Εννέα μήνες μετά τις εξαιρετικά αμφισβητούμενες εκλογές στη Λευκορωσία και με την ΕΕ να προχωράει μόνο σε οικονομικές κυρώσεις προς το καθεστώς Λουκασένκο, ο βίαιος και απρόβλεπτος πρόεδρος της χώρας – ο οποίος συνεργάζεται στενά με τον Βλάντιμιρ Πούτιν – έδειξε ότι δεν διστάζει να προχωρήσει ακόμα και σε απαγωγή ευρωπαϊκής πτήσης, έτσι ώστε να κλείσει τα στόματα των επικριτών του.
Στόχος αυτή τη φορά ήταν ο 26χρονος δημοσιογράφος, ακτιβιστής και blogger Ρομάν Προτάσεβιτς, ο οποίος επέβαινε στην πτήση Αθήνα προς Βίλνιους. Ο Προτάσεβιτς είχε βρεθεί στη χώρα μας για να καλύψει την επίσκεψη της Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, της αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία. Είχε παραμείνει στην Αθήνα μερικές μέρες παραπάνω για να κάνει διακοπές.
Ο νεαρός δημοσιογράφος είναι ένας από τους ιδρυτές της αντιπολιτευόμενης υπηρεσίας ειδήσεων NEXTA, ένα κανάλι στο Telegram που έχει γίνει μια από τις κύριες πηγές ειδήσεων για τις διαδηλώσεις στη Λευκορωσία. Είναι εχθρικό προς τον Λουκασένκο και βοηθά στον συντονισμό διαδηλώσεων.
Το αεροσκάφος της Ryanair με προορισμό την πρωτεύουσα της Λιθουανίας απογειώθηκε από το «Ελ. Βενιζέλος» λίγο μετά τις 12 το μεσημέρι της Κυριακής. Σύμφωνα με πληροφορίες, στην πτήση επέβαιναν 171 επιβάτες, τουλάχιστον 18 εθνικοτήτων, ανάμεσά τους και 11 Έλληνες πολίτες.
Ενώ λοιπόν κόντευε να εισέλθει στον εναέριο χώρο της Λιθουανίας, μυστικοί πράκτορες που βρίσκονταν στην πτήση απαίτησαν με εντολή Λουκασένκο από το πλήρωμα να γυρίσει το αεροσκάφος προς το Μινσκ, την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας. Προφασίστηκαν μάλιστα τον κίνδυνο της τρομοκρατίας, ότι δήθεν υπήρχε βόμβα πάνω στο αεροσκάφος.
Τρόμος και ταλαιπωρία για τους επιβάτες
Ο πανικός των επιβατών διογκώθηκε ακόμα περισσότερο όταν ένα λευκορωσικό μαχητικό MiG-29 συνόδεψε τη πτήση της Ryanair μέχρι το αεροδρόμιο του Μινσκ. Από εκεί και πέρα, τα πράγματα θολώνουν.
Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι δεν βρέθηκε βόμβα στο αεροπλάνο. Μάλιστα, η αιτία της αναγκαστικής προσγείωσης παρουσιάστηκε ως «καυγάς επιβάτη με το πλήρωμα», όπως ανέφεραν κάποια φιλοκυβερνητικά λευκορωσικά μέσα…
Στο Μινσκ, οι αρχές επιδόθηκαν σε ολόκληρο σόου και καψώνια προς τους επιβάτες. Πυροσβεστικά και αστυνομικά οχήματα περίμεναν το αεροπλάνο για να αντιμετωπίσουν τον δήθεν κίνδυνο.
Σύμφωνα με το δίκτυο NEXTA, που ίδρυσε ο συλληφθείς δημοσιογράφος, όλες οι βαλίτσες ελέγχθησαν από σκυλιά της αστυνομίας. Οι επιβάτες ανακρίθηκαν και κρατήθηκαν για τρεις ώρες σε στενούς διαδρόμους χωρίς νερό ή τουαλέτα για να ελέγξουν τα έγγραφα και να τα ψάξουν.
Το αεροσκάφος αναχώρησε για τον αρχικό προορισμό του στις 20: 30 ώρα Ελλάδας.
