Ανεπίσημες πληροφορίες φέρουν την πρόεδρο της Κομισιόνκυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να έρχεται στην Αθήνα στις 17 Ιουνίου, προκειμένου να αναγγείλει, με τον πλέον επίσημο τρόπο, την προέγκριση του ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης, του θηριώδους για τα ελληνικά δεδομένα προγράμματος δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων ύψους 59 δισ. ευρώ.
Η πρόεδρος της Κομισιόν αναμένεται να ταξιδέψει για τον ίδιο λόγο στη Λισαβόνα, στο Παρίσι, στο Βερολίνο και στη Μαδρίτη, στις πρωτεύουσες δηλαδή των τεσσάρων χωρών που θα δουν πρώτες να εγκρίνονται τα επενδυτικά τους προγράμματα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Ως τα τέλη Ιουλίου τα πρώτα 4 δισ. ευρώ
Η τελική έγκριση από τα ευρωπαϊκά όργανα αναμένεται ως τις 20 Ιουνίου και αν όλα εξελιχθούν ομαλά, όπως τονίζει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, στα τέλη Ιουλίου το ελληνικό κράτος θα υποδεχθεί τα πρώτα 4 δισ. ευρώ του εν λόγω Ταμείου.
Το θηριώδες πρόγραμμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων ύψους 59 δισ. ευρώ θα είναι «ό,τι καλύτερο μπορούσε να συμβεί στην Ελλάδα» λέει ο Θόδωρος Σκυλακάκης – Η τελική έγκριση από την ΕΕ αναμένεται ως τις 20 Ιουνίου
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, ο οποίος έχει εργαστεί σκληρά για τη διαμόρφωση του πρωτοφανούς σε έκταση και βάθος, για τα ελληνικά δεδομένα, επενδυτικού προγράμματος, υπογραμμίζει ότι δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιηθεί η αξία και η σημασία των προβλέψεων και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων που προσφέρει στη χώρα το Ταμείο Ανάκαμψης. Και σπεύδει να εξηγήσει ότι πρόκειται για «ένα πλέγμα προικοδοτημένων με τους απαιτούμενους πόρους έργων και μεταρρυθμίσεων, ικανών να αλλάξουν πραγματικά την Ελλάδα».
Παρότι συντηρητικός από τη φύση του, ο κ. Σκυλακάκης δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του για το επερχόμενο «επενδυτικό Big Bang» για μία πενταετία τουλάχιστον, ως το 2026. Σημειώνει χαρακτηριστικά πως «πρόκειται για ό,τι καλύτερο μπορούσε να συμβεί στην Ελλάδα, έπειτα από δέκα χρόνια ύφεσης και ενάμιση χρόνο πανδημικών απαγορεύσεων».
Επισημαίνει μάλιστα ότι «η αντιπολίτευση δεν έχει εντρυφήσει στις προβλέψεις του Ταμείου Ανάκαμψης και θα εκπλαγεί από τις δυνατότητες που διατηρεί και τα αποτελέσματα που είναι ικανό να παράξει για την ελληνική οικονομία και κοινωνία».
Σχέδιο αναγέννησης και εκσυγχρονισμού
Ο ίδιος επισημαίνει ότι το υποβληθέν στις ευρωπαϊκές αρχές από το υπουργείο Οικονομικών σχέδιο είναι «πλήρες, επαρκώς κοστολογημένο, έχει συνταχθεί με βάση τις οδηγίες και τις κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν, συντονίζεται με τους βασικούς ευρωπαϊκούς στόχους της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, αλλά είναι ένα αμιγώς ελληνικό σχέδιο, ένα δικό μας σχέδιο, που υπηρετεί τις ανάγκες εκσυγχρονισμού, ανασυγκρότησης και αναγέννησης της ελληνικής οικονομίας».
Συγκροτείται από επιχορηγήσεις 18 δισ. ευρώ και από δάνεια περίπου 13 δισ. ευρώ, τα οποία συνδυασμένα μπορούν να υποστηρίξουν συνολικές επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, ύψους 59 δισ. ευρώ.
