Οι «δίδυμες Σύνοδοι Κορυφής» των Βρυξελλών τον προσεχή Ιούνιο, η μεν πρώτη του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου, η δε δεύτερη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25 Ιουνίου, αποτελούν τα επόμενα κομβικά σημεία στις ελληνοτουρκικές και ευρωτουρκικές σχέσεις. Η διατήρηση της σχετικής ηρεμίας που έχει επικρατήσει στο τρίγωνο Αθήνα – Λευκωσία – Αγκυρα από τον περασμένο Δεκέμβριο αποτελεί ένα στοίχημα, ώστε να αποφευχθεί μία κρίση όπως εκείνη του περασμένου θέρους στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, οι αρμόδιοι επιτελείς στο Πεντάγωνο και το δίδυμο του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου και του Α/ΓΕΕΘΑ στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου προετοιμάζονται για όλα τα ενδεχόμενα.
Αλλωστε, η «πτώση της θερμοκρασίας» δεν σημαίνει τίποτα από μόνη της. Οι δύο χώρες βρίσκονται σε διαφορετικά στρατόπεδα ιδιαίτερα στο θέμα της Λιβύης, όπου η Αθήνα επιδιώκει την επανάκαμψή της ώστε να μπορέσει σε πρώτη ευκαιρία να εξισορροπήσει την κατάσταση που δημιούργησε η σύναψη του τουρκολιβυκού Μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Η Αγκυρα δε, που προσπαθεί να αποτρέψει την πλήρη ανατροπή της στρατιωτικής της παρουσίας στη χώρα, επιδιώκει να σπάσει το μέτωπο που έχει διαμορφωθεί στην Ανατολική Μεσόγειο και στην περιοχή του Κόλπου, μέσω μίας δύσκολης επαναπροσέγγισης με την Αίγυπτο, κυρίως, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η επίσκεψη Τσαβούσογλου
Σύμφωνα με τον οδικό χάρτη που έχει διαμορφωθεί, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα επισκεφθεί την Αθήνα πιθανότατα στις 31 Μαΐου, αλλά η οριστικοποίηση της έλευσής του στην ελληνική πρωτεύουσα θα γίνει τα επόμενα 24ωρα. Η παρεξήγηση που δημιουργήθηκε εξαιτίας της λεκτικής αντιπαράθεσης μεταξύ του κ. Τσαβούσογλου και του έλληνα ομολόγου του Νίκου Δένδια κατά την πρόσφατη επίσκεψη του τελευταίου στην Αγκυρα φαίνεται ότι λύθηκε από τους δύο άνδρες στο πλαίσιο της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό στη Γενεύη κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Τετ α τετ συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν
Η συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου στα τέλη Μαΐου κρίνεται ως σημαντική με σκοπό να προετοιμαστεί μια συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο μεταξύ του έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Σύνοδος Κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες προσφέρει, καταρχήν, έναν ιδεατό χώρο για μια τετ α τετ συνάντηση των δύο ηγετών.
Ωστόσο, υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές και στις δύο πλευρές εκτιμούν, μιλώντας στο «Βήμα», ότι μια τέτοια συνάντηση θα έχει θετικό πρόσημο μόνο εφόσον προετοιμαστεί πολύ καλά και οι δύο πλευρές προσέλθουν με διάθεση συνεννόησης. Οι υπάρχοντες δίαυλοι βρίσκονται σε επαφή το τελευταίο διάστημα, αλλά ακόμη δεν υπάρχει τίποτα συγκεκριμένο προς ανακοίνωση.
Σε συνδυασμό με την επικείμενη συνάντηση του κ. Ερντογάν με τον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, η οποία θα έχει βαριά ατζέντα, στο πλαίσιο της νατοϊκής Συνόδου Κορυφής, η διπλωματική κινητικότητα αναμένεται έντονη.
