Ένας πλανήτης πέντε φορές μεγαλύτερος από τον Δία που συνεχίζει να μεγαλώνει απορροφώντας σκόνη και αέριο απαθανατίστηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble σε απόσταση 370 ετών φωτός από τη Γη.

Οι εντυπωσιακές παρατηρήσεις, λένε οι ερευνητές, θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κρατούσα θεωρία για τον σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.

Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 4.000 εξωπλανήτες, ή πλανήτες εκτός του Ηλιακού Συστήματος, ωστόσο μόνο 15 από αυτούς έχουν εντοπιστεί με άμεσες παρατηρήσεις –στις περισσότερες περιπτώσεις, οι αστρονόμοι συμπεραίνουν έμμεσα την ύπαρξη πλανητών από την επίδρασή τους στα μητρικά άστρα τους.

Ο πλανήτης της νέας μελέτης, με την ονομασία PDS 70b, απαθανατίστηκε για πρώτη φορά το 2018 από τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου του Νότου. Περιφέρεται γύρω από το άστρο PDS 70, έναν πορτοκαλί νάνο στον αστερισμό του Κένταυρου γύρω από τον οποίο έχουν ανακαλυφθεί ακόμα δύο νεογέννητοι πλανήτης.

O στεμματογράφος του Hubble κρύβει το είδωλο του άστρου ώστε να αναδειχθεί ο πολύ χλωμότερος πλανήτης (Joseph DePasquale / STScI)

Το σύστημα του PDS 70 «είναι τόσο συναρπαστικό επειδή μας επιτρέπει να γίνουμε μάρτυρες της γέννησης των πλανητών» σχολιάζει ο Γιφάν Τσου του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν, μέλος της ομάδας που υπογράφει τη μελέτη στο The Astronomical Journal.

«Οι παρατηρήσεις του Hubble μάς επέτρεψαν να εκτιμήσουμε την ταχύτητα με την οποία ο πλανήτης αυξάνει τη μάζα του» εξηγεί.

Στα πέντε εκατομμύρια χρόνια της ζωής του, ο PDS 70b συσσώρευσε αρχικό υλικό για να αποκτήσει μάζα πέντε φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τον Δία. Ο ρυθμός συσσώρευσης έχει πλέον επιβραδυνθεί, όμως ο γίγαντας συνεχίζει να μεγαλώνει, έδειξε η μελέτη.

Ο πλανήτης PDS 70b απαθανατίστηκε για πρώτη φορά το 2018 με το τηλεσκόπιο VLT (ESO, VLT, André B. Müller)

Τα άστρα και οι πλανήτες σχηματίζονται από γιγάντια νέφη αερίου που σταδιακά συμπυκνώνονται υπό την επίδραση του ίδιου τους του βάρους.

Αυτό που κατέγραψε το Hubble στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η ισχυρής υπεριώδη ακτινοβολία που εκπέμπονται από μάζες αερίου καθώς τις καταπίνει ο νεογέννητος πλανήτης.

Το βασικό εμπόδιο στην προσπάθεια ήταν η ακτινοβολία του μητρικού άστρου, μέσα στην οποία χάνεται η αμυδρή λάμψη του πλανήτη. Για να λυθεί το πρόβλημα εφαρμόστηκε η τεχνική του στεμματογράφου, μιας συσκευής σε σχήμα δίσκου που καλύπτει το είδωλο του άστρου ώστε να αναδειχθούν οι χλωμές λεπτομέρειες.

Η διαδικασία που παρατηρείται τώρα στο σύστημα του PDS 70 είναι πιθανότατα μια επανάληψη της διαδικασίας σχηματισμού του Δία, του μεγαλύτερου πλανήτη του Ηλιακού Συστήματος.

Περαιτέρω μελέτες αυτού του είδους θα μπορούσαν να απαντήσουν στο μυστήριο του εάν ο Δίας σχηματίστηκε στη θέση όπου τον βλέπουμε σήμερα, ή, όπως υποψιάζονται πλέον πολλοί αστρονόμοι, γεννήθηκε κοντά στον Ήλιο και απομακρύνθηκε αργότερα.