Η απόφαση της Αθήνας να αναβαθμίσει, σε πιο πολιτικό επίπεδο, τις σχέσεις της με την Πρίστινα εντάσσεται σε έναν σχεδιασμό διεύρυνσης της επιρροής της στη Βαλκανική – χωρίς όμως να ξεπεραστεί η «κόκκινη γραμμή» της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην πρωτεύουσα του Κοσόβου προχθές, Παρασκευή 4 Ιουνίου, ουσιαστικά επισημοποίησε την επιλογή αυτή. Η αλλαγή που σημειώνεται θα επιτρέπει στο προσωπικό του Γραφείου Εμπορικών και Οικονομικών Υποθέσεων του Κοσόβου – το οποίο αναμένεται να μετονομαστεί σε «Γραφείο Συμφερόντων» – να πραγματοποιεί συναντήσεις με στελέχη της αρμόδιας Διεύθυνσης Βαλκανικών Υποθέσεων (Α3) του υπουργείου Εξωτερικών – όχι όμως και σε ανώτερο υπηρεσιακό ή υπουργικό επίπεδο.
«Παραινέσεις» από τις ΗΠΑ
Η Αθήνα έχει γίνει δέκτης παραινέσεων, άλλοτε ελαφρών και άλλοτε (κυρίως στο παρελθόν) πιεστικών, να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου, ιδιαίτερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν το έχει πράξει, κυρίως λόγω Κυπριακού, αν και οι απόψεις διίστανται για το κατά πόσο οι δύο υποθέσεις είναι ίδιες. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά επιθυμεί να εμφανιστεί ενεργητική εν όψει ενός νέου γύρου πολιτικού διαλόγου για την επίλυση της διαμάχης Βελιγραδίου – Πρίστινας που προωθούν τόσο η ΕΕ όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά την επίσκεψή του στην Πρίστινα, ο κ. Δένδιας συνοδευόταν από τον Κώστα Φραγκογιάννη, αρμόδιο υφυπουργό για την οικονομική διπλωματία, καθώς η Αθήνα εστιάζει στην οικονομική συνεργασία με την Πρίστινα και ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας.
Ο κ. Δένδιας συναντήθηκε με την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία του Κοσόβου, αλλά και με την ομόλογό του, Ντόνικα Γκερβάλα Σβαρτς, η οποία αναμένεται να επισκεφθεί σύντομα τη χώρα μας. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική του Κοσόβου και την απελευθέρωση των θεωρήσεων για τους πολίτες του που ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ευγνωμοσύνη για την υποστήριξη
Ευγνώμων για την ελληνική υποστήριξη στο Κόσοβο δηλώνει στο «Βήμα» ο Αλούς Γκάσι.«Η Αθήνα και η Πρίστινα δεν έχουν ανοιχτά ζητήματα. Η Ελλάδα είναι πολύ καλός εταίρος. Υποστηρίζει το Κόσοβο σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς» σημειώνει ο πρώην υπουργός Υγείας και σύμβουλος για θέματα εξωτερικής πολιτικής τόσο του ιστορικού κοσοβάρου ηγέτη Ιμπραήμ Ρουγκόβα όσο και του τέως πρωθυπουργού Αβντουλάχ Χότι. Σύμφωνα με τον κ. Γκάσι, η μελλοντική αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου από την Ελλάδα θα εισφέρει στη σταθερότητα της περιοχής, ενώ όπως λέει η χώρα του έχει δυτικό προσανατολισμό. «Είμαστε νεαρή δημοκρατία. Προσπαθούμε να μαθαίνουμε και να είμαστε μέρος της λύσης. Εχουμε ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική με τους γείτονές μας. Κοιτάμε δυτικά» σημειώνει.