Πώς θα γίνει η κατανομή των κονδυλίων
Από τα 18 δισ. ευρώ των επιχορηγήσεων τα 13 δισ. θα κατευθυνθούν αμιγώς σε δημόσιες επενδύσεις και τα 5 δισ. θα υποστηρίξουν τη συμμετοχή ιδιωτών σε κοινά έργα μέσω των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οπως εξηγεί, τα έργα που θα προικοδοτηθούν με τα 18 δισ. ευρώ των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν κατά ποσοστό 90% επιλεγεί και ορισμένα ήδη «τρέχουν». Πρόκειται για πλειάδα έργων και μεταρρυθμίσεων που κατατείνουν «σε θεμελιώδη αλλαγή του οικονομικού υποδείγματος προς ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο παραγωγικό μοντέλο με πιο αποτελεσματικό και ψηφιοποιημένο κράτος, λιγότερο γραφειοκρατικό, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και με ένα ποιοτικό και αποτελεσματικό δίκτυο κοινωνικής προστασίας προσβάσιμο σε όλους».
Τα σημαντικότερα έργα που θα επιχορηγηθούν
Στα σημαντικότερα των επιχορηγούμενων έργων περιλαμβάνονται ο Ε65, ο ΒΟΑΚ, ο εκσυγχρονισμός του σιδηροδρομικού δικτύου, ο προαστιακός της Δυτικής Αττικής, τα ηλεκτρονικά διόδια, η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, η υπογειοποίηση των δικτύων μεταφοράς του ρεύματος σε αστικές και δασικές περιοχές, εκτεταμένο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών, δημόσιων και επιχειρηματικών κτιρίων, η δημιουργία σταθμών ηλεκτρικής φόρτισης σε όλη τη χώρα με σκοπό την ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης, η εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων που θα πληροφορούν άμεσα για τις χρήσεις γης στα τέσσερα πέμπτα της χώρας και μαζί ολοκληρωμένες αναπλάσεις που θα βελτιώνουν καθοριστικά τη ζωή και θα επαυξάνουν τις αξίες σε αυτές.
Ηδη ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την επερχόμενη δυναμική ανάπλαση στο παραλιακό μέτωπο της Αττικής από το ΣΕΦ ως τη Βουλιαγμένη και από εκεί ως το Σούνιο. Προβλέπονται επίσης η ανάπλαση του Ελαιώνα, περιοχών της Θεσσαλονίκης, όπως και του παραλιακού μετώπου της Πάτρας σε συνδυασμό με την αναβάθμιση και αξιοποίηση των κτιρίων του Λαδόπουλου. Επίσης περιλαμβάνονται επενδύσεις βιολογικού καθαρισμού σε όλη την πυκνοκατοικημένη ακτογραμμή του Κορινθιακού και του Παγασητικού κόλπου. Αντιστοίχως πρόκειται να χρηματοδοτηθεί εθνικό σχέδιο αναδασώσεων, στις οποίες θα περιλαμβάνονται οι εμβληματικές αναπλάσεις του Τατοΐου, όπως και η χάραξη μονοπατιών πεζοπορίας σε ολόκληρη τη χώρα και μαζί μεγάλες προμήθειες προστασίας των δασών και αντιμετώπισης πλημμυρών και άλλων φυσικών καταστροφών. Ακόμα και τη συγχρηματοδότηση της συντήρησης και αναβίωσης των πετρόχτιστων αναβαθμίδων στα νησιά, στη Μάνη και αλλού προβλέπει το Ταμείο Ανάκαμψης. Σε όσους συντηρούν τις πεζούλες, τις ξερολιθιές, θα καταβάλλεται το 50% της δαπάνης.
