Οι στατιστικές πίσω από το τείχος ανοσίας – Η απειλή της νέας παραλλαγής και η σημασία της 2ης δόσης

To δυναμικό άνοιγμα της οικονομίας, της παιδείας και του τουρισμού συνοδεύεται από το παράλληλο… σπριντ προς την ανοσία, ώστε εντός του καλοκαιριού η χώρα να εισέλθει σε ένα νέο «κεφάλαιο». Την ίδια ώρα όμως, πολιτικοί και επιστήμονες παγκοσμίως βρίσκονται σε μόνιμο συναγερμό, καθώς από την ακτινογραφία των εμβολιασμών διεθνώς διαγιγνώσκει κανείς σημαντικές παθογένειες.

Το πλέον χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ινδίας, που συνεχίζει να «βομβαρδίζεται» από τον SARS-CoV-2 αποδεικνύοντας ότι ο πόλεμος μαίνεται καθώς μόλις το 2,2% των Ινδών είναι πλήρως εμβολιασμένο, με τη χώρα να αποτελεί συνάμα ένα εν δυνάμει εκκολαπτήριο μεταλλάξεων.

Οταν δε η εικόνα ανοίγει ακόμη περισσότερο, παύοντας να εστιάζει σε συγκεκριμένες χώρες του παγκόσμιου χάρτη, διαπιστώνει κανείς ότι μόλις του 3,7% του πληθυσμού διεθνώς είναι πλήρως εμβολιασμένο.

Σημαντική επιτάχυνση

Στο ασφυκτικό αυτό πλαίσιο και παρότι οι εμβολιασμοί στην Ευρώπη ξεκίνησαν με βραδείς ρυθμούς εξαιτίας των περιορισμένων παραδόσεων, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται σημαντική επιτάχυνση.

Οπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), συνολικά τρεις στους δέκα πολίτες της Γηραιάς Ηπείρου έχουν λάβει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου ενώ το 11,4% του πληθυσμού είναι πλήρως εμβολιασμένο.

Υπό την ομπρέλα της εμβολιαστικής εκστρατείας «Ελευθερία», στη χώρα μας έχουν χορηγηθεί συνολικά και έως τα τέλη της εβδομάδας περισσότερες από 3,5 εκατ. δόσεις, με αποτέλεσμα το 24,4% του πληθυσμού να έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση.

Μάλιστα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο φαίνεται να έχει επιτευχθεί ο στόχος της προστασίας των ηλικιωμένων, που αποτελούν άλλωστε και τον πλέον αδύναμο κρίκο εν μέσω πανδημίας, δεδομένου ότι τουλάχιστον το 78% των Ευρωπαίων 80 ετών και άνω έχουν επισκεφτεί τουλάχιστον μία φορά το εμβολιαστικό κέντρο, ενώ το 55,4% είναι πλήρως εμβολιασμένο.

Η «μαύρη τρύπα» για τους 80+

Ωστόσο, παρότι η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών στη χώρα μας ακολούθησε την πλέον επιστημονικά ηθική στρατηγική προτεραιοποιώντας τα πιο ευάλωτα άτομα, τέσσερις και πλέον μήνες μετά την έναρξη της εμβολιαστικής καμπάνιας διαπιστώνονται «μαύρες τρύπες».

Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα πάντα με το ECDC, το 37% των Ελλήνων της συγκεκριμένης ηλικιακής κατηγορίας παραμένει ανεμβολίαστο, σε αντιδιαστολή με την Ισπανία όπου το ποσοστό των εμβολιασμένων σε αυτές τις ηλικίες αγγίζει το 100%.

Αντιθέτως, τη μεγαλύτερη ανταπόκριση στο κάλεσμα των επιστημόνων και της κυβέρνησης εξέφρασαν εμπράκτως οι πολίτες ηλικίας 70-79 ετών με ποσοστό συμμετοχής 64,2%, ενώ για τους 60-69 ετών το ποσοστό μειώνεται στο 46,6%.

Εν τω μεταξύ και σύμφωνα με όσα αποκάλυψε ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, από την ηλικιακή ομάδα 30-39 έχουν κλειστεί για να εμβολιαστούν 354.000 ραντεβού που αφορούν 177.000 πολίτες. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι 65.000 εξ αυτών έχουν ήδη τσιμπηθεί μία φορά.

