Επί τέλους, είδομεν φως ιλαρόν από τον νυν πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ο οποίος μίλησε σε απλά Αγγλικά για γενοκτονία των Αρμενίων (sic) κατά το έτος 1915.
Η συνοπτική σφαλιάρα που έδωσε ο Τζο Μπάιντεν στον Σουλτάν Ερντογάν έχει ως εξής:
«Οι Αμερικανοί τιμούν όλους τους Αρμένιους που χάθηκαν στη γενοκτονία η οποία άρχισε σαν σήμερα πριν από 106 χρόνια».
Με μια μικρή πρόταση πέντε λέξεων ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗΝ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΙΩΝ συγκροτείται μια «πράξη λόγου» ικανή να προκαλέσει σεισμική δόνηση πολλών ρίχτερ.
Και είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που αποτόλμησε να πει τη λέξη που είχαν ηθική υποχρέωση να πουν πολλοί αμερικανοί πρόεδροι εδώ και τόσα χρόνια αλλά απέφευγαν να εκφρασθούν καθαρά και ξάστερα με τη βολική δικαιολογία ότι το θέμα δεν ήταν πολιτικό αλλά έπρεπε να αποφανθούν επ’ αυτού οι ιστορικοί και σε αυτό το θέμα το τόσο ξεκάθαρο που δεν επιδέχονταν αμφίσημες ερμηνείες, οι γνώμες διίσταντο. Για το αστείο του πράγματος την ίδια γνώμη εξέφρασαν οι Τούρκοι άμα τη αναγνωρίσει της γενοκτονίας από τον Τζο Μπάιντεν : προτιμούσαν τους ιστορικούς να αποφανθούν επειδή διαφωνούσαν.
Αφετέρου οι Τούρκοι-τι να πούν;- ομολογούν ότι υπήρξαν θηριωδίες σε βάρος των Αρμενίων αλλά επισημαίνουν ότι δεν υπήρξε συστηματικό σχέδιο εξόντωσης των Αρμενίων Χριστιανών και ο αριθμός των θυμάτων είναι 300 χιλιάδες και όχι 1,5 εκατομμύριo . Ισχυρίζονται μάλιστα ότι οι Αρμένιοι ήταν –στο σύνολό τους λιγότεροι από 1,5 εκατομμύρια, άρα τα περί εξόντωσης 1.5 εκατομμυρίων Αρμενίων είναι απολύτως αναληθή (βλέπε και Εκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκικής Δημοκρατίας).
Πόσα χρόνια την περιμέναμε αυτή τη λέξη από αμερικανικό στόμα τείνοντες ευήκοον ους αλλά επί ματαίω; Ούτε ο Μπαράκ Ομπάμα -προ πάντων ούτε καν αυτός- δεν τόλμησε να το κάνει. Αντίθετα, κύριο του μέλημα ήταν να επισκεφθεί πρώτη και καλύτερη την Τουρκία άμα τη αναλήψει των προεδρικών του καθηκόντων(και τελευταία, βέβαια την Ελλάδα).
Και μιλώντας για σφαλιάρες αναρωτιέται κανείς γιατί δεν προβλήθηκε, όσο θα της έπρεπε, στο «ΚΥΡΙΑΚΆΤΙΚΟ ΒΗΜΑ», αλλά μόνο στην ηλεκτρονική του έκδοση, μια φωτογραφία που ομολογουμένως αξίζει χίλιες λέξεις: Εχει τον Τζο Μπάιντεν με υψωμένο το δάκτυλο επιτιμητικά , ωσάν να λέει: « Ασε τα αυτά που ήξερες, Ερντογάν γιατί δεν περνάν σε εμένα», ενώ ο Σουλτάν Ερντογάν με ένα κουτοπόνηρο υπομειδίαμα φαίνεται να απολογείται: «Ελα, Τζο, τώρα, μην κάνεις έτσι. Ενάμιση εκατομμυριάκι Αρμένιους μόνο ξεπαστρέψαμε, σιγά!» *.
Το χαϊδεμένο, πλην άτακτο παιδί του τέως προέδρου Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως βρήκε το μάστορά του στο πρόσωπο του νυν προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν Η οίησή του Ετντογάν θα είναι καταφανώς πολύ πιο χαμηλών τόνων- προσώρας , φοβάμαι- αν και με την εμμονή του να εξακολουθεί να οργώνει την μεταξύ της Κύπρου και της Κρήτης περιοχή με συνεχείς γεωτρήσεις προκαλώντας την αγανάκτηση των Ελλήνων, δεν ξέρουμε σε ποιο σημείο θα φθάσει αυτή η ιταμή πρόκληση. Σε ένοπλη σύγκρουση, μήπως;
Το ιστορικό μιας θηριωδίας και η εμφάνιση των Νεότουρκων
Στις παραμονές της έκρηξης του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχαν από 2 έως 2,5 εκατομμύρια Αρμένιοι στην υπό κατάρρευση Οθωμανική Αυτοκρατορία («ο ασθενής της Ευρώπης»). Αλλά το 1922 είχαν απομείνει κάτι λιγότερο από 400 χιλιάδες . Οι υπόλοιποι είχαν χαθεί σε αυτό που οι έγκυροι ιστορικοί χαρακτηρίζουν Γενοκτονία των Αρμενίων.
