντεβού ή έχουν ήδη εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση. Πιο συγκεκριμένα, την πλατφόρμα emvolio.gov.gr έχει επισκεφθεί το 31,86% των Ελλήνων 30-34 ετών και το 37,88% των 35-39 ετών.

Πριν από τις διακοπές το «τσίμπημα»

Καθώς όμως υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Βάνα Παπαευαγγέλου υπενθύμισε ότι τον περασμένο Αύγουστο δύο στα τρία κρούσματα ήταν κάτω των 40 ετών. Απηύθυνε μάλιστα έκκληση στους νεότερους να εμβολιαστούν το συντομότερο και εφόσον είναι δυνατόν πριν από τις διακοπές τους.

Από την άλλη, οι πολίτες που ανήκουν στην αμέσως επόμενη δεκαετία διαπιστώνεται ότι είναι πιο ευαισθητοποιημένοι, καθώς τουλάχιστον ένας στους δύο έχει επισκεφθεί, ή αναμένεται να το πράξει το αμέσως επόμενο διάστημα, το πλησιέστερο εμβολιαστικό κέντρο.

Οι «σκεπτικιστές» και οι παρενέργειες

Ωστόσο ενώ το εμβολιαστικό πρόγραμμα «Ελευθερία» εξελίσσεται με ομαλούς ρυθμούς, πίσω από τις κλειστές πόρτες οι ειδικοί και η κυβέρνηση εκφράζουν τον προβληματισμό τους δεδομένου ότι εφεξής η εκστρατεία μπαίνει στην επόμενη φάση που χαρακτηρίζεται από υψηλότερο βαθμό δυσκολίας, καθώς απευθύνεται μεταξύ άλλων και στους «σκεπτικιστές».

Ο καθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Αλκιβιάδης Βατόπουλος αναγνωρίζει ως μεγαλύτερο «αγκάθι» την
(υπερ)προβολή των παρενεργειών των εμβολίων, με έμφαση στις ατεκμηρίωτες επιστημονικά περιπτώσεις.

«Κάθε ημέρα εμβολιάζονται περί τους 100.000 πολίτες. Επίσης, κάθε 24ωρο στη χώρα μας καταγράφονται κατά μέσο όρο 300 θάνατοι από διάφορες αιτίες, την ώρα που εκατοντάδες ασθενείς εισάγονται στα νοσοκομεία για θρομβώσεις, καρδιολογικά προβλήματα κ.ο.κ. Συνεπώς στατιστικά αναλογούν 3 απώλειες στους 100.000 εμβολιασθέντες. Αυτό λοιπόν που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι δεν οφείλονται όλες οι εκδηλώσεις στο εμβόλιο και υπό την έννοια αυτή πρέπει να γίνεται ξεκάθαρο ποια συμβάματα σχετίζονται με αυτό» σημειώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής, προσθέτοντας με νόημα ότι σαφώς καταγράφονται παρενέργειες αλλά παραμένουν σπάνιες.

Καθυστερήσεις λόγω… προτιμήσεων

Υπό το πρίσμα αυτό, οι όποιες καθυστερήσεις στο εμβολιαστικό πρόγραμμα πιθανόν να αιτιολογούνται και από τις προτιμήσεις των πολιτών, όπως αποτυπώθηκαν στην πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις, σχετικά με τα εμβόλια. Αναλυτικότερα, το εμβόλιο Pfizer/BioNTech συγκέντρωσε τις περισσότερες προτιμήσεις (58,3%), με αυτά της Moderna και της Johnson&Johnson/Janssen να ακολουθούν με 13,7% και 10,9%, ενώ μόνο 4% επιλέγει το εμβόλιο της AstraZeneca.

Αρα οι παραλαβές και συνεπακόλουθα η διαθεσιμότητα των εμβολίων πιθανόν να αποτελεί σημαντικό «ρυθμιστή» στις αυξομειώσεις που καταγράφονται στα ραντεβού, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Τα σενάρια για τα «προνόμια»

Ως «αντίβαρο» στις δεύτερες σκέψεις που εκφράζει μια μερίδα πολιτών αναμένεται να λειτουργήσουν προνόμια που θα απολαμβάνουν οι πλήρως εμβολιασμένοι. Ετσι, μετά το ψηφιακό διαβατήριο που «ανοίγει» τα ταξίδια χωρίς περιορισμούς σε όσους έχουν πιστοποιητικό εμβολιασμού, σειρά αναμένεται να πάρει το αμέσως επόμενο διάστημα η εξαίρεσή τους από τη διεξαγωγή των self-tests.

Ωστόσο, όπως αναφέρουν στο «Βήμα» μέλη της επιστημονικής επιτροπής, προς το παρόν δεν έχει ανοίξει ο διάλογος περί κινήτρων, υπογραμμίζοντας ότι δεν δικαιολογείται ηθικά εφόσον δεν έχει ακόμη το σύνολο του πληθυσμού ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια.

Αργεί ακόμη η ζωή χωρίς μάσκα

Προσθέτουν δε πως αντίστοιχα δεν έχει φτάσει η κατάλληλη ώρα για να ανοίξει ο διάλογος περί της άρσης της χρήσης μάσκας για όσους έχουν… χτίσει ανοσία, αφενός επειδή το επιδημιολογικό φορτίο παραμένει υψηλό και αφετέρου επειδή το ποσοστό των εμβολιασθέντων δεν επαρκεί ώστε να γίνει το επόμενο βήμα σε συνθήκες ασφάλειας.

Αφήνουν όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο στο μέλλον – το πιθανότερο από το φθινόπωρο και μετά, όταν ο καιρός δεν θα επιτρέπει τις κοινωνικές δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους – οι πλήρως εμβολιασμένοι να βιώνουν μια καθημερινότητα που ομοιάζει με την… κανονικότητα, συγκριτικά με τους πολίτες που γύρισαν την πλάτη στο εμβολιαστικό πρόγραμμα. Διευκρινίζουν όμως ότι στην περίπτωση που συμβεί αυτό δεν θα πρόκειται για «κίνητρα» ή αντιστρόφως ανάλογα για «τιμωρητικούς περιορισμούς», αλλά για μια αναγκαστική δέσμη μέτρων με γνώμονα την προάσπιση της δημόσιας υγείας.