Στους άνω των 40 ετών 117.750 πολίτες έχουν ήδη κλείσει ραντεβού, ενώ για τους 45-49 ετών έχουν δεσμευτεί ήδη 250.000 ραντεβού, με την πλατφόρμα emvolio.gov.gr να δέχεται καθημερινά νέα αιτήματα.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τις επόμενες ημέρες το ποσοστό συμμετοχής της ηλικιακής ομάδας 75-79 θα εκτιναχθεί στο 80% συνυπολογίζοντας τα προγραμματισμένα ραντεβού, ενώ εκτιμάται ότι κατά το ίδιο διάστημα 7 στους 10 πολίτες 60-69 ετών θα χτίζουν ανοσία μέσω του εμβολιασμού.

Η μεγάλη σημασία της δεύτερης δόσης

Ζητούμενο όμως παραμένει οι πολίτες (εντός και εκτός της χώρας) να παραμείνουν συνεπείς και στο δεύτερο ραντεβού τους στο εμβολιαστικό κέντρο – δεδομένου ότι σύντομα ξεκινά και η περίοδος παραθερισμού -,καθώς σε διαφορετική περίπτωση το δίχτυ προστασίας έναντι της λοίμωξης Covid-19 θα αποδειχθεί τρύπιο.

Αίσθηση προκάλεσε άλλωστε η πρόσφατη τοποθέτηση του δρος Πολ Οφιτ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής εμβολίων της Διοίκησης Τροφίμων και Φαρμάκων, όταν υπογράμμισε ότι «η δεύτερη δόση των εμβολίων mRNA προκαλεί ένα επίπεδο αντισωμάτων εξουδετέρωσης του ιού περίπου 10 φορές μεγαλύτερο από την πρώτη δόση».

Υπενθυμίζεται δε ότι στα τέλη του περασμένου μήνα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων προχώρησε σε σχετική σύσταση και για το εμβόλιο της AstraZeneca παρακινώντας τους πολίτες να παραμένουν πιστοί στα ραντεβού τους.

Ερωτήματα από τις Σεϋχέλλες

Και ενώ η… μηχανή των εμβολιασμών εντός και εκτός συνόρων ανεβάζει στροφές – σημειώνεται ότι καθημερινά χορηγούνται πλέον περισσότερες από 100.000 δόσεις ημερησίως στη χώρα μας, ώστε στα τέλη Μαΐου το ποσοστό των Ελλήνων που έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση να έχει σκαρφαλώσει στο 33% και τον Ιούνιο να πραγματοποιηθούν επιπλέον 3 εκατ. εμβολιασμοί -, το lockdown στις Σεϋχέλλες γεννά νέα ερωτήματα.

Ειδικότερα και ενώ η νησιωτική χώρα βρίσκεται μία… ανάσα πριν από την ανοσία της αγέλης, επιβλήθηκαν αυτήν την εβδομάδα εκ νέου περιοριστικά μέτρα λόγω αύξησης των κρουσμάτων. Τι έχει διαταράξει όμως την επιδημιολογική εικόνα της πιο εμβολιασμένης χώρας του κόσμου; To ερώτημα δε γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκο εάν στην εξίσωση συμπεριλάβει κανείς και τις περιπτώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και του Ισραήλ, όπου το ποσοστό των εμβολιασμών ξεπερνά το 52% και το 60% αντίστοιχα, γεγονός που οδήγησε σε κάθετη πτώση των νέων λοιμώξεων και εισαγωγών στα νοσοκομεία.

Η υπουργός Υγείας Πέγκι Βιντότ σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη Τρίτη εμφανίστηκε φειδωλή, παρά τις εντατικές προσπάθειες των δημοσιογράφων να αποσπάσουν επιπλέον πληροφορίες, αποδίδοντας τη νέα έξαρση μεταξύ άλλων στη χαλάρωση των μέτρων αλλά και στους εορτασμούς του Πάσχα.

Κίνδυνος αρνητικών συνεπειών παγκοσμίως

Ανεπισήμως εν τούτοις διατυπώνονται ανησυχίες ότι η συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες σε όλο τον κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, μπαίνει εκ νέου στο μικροσκόπιο η αποτελεσματικότητα των εμβολίων, με το Bloomberg να αναφέρει σε σχετικό δημοσίευμα ότι μέχρι τα μέσα Απριλίου το 60% των δόσεων που είχαν χορηγηθεί στους κατοίκους ήταν της Sinopharm, ενώ τα υπόλοιπα της AstraZeneca.