«Με περιμένει η θανατική ποινή»
Όσο για τον άτυχο δημοσιογράφο, κανείς δεν γνωρίζει μέχρι στιγμής τι απέγινε. Το τμήμα για τον έλεγχο του οργανωμένου εγκλήματος στη Λευκορωσία ανέφερε πως ο Προτάσεβιτς συνελήφθη αλλά στη συνέχεια διέγραψε τη δήλωση από το κανάλι του στο Telegram.
Σύμφωνα με το λιθουανικό Delfi.lt, κάποιοι από τους επιβάτες παραξενεύτηκαν από την απότομη μανούβρα του αεροπλάνου, τη στιγμή δηλαδή που έστριψε για να κατευθυνθεί προς το Μινσκ.
Τότε ήταν που ο Προτάσεβιτς κατάλαβε τι συμβαίνει: έπιασε το κεφάλι του και έδειξε να πανικοβάλλεται. Όπως αναφέρει πάντα το λιθουανικό μέσο, κάποιοι επιβάτες τον ρώτησαν τι συμβαίνει.
Τότε, αυτός τους είπε ποιος είναι και πρόσθεσε σε ήρεμο τόνο, αλλά με τρεμάμενη φωνή: «Εδώ με περιμένει η θανατική τιμή».
Ο δημοσιογράφος ζούσε εξόριστος από το 2019 στην Πολωνία. Όπως ανέφερε, είχε αντιληφθεί ότι τον παρακολουθούσαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Αθήνα.
Ο Λουκασένκο, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 1994, ξεκίνησε μια βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων του 2020. Περίπου 35.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί από τον περασμένο Αύγουστο, σύμφωνα με οργανώσεις για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεκάδες έχουν καταδικαστεί σε ποινές φυλάκισης. Οι αρχές λένε ότι έχουν ανοίξει περισσότερες από 1.000 ποινικές υποθέσεις.
Τον περασμένο Νοέμβριο οι υπηρεσίες ασφαλείας (KGB) της Λευκορωσίας έβαλαν τον Προτασέβιτς και τον ιδρυτή του Nexta, τον Στέπαν Πουτίλο, στον κατάλογο των «προσώπων που εμπλέκονται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες».
Στη Λευκορωσία κατηγορείται για τρομοκρατία και υποκίνηση διαδηλώσεων και είναι αντιμέτωπος με φυλάκιση έως και 15 χρόνων. Όμως, όπως ανέφεραν τόσο οι συνάδελφοί του όσο και ο ίδιος σε συνεπιβάτη του λίγο πριν συλληφθεί, ουσιαστικά το μόνο που τον περιμένει στην πατρίδα του είναι η θανατική ποινή…
Τι θα κάνει η Ευρώπη απέναντι στον «δικτάτορα» Λουκασένκο;
Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να έκανε τα «στραβά μάτια» στη δίωξη των πολιτικών αντιπάλων του Λουκασένκο και στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία, το ζήτημα όμως γίνεται πολύ πιο σύνθετο αυτή τη φορά. Ουσιαστικά, την Κυριακή έγινε αεροπειρατεία με εντολή του προέδρου της Λευκορωσίας σε πτήση από μια ευρωπαϊκή χώρα σε μια άλλη.
Το θέμα της Λευκορωσίας αναμένεται να απασχολήσει εκ νέου την αυριανή Σύνοδο Κορυφής, όπως εξάλλου άφησε να εννοηθεί και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. O Έλληνας πρωθυπουργός δήλωσε αρκετά ενοχλημένος από το γεγονός αυτό, καθώς στο προσκήνιο έρχεται το γεγονός ότι ξένη χώρα παρακολουθούσε πολίτη σε ελληνικό χώρα, ενώ δημιουργούνται ερωτήματα για τα μέτρα ασφαλείας στο «Ελ. Βενιζέλος».
«Αρκετά», έγραψε ο κ. Μητσοτάκης στο Τwitter, ζητώντας παράλληλα να αυξηθεί η πίεση προς τη Λευκορωσία.