Σερβική ανησυχία και αναγνωρίσεις
Η κινητικότητα μεταξύ Ελλάδας και Κοσόβου τράβηξε την προσοχή της Σερβίας, η οποία έως ότου γνωστοποιηθεί σε ποιον βαθμό αναβαθμίζονται οι σχέσεις Αθήνας και Πρίστινας, εξέφραζε τη δυσφορία και την αγωνία της, για τυχόν ελληνική αναγνώριση της κοσοβαρικής ανεξαρτησίας. Για το Κόσοβο η διεθνής αναγνώρισή του συνιστά εθνικό στόχο, προκειμένου να γίνει «κανονικό» κράτος και μέλος του ΟΗΕ. Συνολικά έχει λάβει 117 αναγνωρίσεις, ενώ λόγω της πρόσδεσής του στις ΗΠΑ δεν έχει αναγνωριστεί από Κίνα και Ρωσία. Οι Ελλάδα, Κύπρος, Ρουμανία, Σλοβακία και Ισπανία είναι τα πέντε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δεν έχουν αναγνωρίσει ακόμα την ανεξαρτησία του – το καθένα για τους δικούς του λόγους. Εσχάτως, βαλκανικά μέσα έγραφαν μετ’ επιτάσεως ότι η Ισπανία ετοιμάζεται να ανοίξει γραφείο Συνδέσμου στην Πρίστινα. Ομως, το ισπανικό υπουργείο Εξωτερικών διέψευσε κατηγορηματικά την είδηση.
«Δεν υπάρχει τρόπος γύρω από τον διάλογο»
Σύμφωνα με τον έμπειρο διπλωμάτη και ειδικό εντεταλμένο της ΕΕ για τον διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας, τον ΣλοβάκοΜίροσλαβ Λάιτσακ, σύντομα αναμένεται η συνάντηση του Πρωθυπουργού του Κοσόβου, Αλμπίν Κούρτι, και του σέρβου προέδρου, Αλεξάντερ Βούτσιτς, για τη συνέχιση της διαδικασίας. «Δεν υπάρχει τρόπος γύρω από τον διάλογο τόσο για τη Σερβία όσο και για το Κόσοβο. Η ευρωπαϊκή πορεία τους περνά από τον διάλογο. Αυτό έχει σημασία» ξεκαθάρισε ο κ. Λάιτσακ.
Μομφές Βούτσιτς για οικονομικές πιέσεις
Αρχής γενομένης από το 2011, Σερβία και Κόσοβο συζητούν την επίλυση των διαφορών τους σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ύστερα από αμερικανικές παραινέσεις, οι δύο χώρες διαπραγματεύτηκαν στην Ουάσιγκτον, εξομαλύνοντας τις οικονομικές τους σχέσεις. Εν τούτοις, δεν επήλθε η αμοιβαία αναγνώριση. Σε πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη πάντως ο κ. Βούτσιτς υποστήριξε ότι αυξάνεται η πίεση από ΕΕ και ΗΠΑ στη Σερβία προκειμένου να αναγνωρίσει το Κόσοβο. «Θέλουν να μας φέρουν σε αδιέξοδο για να σταματήσουν την οικονομική μας ανάπτυξη» υποστήριξε.
«Προβλέψεις» για Μεγάλη Αλβανία και διάλυση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης
Το τελευταίο διάστημα, έντονη κινητικότητα καταγράφεται στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων – κυρίως επί… χάρτου. Το πρώτο non paper που κυκλοφόρησε τάραξε για τα καλά «τα νερά της Βαλκανικής». Αν και η «πατρότητά» του ακόμη αναζητείται, με τις ενδείξεις να οδηγούν προς τη Λιουμπλιάνα, καθώς η Σλοβενία αναλαμβάνει το προσεχές εξάμηνο την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, το ενδιαφέρον εστιάστηκε περισσότερο στο περιεχόμενό του. Εκεί, μεταξύ άλλων, γινόταν λόγος για δημιουργία Μεγάλης Αλβανίας η οποία θα ενσωματώσει το Κόσοβο. Παράλληλα, το έγγραφο προέβλεπε διάλυση του κράτους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και μοίρασμά του σε Σερβία και Κροατία. Οι συνέπειες ενός τέτοιου σεναρίου αλλαγής συνόρων θα ήταν πολύ ευρύτερες της βαλκανικής χερσονήσου.
Το δεύτερο non paper δημοσιεύτηκε σε κοσοβαρική εφημερίδα («Koha») και έθετε τόσο το χρονοδιάγραμμα όσο και το πλαίσιο της επίλυσης της σερβοκοσοβαρικής διένεξης. Ειδικότερα, περιέγραφε ότι έως τον Φεβρουάριο του 2022 οι δύο χώρες θα έχουν συμφωνήσει στην ομαλοποίηση των σχέσεών τους. Ακόμα, ανέφερε ότι θα υπάρξει εκατέρωθεν αναγνώριση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, ενώ προέβλεπε και ιδιαίτερο καθεστώς «Αυτόνομης Περιφέρειας του Βόρειου Κοσσυφοπεδίου», όπου πλειοψηφεί το σερβικό στοιχείο.