Δοκιμές του συγκεκριμένου κινεζικού εμβολίου στην Κίνα και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έδειξαν αποτελεσματικότητα 79% και 86% αντίστοιχα, εν τούτοις το εμβόλιο της Οξφόρδης έχει φανεί λιγότερο αποτελεσματικό στη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη – η οποία σημειωτέον φαίνεται να επικρατεί στις Σεϋχέλλες.

Νέα παραλλαγή στο προσκήνιο

Πίσω στη χώρα μας οι επιστήμονες τα τελευταία 24ωρα βρίσκονται σκυμμένοι πάνω στα δεδομένα που δείχνουν να κερδίζει έδαφος μια σχετικά νέα παραλλαγή με την κωδική ονομασία Β.1.1.318, που περιλαμβάνει χαρακτηριστικά του νοτιοαφρικανικού και της βραζιλιάνικου στελέχους.

Πρώτη φορά εντοπίστηκε στη Μεγάλη Βρετανία τον Μάρτιο, με τις αγγλικές υγειονομικές αρχές να εμφανίζονται τότε καθησυχαστικές, καθώς παρότι η συγκεκριμένη παραλλαγή φαίνεται να αποφεύγει τα αντισώματα που έχουν προκληθεί είτε μέσω του εμβολιασμού είτε μέσω της φυσικής ανοσίας τα λευκά αιμοσφαίρια (που βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις) δεν επηρεάζονται σημαντικά και προς το παρόν από τις μεταλλάξεις που έχουν εντοπιστεί.

Πάντως, το γεγονός ότι το εν λόγω στέλεχος σχετίζεται με «ανοσολογική διαφυγή» επιβεβαίωσε την Παρασκευή και ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας στο ΕΚΠΑ κ. Γκίκας Μαγιορκίνης, αποσαφηνίζοντας εν τούτοις ότι η επιστημονική κοινότητα χρειάζεται χρόνο ώστε να διαπιστωθεί η δυναμική του.

«Οπως τα μικρόβια με τις αντιβιώσεις»

Σε κάθε περίπτωση και όπως υπογραμμίζει στο «Βήμα» ο καθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Αλκιβιάδης Βατόπουλος, «όλες οι παραλλαγές προκαλούν ανησυχία. Εάν δεν εμβολιαστεί όλος ο πλανήτης, το αποτέλεσμα παραμένει αμφίβολο. Οπως τα μικρόβια σταδιακά διαπιστώνοντα ανθεκτικά στις αντιβιώσεις, έτσι και μια επόμενη παραλλαγή του νέου κορωνοϊού πιθανόν να διαπιστωθεί στο μέλλον ότι διαφεύγει της ανοσίας από τον εμβολιασμό. Και τότε η κατάσταση θα είναι δύσκολη, καθώς θα χρειάζονται αρκετοί μήνες για να αναπροσαρμοστούν τα εμβόλια στα νέα δεδομένα».

Υγειονομική καταιγίδα με μπαράζ κρουσμάτων και νεκρών

Καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει βιώσει το δεύτερο κύμα της πανδημίας με τέτοια σφοδρότητα σαν αυτό που επελαύνει τις τελευταίες εβδομάδες στην Ινδία. Πάνω από 3.500 χιλιάδες θάνατοι και περισσότερα από 350.000 νέα κρούσματα κατά μέσο όρο καταγράφηκαν την εβδομάδα που πέρασε, με τους συνολικούς αντίστοιχους αριθμούς να ξεπερνούν τους 234.000 και τα 21,5 εκατομμύρια.

Η φρίκη αποτυπώνεται στα νοσοκομεία. Ασθενείς στοιβάζονται ακόμη και στις εισόδους περιμένοντας ένα κρεβάτι, άλλοι πεθαίνουν αβοήθητοι, γιατροί εργάζονται χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό. Το σύστημα έχει πλήρως καταρρεύσει, ενώ η διεθνής βοήθεια από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη δεν αρκεί.

Η ινδική μετάλλαξη εξαπλώνεται επικίνδυνα και ραγδαία τώρα και στις γειτονικές ασιατικές χώρες, όπως στο Νεπάλ που κατακλύζεται από νέες μολύνσεις, 57 φορές περισσότερες από όσες πριν από έναν μήνα. Την ίδια ώρα, το ντόμινο εξελίξεων επηρεάζει τις χώρες της Αφρικής, καθώς μπροστά στην υγειονομική καταιγίδα το Δελχί σταμάτησε τις εξαγωγές εμβολίων προκειμένου να καλύψει τις δικές του ανάγκες.