Είναι η δική μου γενιά, του Ζαππείου, που στο πρόσωπο του – συνήθως λιτού σε εκφράσεις – Καραμανλή να υπογράφει περιχαρής την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρώπη έβλεπε έναν νέο κόσμο να αναδύεται γεμάτο προκλήσεις και ευκαιρίες.
Η γενιά των εφήβων του 1979 αδημονούσε να συναντήσει την ευρωπαϊκή μοίρα ενός έθνους και μιας κοινωνίας που είχε δει τους γονείς και τους παππούδες μας εγκλωβισμένους σε πολέμους, αστάθεια, πραξικοπήματα, δικτατορίες, χρεοκοπίες, ανισότητες και ανασφάλεια, διχασμούς και Εμφύλιο.
Tα τελευταία σαράντα χρόνια αποτελούν τη μακρύτερη περίοδο ειρήνης, δημοκρατίας και ευημερίας που γνώρισαν οι Ελληνες και οι Ελληνίδες. Η ευρωπαϊκή Ελλάδα επιτέλους εμπέδωσε τη δημοκρατία και τις κοινωνικές κατακτήσεις. Οι κολοσσιαίοι πόροι εκσυγχρόνισαν τις υποδομές και τα συστήματα υγείας και παιδείας. Η ύπαιθρος απογειώθηκε, νέοι ορίζοντες άνοιξαν στην εκπαίδευση, στο εμπόριο, στις συναλλαγές. Η χώρα κατοχύρωσε τα σύνορά της ως απώτατα σύνορα της Ευρώπης απέναντι σε αβέβαιους και συχνά επικίνδυνους γείτονες.
Το ότι η Ιστορία δικαίωσε τις επιλογές των οραματιστών ηγετών του τότε αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για το μέλλον μας. Η κρίσιμη ερώτηση που προβάλλει σήμερα είναι το πώς θα είναι τα επόμενα 40 χρόνια αυτής της σχέσης. Από ποιους παράγοντες θα εξαρτηθεί η βιωσιμότητά της, ποιες απειλές θα κληθεί να αντιμετωπίσει και σε ποια εργοτάξια θα κριθεί η πορεία της.
Οσο πιο ισχυρές είναι οι εξωτερικές πιέσεις και απειλές τόσο θα βαθαίνει η ελληνοευρωπαϊκή σύμφυση και θα ενισχύεται η αντίληψη ότι η Ευρώπη είναι ασπίδα προστασίας αλλά και ιμάντας πολλαπλασιασμού των εθνικών μας συμφερόντων και στοχεύσεων.
Τέσσερεις στόχοι-ορόσημα είναι τα κλειδιά που ξεκλειδώνουν αυτό το μέλλον: ανθεκτικότητα, προστασία, αυτονομία, ευνομία.
Ανθεκτικότητα σημαίνει κοινές ελληνοευρωπαϊκές άμυνες απέναντι σε απειλές υγείας, ανασφάλειες εφοδιασμού σε κρίσιμους τομείς όπως τεχνολογία, πρώτες ύλες, ενέργεια και φυσικά η απογείωση της ελληνικής οικονομίας που γίνεται ήδη πράξη με φθηνό δανεισμό, τη πρωτοφανή στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το ολοένα αυξανόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον. Τα επόμενα 40 χρόνια κανένας Ελληνας δεν πρέπει να ζήσει τις δραματικές στιγμές των κρίσεων και των ελλείψεων που σκίασαν τη ζωή μας.
Προστασία σημαίνει απόλυτη ταύτιση και συγχρονισμός Ελλάδας και Ευρώπης κάθε φορά που εξωτερικές γεωπολιτικές πιέσεις αλλά και εσωτερικές τρομοκρατικές ή υβριδικές επιθέσεις στοχεύουν τα σύνορά μας ή την κοινωνική μας συμβίωση και συνοχή. Εκεί που μόνο η κοινή δράση και η μόχλευση της ευρωπαϊκής παρέμβασης μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Μετά τον Εβρο και τη στήριξη στο Αιγαίο, λίγοι πρέπει να αμφιβάλλουν για την ακλόνητη θέληση της Ευρώπης να συμπαραταχθεί με την Ελλάδα στο μέλλον, από τη διαχείριση του Μεταναστευτικού μέχρι την αντιμετώπιση προκλήσεων στην εξωτερική πολιτική και – ναι σίγουρα στο μέλλον – και στην άμυνα.
Αυτονομία σημαίνει πολιτική μετάβαση σε μια εποχή με περισσότερη ευρωπαϊκή συναντίληψη, τόλμη και ρεαλισμό, όχι με την αφέλεια ή τη νωχελική γραφειοκρατία της δεδομένης «ήπιας δύναμης» που απλά αντιδρά στα γεγονότα. Οι κρίσεις μας δίδαξαν τους Ευρωπαίους ότι δεν πρέπει να εξαρτιόμαστε περισσότερο από άλλους από ό,τι από εμάς τους ίδιους. Να μην υποκύπτουμε στον λαϊκισμό των εύκολων λύσεων ή της αντίληψης ότι κάποιος άλλος θα κάνει ό,τι πρέπει για εμάς. Να εντάσσουμε τα ιδιαίτερα συμφέροντά μας σε ευρύτερες συμμαχίες. Να προστατεύουμε τα συλλογικά κεκτημένα μας όχι ως δεδομένα, αλλά ως βάση για ακόμη καλύτερες επιδόσεις και υψηλότερους στόχους.
Τέλος, ευνομία σημαίνει αυτονόητη κατοχύρωση σε βάθος χρόνου όλων των ποιοτικών βελτιώσεων που η ένταξη στην Ευρώπη επέφερε στο κράτος, στις δομές και στους θεσμούς του, αλλά και στον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μας. Ισχυρή θεσμική θωράκιση και διοικητική επάρκεια, κράτος-υπηρέτης και όχι κράτος-εργοδότης, προστασία των αδύναμων στην υγεία και στην πρόνοια και ίσες ευκαιρίες για όλους στην παιδεία, απλοποίηση διαδικασιών και ανοικτή οικονομία, γρήγορη απονομή δικαιοσύνης και αδιάκοπη μάχη κατά της διαφθοράς.
Υστερα από 40 χρόνια Ελλάδας στην Ευρώπη, είμαστε πια όχι μόνο συμμέτοχοι, αλλά συνιδιοκτήτες και συμπρωταγωνιστές σε αυτό το μοναδικό, ιστορικό εγχείρημα. Το μέλλον μας σφραγίζεται από τη πεποίθηση ότι η Ευρώπη είμαστε εμείς.
Εναπόκειται σε εμάς και σε αυτούς που ακολουθούν να αγαπήσουμε, να νοιαστούμε και να φροντίσουμε το κοινό μας σπίτι. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μπορεί να διαδραματίσει ρόλο πρωταγωνιστικό στην επίτευξη αυτών των τεσσάρων κοινών στόχων.
Με τις νέες δυναμικές, προσοντούχες γενιές που γεννήθηκαν μέσα στην ευρωπαϊκή Ελλάδα και που τώρα καλούνται να την υπερασπιστούν και να τη βελτιώσουν. Με σπουδαίο ανθρώπινο κεφάλαιο που θα δημιουργεί σε συνθήκες ισονομίας και αξιοκρατίας που αξίζει και απαιτεί.
Τα επόμενα 40 χρόνια μάς αφορούν όλους, αλλά η ευθύνη για να τα καταφέρουμε χωρίς λάθη και χαμένες ευκαιρίες θα είναι κυρίως δική τους.
Ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής.
