Η τρέχουσα υγειονομική κρίση, με τις πολλές συνέπειες που τη συνοδεύουν, αποκάλυψε πλήθος συγκεκαλυμμένων ευρωπαϊκών ελλειμμάτων.
Πρώτο και καλύτερο παράδειγμα το έλλειμμα παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων και η αποκαλυφθείσα απόλυτη εξάρτηση από την Ασία. Κατά την εκδήλωση της πανδημίας οι Ευρωπαίοι δεν είχαν προστατευτικές μάσκες, τα νοσοκομεία δεν διέθεταν στολές υγειονομικής κάλυψης για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, ούτε αναπνευστήρες για τους ασθενείς τους.
Πέρυσι τέτοιον καιρό όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έδιναν ομηρικές μάχες στη διεθνή αγορά προκειμένου να προμηθευτούν βασικά αγαθά για την αντιμετώπιση της νόσου, κυρίως από τις αγορές της Κίνας και της Ινδίας.
Το κενό αποκαλύφθηκε πλήρως με το ευρωπαϊκό φιάσκο των εμβολίων και την αδυναμία έγκαιρου εμβολιασμού των ευρωπαίων πολιτών. Η ευρωπαϊκή υστέρηση στην έρευνα φαρμακευτικών σκευασμάτων αποδείχθηκε με δραματικό τρόπο.
Αλλά δεν ήταν το μόνο. Στους μήνες που διέρρευσαν φανερώθηκε και το υπάρχον τεχνολογικό κενό, η αδυναμία και η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ και την Κίνα στην ανάπτυξη σύγχρονων ταχύτατων ψηφιακών δικτύων, όπως και η έλλειψη τεχνολογικά καταρτισμένου προσωπικού.
Επιπλέον, εύκολα φανερώνεται η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή, που καθιστά επιτακτική τη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές και προς νέα καύσιμα, φιλικότερα προς το περιβάλλον.
Αντιστοίχως ο ολιγοήμερος αποκλεισμός της Διώρυγας του Σουέζ φανέρωσε και το ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό έλλειμμα, που καλύπτεται με αθρόες εισαγωγές τροφίμων από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Λατινική Αμερική και αλλού. Δεδομένης μάλιστα της κλιματικής αλλαγής, το θέμα της εξάρτησης σε τρόφιμα από τρίτες χώρες μπορεί να λάβει διαστάσεις μεγάλες στις προσεχείς δεκαετίες. Πράγμα που επιβάλλει πρωτοβουλίες για την εξασφάλιση σχετικής ή έστω υποτυπώδους διατροφικής αυτάρκειας στο άμεσο μέλλον.
Τα αναδειχθέντα ευρωπαϊκά ελλείμματα φανερώνουν προφανώς την ανάγκη παραγωγικής στροφής. Ηδη το Ταμείο Ανάκαμψης προσφέρει μια πρώτη δυνατότητα. Οι προτεραιότητές του για την πράσινη οικονομία, τη βιοποικιλότητα, τα νέα καύσιμα, την ηλεκτροκίνηση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την αναδιοργάνωση του τομέα της υγείας και άλλων παραγωγικών κλάδων δηλώνουν, αν μη τι άλλο, κατανόηση των ευρωπαϊκών ελλειμμάτων.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να λείπει από αυτή την απόπειρα παραγωγικού μετασχηματισμού. Θα έχει την ευκαιρία να εκμεταλλευθεί το ευνοϊκό χρηματοδοτικό περιβάλλον του Ταμείου Ανάκαμψης και να επιχειρήσει τη δική της παραγωγική στροφή. Αλλωστε το 57% των πόρων του νέου Ταμείου προβλέπεται να κατευθυνθεί στην πράσινη και στην ψηφιακή οικονομία.
Μέσω αυτών μπορεί να επιχειρηθεί μια μεγάλη αλλαγή στην ελληνική οικονομία. Η οποία για να ευνοηθεί και να ενισχυθεί είναι απαραίτητο να συνοδευθεί από μια μεγάλη ώθηση και γενναία αλλαγή στην Παιδεία. Η εποχή που η ανώτατη εκπαίδευση «έβγαζε» μαζικά δικηγόρους και φιλολόγους παρήλθε οριστικά.
Τώρα έχουμε ανάγκη από έναν ριζικό επαναπροσανατολισμό της Παιδείας, από μια ολοκληρωμένη στροφή προς την τεχνολογική κατεύθυνση. Η χώρα θα χρειαστεί τα προσεχή χρόνια σύγχρονους μηχανικούς και ειδικευμένους στην ενέργεια, μοντέρνους μαθηματικούς, προγραμματιστές, βιοτεχνολόγους, γιατρούς, φαρμακοποιούς, και άλλους επιστήμονες ικανούς να υπηρετήσουν με επάρκεια τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τον προγραμματισμό και την αξιοποίηση των Big Data, τις εφαρμογές της ρομποτικής, τη σύγχρονη ιατρική, τη βιοτεχνολογία, τη φαρμακολογία, τις απεικονιστικές διαγνώσεις, την τεχνολογία τροφίμων, την αναγέννηση του αγροδιατροφικού τομέα και βεβαίως την έρευνα που θα αποτελέσει τον βασικό παράγοντα του διεκδικούμενου μετασχηματισμού. Η ώρα της μεγάλης διαρθρωτικής αλλαγής έφθασε. Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο.
