Εκτεταμένη συζήτηση λαμβάνει χώρα ως προς την πιθανή στελέχωση των ελληνικών ΑΕΙ μέσω «φωτογραφικών» προκηρύξεων προκειμένου να επιλεγούν συγκεκριμένοι υποψήφιοι. Θα ήθελα να αναλύσω το θέμα αυτό με βάση την προσωπική μου εμπειρία σχετικά με το πως «τρέχει» η συγκεκριμένη διαδικασία στην Μεγάλη Βρετανία.
Όσον αφορά την προκήρυξη θέσης ΔΕΠ, η θέση διαφημίζεται στο web του Πανεπιστημίου και, μεταξύ άλλων, στο www.jobs.ac.uk για διάστημα μεταξύ ενός και δύο μηνών. Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο site είναι το πιο δημοφιλές στον κόσμο ως προς την προκήρυξη θέσεων ΑΕΙ στη Μεγάλη Βρετανία και είναι, βεβαίως, προσβάσιμο σε πραγματικό χρόνο (real time) για κάθε πιθανό υποψήφιο.
Στο 99% των περιπτώσεων, το αντικείμενο είναι ευρύ. Για παράδειγμα, «Oικονομετρία», «Mικροοικονομική», «Mακροοικονομική». Στο 1% των περιπτώσεων, το αντικείμενο εξειδικεύεται. Για παράδειγμα, «Οικονομικά της Εργασίας», «Χρηματοοικονομική Οικονομετρία». Ο λόγος, καλώς ή κακώς, είναι ότι εαν κάποιος έχει διδακτορικό Οικονομικών, τότε μπορεί να διδάξει πλείστα όσα μαθήματα στο οικονομικό πεδίο. Πράγματι, στα 25 περίπου έτη διδασκαλίας, έχω διδάξει (και) «Μικροοικονομική» αλλά, ευτυχώς, δεν μου ζητήθηκε να διδάξω…«Λογιστική»! Συνεπώς, δεν τίθεται, σχεδόν ποτέ, «φωτογραφική» εξειδίκευση.
Ανεξάρτητα λοιπόν από την θέση προκήρυξης, ακολουθεί προεπιλογή των υποψηφίων, από τον/την πρόεδρο του τμήματος μαζί με κάποια επιτροπή καθηγητών. Συνήθως, λοιπόν, 3-4 υποψήφιοι καλούνται για παρουσίαση κάποιας επιστημονικής εργασίας τους σε όλο το τμήμα και, αμέσως μετά, ακολουθεί συνέντευξη από ειδική επιτροπή. (Αυτά, προ πανδημίας. Το τελευταίο έτος, η διαδικασία γίνεται μέσω Zoom).
Εάν η προεπιλογή «δείξει» μόνο έναν υποψήφιο (υποψήφια), ο υποψήφιος (υποψήφια) καλείται για παρουσίαση και συνέντευξη. Εάν η προεπιλογή δεν καταλήξει σε κάποιον υποψήφιο, η διαδικασία κρίνεται «άγονη».
Ας υποθέσουμε, τώρα, ότι η διαδικασία δεν κρίνεται άγονη και προχωράμε, επομένως, στην παρουσίαση των υποψηφίων στο τμήμα. Συχνά, η παρουσίαση κάποιου υποψηφίου (ή υποψηφίων) θεωρείται ανεπαρκής. Για παράδειγμα, κάποιοι από αυτούς, κάνουν μια πολύ «φτωχή» παρουσίαση είτε επιστημονικά, είτε λόγω παντελούς έλλειψης εποικοινωνιακών δεξιοτήτων. Τότε το τμήμα εκφράζει αρνητική άποψη στην ειδική επιτροπή που «τρέχει» την συνέντευξη. Το σκεπτικό είναι προφανές: εαν κάποιος υποψήφιος δεν μπορεί να εκφράσει τις απόψεις του σε γνώστες της επιστήμης πως μπορεί, άραγε, να «μεταφέρει» γνώση σε (διψασμένους για μάθηση) φοιτητές;
Σημειώνω εδώ το αυτονόητο: εάν το τμήμα κρίνει, βάσει τον προαναφερθέντων λόγων, κάποιον υποψήφιο ως ανεπαρκή, τότε η ειδική επιτροπή πολύ δύσκολα θα αποφασίσει την πρόσληψη του υποψηφίου πηγαίνοντας ενάντια στο τμήμα! Ισχύει, βέβαια, και το αντίστροφο: κάποιος υποψήφιος μπορεί να κάνει πολύ καλή παρουσίαση στο τμήμα, αλλά μια εξαιρετικά «φτωχή» συνέντευξη ενώπιον της ειδικής επιτροπής οπότε δεν πρόκειται να προσληφθεί.
Σημειώνω, επιπλέον, ότι, όσον αφορά, ειδικότερα, την πρόσληψη καθηγητή, της ειδικής επιτροπής (επιλογής του καθηγητή) προεδρεύει ο/η πρύτανης του Πανεπιστημίου. Τέλος, η συνέντευξη είναι ιδιαίτερα δύσκολη καθώς οι ερωτήσεις στους υποψήφιους δεν αναλώνονται μόνο στα του αντικειμένου τους αλλά είναι και περισσότερο γενικές έτσι ώστε η επιτροπή να «αποκτήσει» αρτιότερη εικόνα για την καταλληλότητα τους.
Για παράδειγμα, μία ερώτηση που έγινε (στο παρελθόν) σε εμένα ήταν η εξής: «Κύριε Μήλα, ασχολείστε με την χρηματοοικονομετρία. Εάν επιλέγατε κάποιο άλλο αντικείμενο στα οικονομικά, ποιο θα ήταν αυτό, και για ποιο λόγο;» «Σπασμωδικές» απαντήσεις τύπου: «έχω ήδη επιλέξει το καλύτερο αντικείμενο» δεν πρόκειται να «ενθουσιάσουν» τον/την Πρύτανη του Πανεπιστημίου.
Τα διαδικαστικά που προανέφερα δεν ισχύουν στην Ελλάδα καθώς ο υποψήφιος (η υποψήφια) κρίνεται, και μόνο, από το βιογραφικό του (της). Κάτι που, βέβαια, ενισχύει τις συζητήσεις για πιθανή αδιαφάνεια στις προσλήψεις…
*Κώστας Μήλας, Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool Management School