Για το ζήτημα υπήρξε σχετική ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ, ενώ ο Νίκος Δένδιας επικοινώνησε τηλεφωνικά και με τον ομόλογό του στη Λιθουανία, όπου κατευθυνόταν κανονικά η πτήση.
H ηγεσία της ΕΕ εκφράζει ανησυχία για την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους και καλεί τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσουν αμέσως τους επιβάτες της πτήσης.
Σε ανάρτησή του στο twitter, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ τονίζει:
«Ανησυχώ πολύ με τα όσα έχουν αναφερθεί για την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης της Ryanair στο Μινσκ. Καλούμε τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσει αμέσως την πτήση και τους επιβάτες της. Η διερεύνηση του συμβάντος από το ICAO θα είναι απαραίτητη».
Από την πλευρά της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τονίζει: «Είναι απολύτως απαράδεκτο να αναγκαστεί η πτήση της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους να προσγειωθεί στο Μινσκ. ΟΛΟΙ οι επιβάτες πρέπει να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο Βίλνιους αμέσως και να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Οποιαδήποτε παραβίαση των διεθνών κανόνων αεροπορικών μεταφορών πρέπει να έχει συνέπειες.
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ τονίζει με ανάρτησή του στο twitter ότι παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις γύρω από την πτήση της Ryanair από την Αθήνα στο Βίλνιους. «Αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο», τονίζει ο Ζοζέπ Μπορέλ και προσθέτει: «Θεωρούμε υπεύθυνη την κυβέρνηση της Λευκορωσίας για την ασφάλεια όλων των επιβατών και των αεροσκαφών. ΟΛΟΙ οι επιβάτες πρέπει να μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους αμέσως.»
Σκληρή δήλωση από την αντίπαλο του Λουκασένκο
Η ηγέτιδα της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, παρενέβη μέσω Twitter ζητώντας την άμεση απελευθέρωση του Προτάσεβιτς και την επιβολή νέων κυρώσεων κατά του Μινσκ.
«Το καθεστώς Λουκασένκο έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων στο αεροπλάνο. Πλέον, κανείς που πετάει πάνω από τη Λευκορωσία δεν είναι ασφαλής», έγραψε.
«Κρατική τρομοκρατία» χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι τη σύλληψη του Λευκορώσου αντιφρονούντα Ρομάν Προτάσεβιτς, αφού το αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε υποχρεώθηκε, από ένα μαχητικό, να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Μινσκ.
«Καταδικάζω με τον εντονότερο τρόπο τη σύλληψη του Ρομάν Προτάσεβιτς από τις αρχές της Λευκορωσίας, μετά την εκτροπή μιας επιβατικής πτήσης της Ryanair. Αυτό το πράγμα είναι εγκληματική, κρατική τρομοκρατία», έγραψε στο Twitter.
Ο Μοραβιέτσκι πρόσθεσε ότι ζήτησε από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να συζητηθεί αύριο Δευτέρα, στην έκτακτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, η επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία.
Η Γαλλία κατήγγειλε την «απαράδεκτη» εκτροπή, από τις αρχές της Λευκορωσίας, ενός αεροσκάφους στο οποίο επέβαινε ένας Λευκορώσος αντιφρονών και ζήτησε να δοθεί μια απάντηση από τις 27 χώρες μέλη της ΕΕ.
«Η εκτροπή, από τις λευκορωσικές αρχές, μιας πτήσης της Ryanair είναι απαράδεκτη. Είναι αναγκαίο να δοθεί μια ισχυρή και ενιαία απάντηση των Ευρωπαίων», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν.
«Όλοι οι επιβάτες της πτήσης, μεταξύ των οποίων και οι πιθανοί Λευκορώσοι αντιπολιτευόμενοι, πρέπει να επιτραπεί χωρίς καθυστέρηση να φύγουν από τη Λευκορωσία», πρόσθεσε.
Η ΕΕ κάλεσε επίσης τη Λευκορωσία να επιτρέψει σε όλους τους επιβάτες να συνεχίσουν το ταξίδι τους, κάνοντας λόγο για «μια απολύτως απαράδεκτη ενέργεια» εκ μέρους του Μινσκ.