Ψηφιακή μετάβαση και 5G στις εθνικές οδούς
Για την ψηφιακή μετάβαση προβλέπεται ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών σε όλη τη χώρα και διαδρόμων 5G στις εθνικές οδούς με σκοπό τη διευκόλυνση της αυτόνομης οδήγησης στο μέλλον. Ακόμα προβλέπεται αντίστοιχη διασύνδεση στα νησιά μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων και πρόνοιες για ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, την επικράτηση ψηφιακών συναλλαγών, την ενίσχυση των συνθηκών τηλεργασίας με τη διαμόρφωση προϋποθέσεων για τη δημιουργία ψηφιακών γραφείων στα σπίτια κ.ο.κ.
Επίσης προβλέπεται πλήθος πόρων για την ψηφιοποίηση καίριων αρχείων σε διάφορους τομείς, όπως της Δικαιοσύνης, των πολεοδομιών, του Κτηματολογίου, της μετανάστευσης, του ΕΦΚΑ και άλλων, καθώς και επενδύσεις που θα εξασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων και τη διασύνδεση των επιμέρους μητρώων και υπηρεσιών του Δημοσίου.
Ειδικά για τη Δικαιοσύνη προβλέπεται ευρύτατο πρόγραμμα ψηφιοποίησης, κατάρτισης των δικαστικών υπαλλήλων, ακόμα και ψηφιακών δικών μέσα από ειδικές αίθουσες, χωρίς τη μεταφορά κρατουμένων από τις φυλακές.
Ακόμα για την ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης προβλέπεται η επέκταση του συστήματος διαχείρισης δημοσίων εγγράφων με ταυτόχρονη ψηφιοποίηση των ΚΕΠ. Και μαζί η επικράτηση ενός ευρύτατου μηχανισμού εκπαίδευσης, κατάρτισης και επανακατάρτισης σε ψηφιακές δεξιότητες πλήθους εργαζομένων, των στρατευσίμων συμπεριλαμβανομένων, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής τους θητείας.
Πανεπιστήμια, Σύστημα Υγείας και πολιτισμός
Ξεχωριστή είναι η πρόβλεψη για ψηφιακή αναβάθμιση των πανεπιστημίων και συνεργασία με κοινή δράση και κοινά σχήματα με ιδιωτικές εταιρείες για την προώθηση της έρευνας και της ανάπτυξης. Προβλέπονται κοινά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και διασύνδεση των ΑΕΙ με την αγορά εργασίας.
Στην Υγεία θα επιχορηγηθούν η ανακαίνιση των κτιριακών εγκαταστάσεων, ο εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού, η ψηφιοποίηση των κέντρων υγείας και των νοσοκομείων, η αναβάθμιση των φροντίδων πρωτοβάθμιας υγείας, η εισαγωγή θεραπευτικών πρωτοκόλλων στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η δημιουργία ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς για όλους, η μεταρρύθμιση του τομέα της ψυχικής υγείας και πλήθος άλλα μικρότερα έργα.
Ακόμα στον τομέα του πολιτισμού και του τουρισμού έχει προβλεφθεί ευρύ πρόγραμμα ψηφιοποίησης των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων, έργα προστασίας και αξιοποίησης εμβληματικών μνημείων, δημιουργία μουσείου εναλίων αρχαιοτήτων στον Πειραιά, ανάπτυξη τουριστικών λιμανιών, προώθηση ιαματικού τουρισμού και τουρισμού υγείας και άπειρων άλλων συνδεδεμένων δράσεων που προωθούν από τη γαστρονομία μέχρι ξεχωριστά αγροτικά προϊόντα.
