Από την πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν στις 12 Απριλίου 1961, περισσότεροι από 500 αστροναύτες από διαφορετικές χώρες έχουν βρεθεί στο διάστημα. Οι πτήσεις έχουν γίνει πλέον «ρουτίνα» μέσα στα 60 αυτά χρόνια και η φήμη του σοβιετικού πρωτοπόρου φαίνεται να εξασθενεί. Ή μήπως όχι; Ο πρωτοπόρος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν πέθανε το 1968 σε εκπαιδευτική πτήση σε ηλικία μόλις 34 ετών.
Στη σκιά του Νιλ Άρμστρονγκ
Ο θρυλικός κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν«Δεν κατάλαβα καν ότι ο Γιούρι Γκαγκάριν πέταξε στο διάστημα», θυμάται ο Γκέρχαρντ Τίλε, ένας από τους δώδεκα περίπου Γερμανούς αστροναύτες. «Κρατήθηκε μυστικό. Μόνο όταν ολοκληρώθηκε επιτυχώς η πτήση έγιναν γνωστά τα μεγάλα νέα», λέει.
Ο Τίλε μεγάλωσε στη Δυτική Γερμανία. Σύμφωνα με τον 67χρονο σήμερα αστροναύτη, το ενδιαφέρον του για διαστημικά ταξίδια ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1960 με τις πτήσεις των ΗΠΑ στο διάστημα. Εκείνη την εποχή οι ΗΠΑ ήταν «πολύ πιο ανοιχτές» από τη Σοβιετική Ένωση. Ο Γκέρχαρντ Τίλε πέταξε στο διάστημα με το αμερικανικό διαστημικό λεωφορείο Endeavour το 2000. «Το τι συνέβαινε στη Σοβιετική Ένωση το μάθαμε μετά. Οι πληροφορίες στη Δυτική Γερμανία ήταν πολύ περιορισμένες», θυμάται.
Σε κάποιο σημείο ο Ρώσος Γκαγκάριν άρχισε να τον ενδιαφέρει, αλλά δεν ήταν ποτέ τόσο παρών όσο ο Νιλ Άρμστρονγκ, ο οποίος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στο φεγγάρι στις 21 Ιουλίου 1969.
Βόλτα στο διάστημα
Διαστημική βάση στο Μπαϊνοκούρ-Εκτόξευση Sojus MS-18 προς ISSΟ Ράινχολντ Έβαλντ είχε παρόμοιες εμπειρίες. Όταν ο Γκαγκάριν έκανε τη θεαματική διαστημική πτήση του με το διαστημόπλοιο Vostok 1 στις 12 Απριλίου 1961, ήταν ακόμα μικρό παιδί και έτσι δεν έχει σχεδόν καθόλου αναμνήσεις από την ιστορική στιγμή.
Αυτό που έμεινε στο μυαλό του, ωστόσο, ήταν ο πρώτος περίπατος στο διάστημα, τον οποίο έκανε ο Ρώσος Αλεξέι Λεόνοβ το 1965. «Αυτή ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι υπήρχαν δύο ρεύματα: οι Αμερικανοί που ήθελαν να πλησιάσουν το φεγγάρι με το πρόγραμμα Apollo και οι επιτυχίες των ρωσικών διαστημικών ταξιδιών», λέει.
Ο 64χρονος Ράινχολντ Έβαλντ θυμάται την κρίση λίγο πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι υπάλληλοι στο κέντρο ελέγχου δεν είχαν πληρωθεί για εβδομάδες και κόλλησαν μια αφίσα που έλεγε: «Η δουλειά μας είναι συμπαντική, η αμοιβή μας είναι αστεία».
Ο αστροναύτης Γκέρχαρντ Τίλε προετοιμαζόταν επίσης για μια πτήση στο διάστημα στη Ρωσία ως αντικαταστάτης ενός Ολλανδού αστροναύτη το 2003. Θυμάται πως στα αποδυτήρια κοίταξε στο ντουλάπι του Γιούριν Γκαγκάριν. «Εκεί ήταν φυλαγμένες οι ρακέτες τένις και ο αθλητικός του εξοπλισμός σε μια προθήκη από πλεξιγκλάς».
Κάθισα και κοίταζα το ντουλάπι του Γκαγκάριν. Είναι ένα ιδιαίτερο συναίσθημα να γνωρίζεις ότι βρίσκεσαι στο ίδιο δωμάτιο και πατάς στα ίδια πλακάκια με τον Γιούρι Γκαγκάριν, τον πρώτο άνθρωπο που πάτησε στο διάστημα», λέει.
Τι σκέφτεται η σημερινή γενιά για τον Γκαγκάριν;
Η προσγείωση πίσω στη Γη, μετά από 108 λεπτά πτήσηΟ Ματίας Μάουρερ, ένας από τους δύο ενεργούς Γερμανούς αστροναύτες, προετοιμάζεται τώρα για την πρώτη του πτήση στο διάστημα. Εάν όλα πάνε καλά, ο 51χρονος θα πετάξει το φθινόπωρο για το ISS με το διαστημόπλοιο DragonX της αμερικανικής εταιρείας SpaceX το φθινόπωρο. Όσο πλησιάζει η μέρα τόσο πιο πολύ σεβασμό αισθάνεται για τον Γκαγκάριν.
Στους Γερμανούς αστροναύτες, η φήμη του Γκαγκάριν δεν έχει ξεθωριάσει ακόμη και μετά από 60 χρόνια. «Είναι ο απόλυτος ήρωας», λέει ο Ματίας Μάουρερ, «ειδικά λόγω των συνθηκών υπό τις οποίες πέταξε ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα».
Ρόμαν Γκοτσαρένκο
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