Ο Ντέιβιντ Φρόμκιν στο εξαίρετο βιβλίο του Μια ειρήνη που θα θέσει τέρμα σε κάθε ειρήνη περιγράφει την τραγωδία των Αρμενίων όπου βιασμοί και ξυλοδαρμοί μέχρι θανάτου αποτελούσαν καθιερωμένη πρακτική των Τούρκων. Οσοι μάλιστα Αρμένιοι κατάφερναν να επιζήσουν από αυτή τη δοκιμασία, οδηγούνταν μετά στο θάνατο δια μέσου περιπλανήσεων σε βουνά και ερήμους δίχως τροφή , δίχως νερό και δίχως στέγη .
Στην αρχή του εικοστού αιώνα, όσοι Αρμένιοι ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν συγκεντρωμένοι στις 6 επαρχίες της Ανατολικής Ανατολίας. Αλλά και ένα σημαντικό ποσοστό υπήρχε πέρα από τα ανατολικά σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε περιοχές που ανήκαν στη Ρωσία. Στην Ανατολική Ανατολία συμβίωναν –όχι ιδιαίτερα αρμονικά- με τους Κούρδους νομάδες. Οι Αρμένιοι ουδέποτε αποτελούσαν την πλειονότητα και η ζωή για αυτούς ήταν δύσκολη και απρόβλεπτη.
Είτε στις πόλεις είτε στα χώρια υφίσταντο σκληρή μεταχείριση από τους πανίσχυρους Κούρδους νομάδες. Και για το λόγο ότι οι δικαστές μεταχειρίζονταν ευνοϊκά τους Μουσουλμάνους, οι Αρμένιοι δεν μπορούσαν ποτέ να βρουν το δίκιο τους οσάκις έπεφταν θύματα βίαιων πράξεων.
Αλλά παρόλα αυτά μια μειονότητα τους μπόρεσε να διακριθεί στο εμπόριο και τις τέχνες. Ωστόσο το μίσος ο φθόνος και η καχυποψία που έτρεφαν για αυτούς οι Μουσουλμάνοι τους οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι αποτελούσαν ξένο σώμα που θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να επαναστατήσει διεκδικώντας την ανεξαρτησία του . Επρεπε να βρουν, αυτό που οι Ναζί, αρκετά χρόνια μετά, αποκάλεσαν «τελική λύση» σε ό,τι αφορούσε τους Εβραίους.
Το μίσος των Νεοτούρκων (που προέκυψαν ως διάδοχη κατάσταση των ηττημένων Μωαμεθανών και απαρτιζόταν από νεαρούς αξιωματικούς με επικεφαλής το Μουσταφά Κεμάλ, Ατατούρκ ) διογκώθηκε μετά την οδυνηρή και ταπεινωτική ήττα που υπέστη οι Μωαμεθανική Αυτοκρατορία στους Α΄Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 από τους Ελληνες, τους Σέρβους και τους Βουλγάρους και θεώρησαν υπαίτιους τους Χριστιανούς εξαπολύοντας απηνείς διωγμούς εναντίον τους. Κύριος στόχος ήταν οι Αρμένιοι που δεν είχαν σχέση με αυτόν τον πόλεμο αλλά οι Τούρκοι στην παρανοϊκή εμμονή τους θεωρούσαν 5η Φάλαγγα που υπονόμευε την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας.
To ζοφερό μέλλον των Αρμενίων και η διασπορά τους
Υστερα από τον απάνθρωπο διωγμό που υπέφεραν, αναπόφευκτη συνέπεια υπήρξε η ανά τον κόσμο διασπορά τους. Εφυγαν για Αμερική ,όπου διέπρεψαν, ως επιστήμονες και ως έμποροι ,για Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας που τους δέχθηκε με συμπάθεια και-όπως ήταν φυσικό- με πλήρη ενσυναίσθηση.
Μεγάλη κακοδαιμονία για τους Αρμένιους υπήρξε ο Ρωσοτουρκικός ανταγωνισμός. Στις 28-5-1918 μετά τη λήξη του Μεγάλου Πολέμου με τη θριαμβευτική νίκη των Συμμάχων της Entente απέκτησε την ανεξαρτησία της η Αρμενία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία την ανάγκην φιλοτιμία ποιουμένη ανεγνώρισε τη νεοσύστατη Αρμενική Δημοκρατία.