Και πολλά άλλα που θα εξελιχθούν στον χρόνο και στον βαθμό πάντα που το υπουργείο Οικονομικών και συνολικά η κυβέρνηση θα είναι σε θέση να ωριμάζει έργα και θα είναι σε θέση να υπηρετεί τον διπλασιασμό των πόρων του ετήσιου Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Με «μεικτό σχήμα» η χρηματοδότηση των ιδιωτών
Πέρα από τις επιχορηγήσεις κεντρική θέση στο Ταμείο Ανάκαμψης έχει το κομμάτι των δανείων και της χρηματοδότησης των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα. Η επιλογή των δανείων, εξηγεί ο κ. Σκυλακάκης, ήταν δική μας και επιβλήθηκε από το γεγονός ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις βαρύνονται με υπερβάλλον χρηματοοικονομικό κόστος σε σχέση με τις ομοειδείς άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Οι μεγάλες ελληνικές δανείζονται με επιτόκια 2%-3%, την ώρα που οι αντίστοιχες γερμανικές απολαμβάνουν μηδενικά ή και αρνητικά επιτόκια. Οι δε μικρομεσαίες, όταν αποκτούν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, χρεώνονται με επιτόκια μεταξύ 6% και 7%. Ειδικά για τις τελευταίες το όφελος είναι προφανές και πολύ μεγάλο.
Το ενδιαφέρον είναι ότι το Ελληνικό Δημόσιο θα δανειστεί περίπου 13 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και θα τα μεταφέρει ατόφια στους ιδιώτες επενδυτές, χωρίς άλλες επιβαρύνσεις, με σχεδόν μηδενικά επιτόκια, με εκείνα δηλαδή που θα δανειστούν οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί από τις διεθνείς αγορές. Τα δάνεια αυτά που θα κατευθυνθούν σε ιδιωτικές επενδύσεις θα βαρύνουν το ελληνικό δημόσιο χρέος, αλλά όχι τα ελλείμματα, καθώς θα συνομολογούνται με τις τράπεζες, οι οποίες θα συγχρηματοδοτούν τις επενδύσεις, θα είναι αυτές που θα αξιολογούν και θα εγκρίνουν τη βιωσιμότητά τους και έτσι θα αναλαμβάνουν το σχετικό ρίσκο.
Η κυβέρνηση επιταχύνει τη δρομολόγηση μεγάλων έργων υποδομής. Ενα από αυτά είναι η αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου, συνολικού προϋπολογισμού 44,5 εκατ. ευρώ
Χρηματοδοτήσεις με αμιγώς τραπεζικά κριτήρια
Με άλλα λόγια, οι χρηματοδοτήσεις αυτές θα γίνονται με αμιγώς τραπεζικά κριτήρια, το υπουργείο Οικονομικών δεν θα έχει καμία εμπλοκή στην επιλογή και έγκριση των επενδύσεων, και έτσι ξεπερνιέται το στοιχείο της κρατικής ενίσχυσης, που άλλοτε εμπόδιζε καθώς παραβίαζε τους κανόνες του υγιούς ανταγωνισμού. Οπως λέει ο κ. Σκυλακάκης, τα 13 δισ. ευρώ δανείων μπορούν να υποστηρίξουν ιδιωτικές επενδύσεις συνολικού ύψους 31 δισ. ευρώ, οι οποίες, όπως προαναφέραμε, θα συγχρηματοδοτούνται από ιδιωτικά και τραπεζικά κεφάλαια. Οι ιδιώτες επενδυτές θα είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν το 20% των κεφαλαίων, οι τράπεζες, εγχώριες, ευρωπαϊκές ή διεθνείς, θα προσθέτουν άλλο 30% και το υπουργείο Οικονομικών το υπόλοιπο 50% με σχεδόν μηδενικά επιτόκια. Είναι εντυπωσιακό δε το γεγονός ότι τόσο οι ελληνικές τράπεζες όσο και ευρωπαϊκοί χρηματοδοτικοί μηχανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης καλούν ήδη ιδιώτες επενδυτές και αξιολογούν επενδυτικά σχέδια και προγράμματα. Ειδικά οι εγχώριες τράπεζες αντιμετωπίζουν το Ταμείο Ανάκαμψης ως ευκαιρία επανάκαμψης στην αγορά των δανείων, ως έναν μηχανισμό διεύρυνσης των δραστηριοτήτων τους. Γι’ αυτό και σπεύδουν να δανειστούν εν όψει αυτής της προοπτικής, ώστε να έχουν στη διάθεσή τους μια ισχυρή βάση ιδίων κεφαλαίων, ικανή να τους εμπλέξει με δυναμικό τρόπο στον νέο κύκλο χρηματοδότησης της οικονομίας.
