Το νέο πακέτο μέτρων για τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο, σε ισχύ στα κράτη-μέλη (ΚΜ) από 1η Ιουλίου 2021, περιλαμβάνει κανόνες οι οποίοι στοχεύουν στην απλοποίηση των υποχρεώσεων για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται διασυνοριακά (ηλεκτρονικά) και στη διασφάλιση της ορθής απόδοσης του ΦΠΑ στο ΚΜ που πραγματοποιείται η συναλλαγή, σύμφωνα με την αρχή της φορολόγησης στο κράτος προορισμού.

Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για την «ενιαία ψηφιακή αγορά» διευκολύνοντας την επιβολή και είσπραξη του ΦΠΑ για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών από τους καταναλωτές μέσω του Διαδικτύου. Με τη δέσμη μέτρων – μία Οδηγία και δύο Κανονισμοί – επεκτείνεται το ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης και καταβολής του ΦΠΑ, η επονομαζόμενη μικρή μονοαπευθυντική θυρίδα – mini one stop, για τις πωλήσεις αγαθών εξ αποστάσεως, τόσο εντός της ΕΕ όσο και από τρίτες χώρες και καταργείται η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για την εισαγωγή μικροδεμάτων από τρίτες χώρες, εισάγοντας διευρυμένο ηλεκτρονικό σύστημα μονοαπευθυντικής θυρίδας – One Stop Shop για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων.

Mε το υφιστάμενο καθεστώς ΦΠΑ που εκπνέει στις 30 Ιουνίου μόνο οι επιχειρήσεις που παρέχουν ηλεκτρονικές, ραδιοτηλεοπτικές και τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες είχαν τη δυνατότητα να εγγράφονται στο ηλεκτρονικό σύστημα για τους σκοπούς ΦΠΑ στο ΚΜ εγκατάστασης και να εκπληρώνουν από αυτό τις υποχρεώσεις ΦΠΑ για πράξεις οι οποίες φορολογούνται στα άλλα ΚΜ. Τα έσοδα ΦΠΑ κατανέμονται από τη φορολογική διοίκηση στα ΚΜ στα οποία η επιχείρηση έχει παράσχει ηλεκτρονικές υπηρεσίες στους τελικούς καταναλωτές. Επιπλέον, τα περισσότερα αγαθά μικρής αξίας που εισάγονταν ως πωλήσεις εξ αποστάσεως δεν επιβαρύνονταν με ΦΠΑ, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις της ΕΕ ενώ η φοροδιαφυγή από ΦΠΑ στην ΕΕ υπολογίζεται στα 5 δισ. € ετησίως.

Με το νέο σύστημα απλοποιούνται οι υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο στην ΕΕ και διασφαλίζονται τα έσοδα δεδομένου ότι:

· Απαλλάσσονται οι επιχειρήσεις από την υποχρέωση εγγραφής σε μητρώα ΦΠΑ σε καθένα από τα ΚΜ όπου πωλούν αγαθά.

· Καταργείται το υφιστάμενο καθεστώς πωλήσεων από απόσταση και επεκτείνεται η εφαρμογή της «μικρής μονοαπευθυντικής θυρίδας» για τις ενδοκοινοτικές πωλήσεις αγαθών εξ αποστάσεως.

· Δημιουργείται νέα ηλεκτρονική πύλη για τις πωλήσεις εξ αποστάσεως από τρίτες χώρες με αξία κάτω των 150 €.

· Καταργείται η απαλλαγή από ΦΠΑ των μικροδεμάτων που προέρχονται από τρίτες χώρες για αποφυγή καταστρατηγήσεων.

· Οι ηλεκτρονικές πωλήσεις αγαθών φορολογούνται όμοια και με τους ίδιους συντελεστές με τη φυσική παράδοση, με συντελεστή ΦΠΑ της χώρας του καταναλωτή.

· Οι ψηφιακές πλατφόρμες καθίστανται υπόχρεες για την είσπραξη του ΦΠΑ για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών που μεσολαβούν.

· Για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ΜΜΕ εφαρμόζεται απλοποιημένο καθεστώς.

· Προβλέπονται απλοποιημένοι κανόνες για ευκολότερη συμμόρφωση με τους κανόνες τιμολόγησης. Για την υλοποίηση των νέων κανόνων τίθενται σε εφαρμογή τρία ηλεκτρονικά συστήματα (για εγκατεστημένους σε ΕΕ, για εισαγωγές και για μη εγκατεστημένους σε ΕΕ).

Συμπερασματικά οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο θα επωφεληθούν από μείωση στο κόστος συμμόρφωσης και τους ίσους όρους ανταγωνισμού, ενώ τα ΚΜ θα επωφεληθούν από την επέκταση των διασυνοριακών συναλλαγών και την αύξηση των εσόδων ΦΠΑ (σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΕ 7 δισ. € ετησίως).

* Η κυρία Αθηνά Καλύβα (Ph.D) είναι γενική γραμματέας Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας υπ. Οικονομικών.