Αλλά δεν την άφησαν ήσυχη ούτε οι Τούρκοι που εισέβαλαν από τα δυτικά, ούτε οι Ρώσοι που έπραξαν το ίδιο από τα ανατολικά με αποτέλεσμα να καταλάβουν οι τελευταίοι την πρωτεύουσα της Αρμενίας Γερεβάν στις 2 Δεκεμβρίου.
Παρά τη ρωσική επιθετικότητα οι Αρμένιοι συγκρίνοντας Τουρκία και Ρωσία προέκριναν την δεύτερη (τυπική περίπτωση του «το ξανθόν γένος θα μας σώσει») και οργάνωσαν τάγματα με τα οποία ενίσχυσαν τον ρωσικό στρατό που έφτασε έως το Ερζερούμ
Ανάμεσα από το 1915 και το 1917 η Ρωσία κατείχε το αρμενικό τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Από εκεί και πέρα οι Ρώσοι επέλεξαν την «ειρήνη» πληρώνοντάς την αδρά με την επονείδιστη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ (1918), όπου και απώλεσαν το ¼ του πληθυσμού τους προκειμένου να διασώσουν την Μπολσεβίκικη επανάστασή τους.
Αξίζει εδώ να γίνει μνεία του γερμανικής καταγωγής Αμερικανού πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (Κωνσταντινούπολη) Χένρι Μοργκεντάου γιατί υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους και ένθερμους πολέμιους της Αρμενικής Γενοκτονίας. Είχε πει: «Είμαι σταθερά πεπεισμένος ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο έγκλημα [όλων] των εποχών».
Πολλοί Αμερικανοί Πρόξενοι κατάκλυζαν το γραφείο του με αναφορές σχετικές για τα εγκλήματα και τις απελάσεις που υφίσταντο οι Αρμένιοι. Ο Μοργκεντάου ζήτησε επίσημα από τη Ουάσινγκτον να παρέμβει αλλά η Αμερικανική κυβέρνηση προτίμησε να τηρήσει αποστάσεις. Προχώρησε σε συναντήσεις υψηλού επιπέδου με τους Τούρκους προκειμένου να ανακουφίσει τον σκληρά δοκιμαζόμενο Αρμενικό λαό αλλά οι Τούρκοι δεν σταματούσαν τους διωγμούς. Σε μια συνάντηση που είχε με τον Τούρκο ΥΠ.ΕΣ. Ταλάατ Πασά, ο Μοργκεντάου του είπε: «Ο λαός μας (οι Αμερικανοί) δε θα ξεχάσει ποτέ αυτές τις σφαγές».
Το 1916, απαυδισμένος από την επικρατούσα κατάσταση, ο Μοργκεντάου θα αποφασίσει να παραιτηθεί από τη θέση του πρέσβη των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη.
Η πολύπαθη Αρμενία αποτέλεσε μια από τις 12 σοσιαλιστικές δημοκρατίες που συγκρότησαν τη Σοβιετική Ενωση το 1922. Από χώρα αγροτική μετεξελίχθηκε σε βιομηχανική χώρα με ραγδαία άνοδο του πληθυσμούς της από 880 χιλιάδες στα 3.3 εκατομμύρια. Και παρέμεινε ως «Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία έως τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991.
Η Αρμενία τώρα δεν έχει βρει την ηρεμία της ακόμα. Υπάρχει η διένεξη με το Αζερμπαϊτζάν για το μήλο της έριδος που είναι ο θύλακος του Ναγκόρνο Καραμπάχ Οι Αρμένιοι στη διένεξή τους με τους Αζέρους κατηγορούν τη Ρωσία ότι μεροληπτεί σε βάρος τους και υπέρ των Αζέρων γιατί οι Αρμένιοι αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στο δημοψήφισμα του Γκορμπατσόφ για μια χαλαρή ένωση (Συνομοσπονδία).
Στο δημοψήφισμα φιλοδοξούσε να συνενώσει τη Ρωσία με τη Λευκορωσία και την Ουκρανία με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, αλλά και τις Βαλτικές χώρες. Όμως η Αρμενία, η Μολδαβία, η Γεωργία και οι Βαλτικές Δημοκρατίες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν.
Τώρα η διένεξη μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων δεν λέει να κοπάσει. Ο Ερντογάν δηλώνει ότι το ενδιαφέρει και αυτόν το Ναγκορνο Καραμπάχ. Εάν επικρατήσει η άποψη ότι η Τουρκία «είναι κρίσιμος σύμμαχος», δεν φαίνεται να υπάρξει τέλος σε αυτή τη δυσάρεστη Ιστορία.
*Τελικά η περί ης ο λόγος φωτογραφία δημοσιεύτηκε στο πασχαλινό «BHΜΑ» ΣΕΛ.Α 10.