Task Force με τον Φραγκογιάννη
Στην Αθήνα και στην Αγκυρα φαίνεται να εμπεδώνεται η αντίληψη ότι από τη στιγμή που στα δύσκολα πολιτικά ζητήματα εξακολουθεί να υπάρχει απόσταση, η προώθηση μιας θετικής (κατά κύριο λόγο οικονομικού περιεχομένου) ατζέντας θα συμβάλει να απομακρυνθούν τα «βαριά σύννεφα» στις διμερείς σχέσεις.
Ρόλο-κλειδί από ελληνικής πλευράς έχει αναλάβει ο υφυπουργός Εξωτερικών για την οικονομική διπλωματία Κώστας Φραγκογιάννης, που απολαμβάνει την απόλυτη στήριξη του Πρωθυπουργού. Ουσιαστικά, ο κ. Φραγκογιάννης θα ηγηθεί μίας Task Force που θα έχει συντονιστικό ρόλο επί των εμπλεκομένων υπουργείων και φορέων με σκοπό να ξεμπλοκάρουν και να προχωρήσουν μία σειρά από έργα και πρωτοβουλίες που έχουν συμφωνηθεί ακόμη και εδώ και μία δεκαετία μεταξύ των δύο πλευρών (όπως π.χ. η δεύτερη γέφυρα των Κήπων) αλλά δεν προχωρούν. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Φραγκογιάννης συνόδευε τον κ. Δένδια στην επίσκεψη στην Αγκυρα, όπου οι δύο πλευρές διαμόρφωσαν έναν κατάλογο περί των 20 έργων της θετικής ατζέντας.
Θολό τοπίο για την Τελωνιακή Ενωση
Οι εξελίξεις θα επηρεαστούν επίσης από την έκβαση της Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25/6. Το τοπίο παραμένει θολό. Τα δύο πιο ουσιώδη θέματα είναι το μέλλον της συνεργασίας στο Μεταναστευτικό, επί τη βάσει της Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας του Μαρτίου 2016, και η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ενωσης. Στο πρώτο σκέλος δεν φαίνεται να υπάρχουν δομικές αλλαγές και η ουσία επικεντρώνεται στην εφαρμογή των προβλέψεών της και τα νέα κονδύλια που θα λάβει η Τουρκία (όπως και από πού θα τα λάβει). Η δε υπόθεση της Τελωνειακής Ενωσης είναι εξίσου περίπλοκη. Χώρες όπως η Γερμανία την επιθυμούν διακαώς και κάτι ανάλογο συμβαίνει με την Τουρκία, που θεωρεί ότι το «πράσινο φως» στην έναρξη διαπραγματεύσεων θα αποτελέσει «ανάσα» για το πώς οι αγορές βλέπουν την οικονομία της.
Ωστόσο, η Τελωνειακή Ενωση έχει τις περιπλοκές της. Πρέπει αρχικά να σημειωθεί ότι υπό τη σημερινή της μορφή η Τελωνειακή Ενωση ΕΕ – Τουρκίας δεν λειτουργεί όπως πρέπει και έχουν διαπιστωθεί σοβαρές τουρκικές παραβιάσεις. Είναι επίσης σαφές ότι η υπόθεση της μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία αποτελεί σοβαρότατο αγκάθι. Ακόμη σημαντικότερο ζήτημα όμως είναι ότι η μορφή της συμφωνίας, δηλαδή για το αν θα είναι μεικτή (όπου περιλαμβάνονται και εθνικές αρμοδιότητες) ή αμιγώς ενωσιακή, θα καθορίσει και αν θα υπάρχει δικαίωμα αρνησικυρίας επί της διαπραγματευτικής εντολής που θα υιοθετήσει το Συμβούλιο. Εφόσον οι «27» ζητήσουν από την Κομισιόν να καταθέσει πρόταση διαπραγματευτικής εντολής και αυτή προτείνει αμιγώς ενωσιακή συμφωνία, τότε η ομοφωνία αντικαθίσταται από ειδική πλειοψηφία.