Επενδυτικές ευκαιρίες με ευνοϊκούς όρους
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών υποστηρίζει ότι μέσω αυτού του μεικτού σχήματος χρηματοδότησης ιδιωτικών επενδύσεων μπορεί να δημιουργηθεί πλήθος νέων μοντέρνων, δυναμικών και εξωστρεφών επιχειρηματικών μονάδων, ικανών να υπηρετήσουν και μαζί να εκμεταλλευθούν την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Και αυτό να γίνει με απολύτως ευνοϊκούς όρους. Μια νέα παραγωγική μονάδα 100 εκατ. ευρώ μπορεί να σχηματιστεί με μόλις 20 εκατ. ευρώ ίδια κεφάλαια, με χαμηλότοκο δανεισμό στα όρια της 1,5 εκατοστιαίας μονάδας και με τριετή περίοδο χάριτος. Δεν υπάρχουν πολλές τέτοιες ευκαιρίες δημιουργίας εκεί έξω. Για τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών το όλο σχήμα μπορεί να επιτρέψει την αντιμετώπιση του ελληνικού παραγωγικού και επενδυτικού κενού που βύθισε τη χώρα σε πρωτοφανή επενδυτική απραξία, υποχώρηση των παραγωγικών μας δυνατοτήτων και επί της ουσίας αποεπένδυση.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 2019, μια χρονιά δυναμική για τα δεδομένα της προηγούμενης κρίσης, οι επενδύσεις μόλις είχαν ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό έφθανε στο 22% του ΑΕΠ. Το επενδυτικό κενό ήταν της τάξης του 12% και το 70% αυτού προερχόταν από τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, γεγονός που εξηγεί και το μέγεθος της ευκαιρίας στην παρούσα περίοδο.
Από τις τράπεζες η έγκριση των σχεδίων
Ο κ. Σκυλακάκης εξηγεί ότι επέλεξε το συγκεκριμένο χρηματοδοτικό σχήμα για να περιορίσει την εμπλοκή της πολιτικής και να αποφύγει τις πολύ πικρές εμπειρίες των προηγούμενων δεκαετιών από την εφαρμογή των όποιων επενδυτικών νόμων, που δημιουργούσαν περιβάλλον συναλλαγής και απαξίωσης των όποιων επενδυτικών αποφάσεων και επιλογών. Ολοι, λίγο-πολύ, είμαστε μάρτυρες «πνιγμένων» και κατεστραμμένων επενδυτικών σχεδίων στους δαιδάλους της κρατικής γραφειοκρατίας και διαφθοράς. «Εμείς δεν πρόκειται να κάνουμε αξιολόγηση ή έγκριση επενδυτικών σχεδίων, αυτή θα είναι αποκλειστικά δουλειά των τραπεζών που θα αναλάβουν και το ρίσκο υποστήριξης και συγχρηματοδότησης των ιδιωτών επιχειρηματιών» ξεκαθαρίζει και δηλώνει χαρακτηριστικά ότι «δεν έχει λόγο να περάσει από το γραφείο μου κανένας επιχειρηματίας». Τα ερωτήματα που κυρίως τίθενται είναι αν οι έλληνες επιχειρηματίες θα ανταποκριθούν στην πρόκληση και αν το πλήθος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα έχει την ίδια ευκαιρία να απολαύσει χαμηλότοκες χρηματοδοτήσεις για την ανάπτυξη και τη μεγέθυνσή τους. Η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι η μεγάλη επιχειρηματική κοινότητα είναι ενεργή και δραστήρια, αντιμετωπίζει όντως το Ταμείο Ανάπτυξης ως ευκαιρία μεγέθυνσης και ήδη βρίσκεται σε διαδικασία εκπόνησης σημαντικών επενδυτικών σχεδίων που σχετίζονται με την ηλεκτροπαραγωγή, την αποθήκευση ενέργειας, την παραγωγή νέων συνθετικών καυσίμων που περιορίζουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τις νέες τεχνολογίες, αλλά και αυτόν ακόμα τον αγροδιατροφικό τομέα.
Μοναδική ευκαιρία αλλά και τεράστια ευθύνη
Οπως και να έχει πάντως, το πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης ξεπερνά ακόμα και τους πιο ευφάνταστους. Εχει τόσες προβλέψεις και μπορεί να προσδώσει τόσες δυνατότητες στη μέχρι πρότινος χειμαζόμενη ελληνική οικονομία και κοινωνία που ουδείς μπορούσε να πιστέψει πριν από την πανδημία. Και το κυριότερο, θα εξελιχθεί σε περιβάλλον δημοσιονομικής ελευθερίας, χωρίς μνημόνια και καταδυναστευτικούς περιορισμούς. Η προσαρμογή σε δημοσιονομική ισορροπία θα είναι βραδεία. Το 2021 το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι της τάξης του 7%, το 2022 θα οδηγηθούμε σχεδόν σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και μόνο το 2023 θα χρειαστεί να επανέλθουμε σε δημοσιονομικά πλεονάσματα, αλλά και πάλι υποφερτά, μικρότερα του 2% του ΑΕΠ. Ούτε στα καλύτερα όνειρα της ελληνικής πολιτικής δεν θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο. Και όμως, συμβαίνει τώρα. Γεγονός που βεβαίως επαυξάνει την ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας. Ενδεχόμενη αποτυχία και απώλεια της ευκαιρίας θα είναι αδικαιολόγητη και σίγουρα προς κολασμό και τιμωρία. Οπως λέει και ο κ. Σκυλακάκης, «μένει σε εμάς να αποδείξουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε και να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία που μας προσφέρεται».
Μείωση φορολογικού βάρους και διαφανής λειτουργία
Ο κ. Σκυλακάκης επισημαίνει την αξία και σημασία της μείωσης του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους για τις επιχειρήσεις. «Σήμερα», όπως λέει, «η φορολογία επί των κερδών έχει περιοριστεί στο 22% από 28%, επί των μερισμάτων έχει πέσει στο 5% από 10% και δεν βαρύνονται πλέον με την έκτακτη εισφορά», πράγμα που κατ’ αυτόν συνιστά ισχυρό κίνητρο για άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναφέρει ότι προβλέπονται επιχορηγήσεις της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ για πλήθος ψηφιακών και άλλων προσαρμογών, και μαζί κίνητρα για συγχωνεύσεις και συνεργασίες που διευρύνουν τις δυνατότητές τους.
Ο ίδιος πιστεύει ότι οι μικρές επιχειρήσεις οφείλουν να ψηφιοποιηθούν και να «νομιμοποιηθούν» υιοθετώντας όλες τις σύγχρονες τεχνικές αποτύπωσης των συναλλαγών τους, ώστε να ξεφύγουν από την παραοικονομική ζώνη και να απολαύσουν όλα τα ευεργετήματα, πιστωτικά και άλλα, που δημιουργεί η διάφανη και ανταγωνιστική λειτουργία. Προς αυτή την κατεύθυνση προαναγγέλλει και πλήθος νέων υποχρεώσεων, όπως η ψηφιακή διασύνδεσή τους με τις φορολογικές αρχές, με κορυφαίο μέτρο την online έκδοση των δελτίων αποστολής που θα συνοδεύουν τη μεταφορά φορτίων από τον χώρο παραγωγής στους τόπους πώλησής τους. Κοινώς, κατά τον κ. Σκυλακάκη, η πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα και στα νέα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης υποχρεωτικώς περνάει μέσα από διάφανη λειτουργία, η οποία στο εξής θα λειτουργεί ως διαβατήριο ανάπτυξης και μεγέθυνσης.
