Όταν μια μεγάλη τράπεζα ανακοινώνει ζημιές από λίγα μόνο τζογαρίσματα στη Γουολ Στριτ, οι οποίες ανέρχονται σε κάποια δις ευρώ και είναι ανάλογες με την κρατική βοήθεια που δίνει ολόκληρη χώρα –η Γαλλία- για να διασώσει ολόκληρο εθνικό αερομεταφορέα –την Air France KLM- τότε φαίνεται ότι κάτι εξακολουθεί να μην πηγαίνει καθόλου καλά στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα ρίσκα που αναλαμβάνονται για να κερδίσουν ορισμένοι μεγαλοεπενδυτές δείχνουν ότι παραμένουν εξαιρετικά μεγάλα και μάλιστα χωρίς όφελος για την υπόλοιπη οικονομία.

Η ελβετική Credit Suisse, μια από τις ισχυρότερες και με το μεγαλύτερο πρεστίζ τράπεζες στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι αναμένει ζημιές 4,7 δις δολαρίων -ή σχεδόν 4 δισ. ευρώ- από την έκθεσή της σε συναλλαγές μετοχών και παραγώγων για λογαριασμό του hedge fund Archegos Capital Management του Μπιλ Χουάνγκ.

Οι συγκρίσεις στα ποσά αλλά και στην κοινωνική διάσταση του θέματος είναι αναπόφευκτες. Λίγες μόνο ημέρες αργότερα το καμπανάκι της Credit Suisse, το Παρίσι ανακοίνωνε ότι η κοινοπραξία Air France-KLM θα λάβει πακέτο βοήθειας έως και 4 δισ. ευρώ για τη στήριξη της εταιρείας. Το Παρίσι μάλιστα να αυξήσει τη συμμετοχή του σε αυτή έως το 30%, ως αντάλλαγμα για το ρευστό που θα διαθέσει προκειμένου να διασφαλίσει τα χρήματα των φορολογουμένων.

Φεύγει από τα 18 slots

Για να δοθεί επίσης το πράσινο φως από την Κομισιόν για τη στήριξη της εταιρείας ώστε να μην εγείρονται θέματα μονοπωλίου στον κλάδο των αερομεταφορών, οι διαπραγματεύσεις κράτησαν ολόκληρους μήνες και τελικά η αεροπορική θα αναγκαστεί για το λόγο αυτό να εγκαταλείψει μεταξύ άλλων 18 πολύ κερδοφόρα δικαιώματα προσγείωσης (landing slots) στο αεροδρόμιο Orly, έξω από το Παρίσι. Οι διαπραγματεύσεις μάλιστα της Κομισιόν με την Ολλανδία για τον ολλανδικό βραχίονα της αεροπορικής συνεχίζονται, ενδεικτικό της πόσο σύνθετη είναι η κατάσταση.

Η παραδοχή της Credit Suisse για τις τεράστιες απώλειες και η προσπάθεια να διασκεδάσει τις εντυπώσεις απομακρύνοντας δύο υψηλόβαθμα στελέχη από τις θέσεις τους ξαναφέρνει στο μυαλό μνήμες από την τελευταία μεγάλη οικονομική κρίση που πριν από μια δεκαετία περίπου. Για άλλη μια φορά, οι κρυμμένοι κίνδυνοι από μη εμφανείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές έχουν επιφέρει καίριο πλήγμα σε μια μεγάλη τράπεζα την οποία εμπιστεύονται εκατομμύρια καταθέτες και επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Επίσης δημιουργούν νέα ερωτηματικά  για το εάν οι μεταρρυθμίσεις που επέβαλαν οι χώρες για την εποπτεία των αγορών μετά την κρίση του 2008 είναι αρκετές.

Η Credit Suisse έχει ανακοινώσει ότι τα διαθέσιμά της εξακολουθούν να είναι αρκετά για να καλύπτονται οι υποχρεώσεις της απέναντι στις εποπτικές αρχές και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι τα προβλήματά της θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια ευρύτερη οικονομική κρίση.

Όμως το σοκ από τις απώλειες της Archegos χρησιμεύουν ως προειδοποίηση για τους κινδύνους που μπορεί να κρύβονται όταν τράπεζες και μεγαλοεπενδυτές πελάτες τους προσπαθούν να βγάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα μέσα σε περιβάλλον πολύ χαμηλών επιτοκίων και σχεδόν μηδενικών αποδόσεων στα ομόλογα.

Οι εντυπωσιακές απώλειες της Credit Suisse από μια και μόνο έκθεσή της σε συναλλαγές πελάτη έδειξαν ότι ο αυξημένος έλεγχος που έχει επιβληθεί σε τράπεζες κατά την τελευταία δεκαετία δεν έχει σταματήσει ορισμένες συμπεριφορές σαν αυτές που προκάλεσαν την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, προκαλώντας μια χρηματοπιστωτική κρίση και σοβαρή οικονομική ύφεση στις Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη, όπως σχολίασαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης.

Μαζικές πωλήσεις

Την προηγούμενη εβδομάδα στη Γουολ Στριτ εκδηλώθηκαν μαζικές πωλήσεις πακέτων μετοχών αξίας ύψους περίπου 30 δισ. δολ που προκάλεσαν ανησυχία σε επενδυτικές τράπεζες, χρηματιστηριακές εταιρείες και άλλες εταιρείες του χρηματοπιστωτικού κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι πωλήσεις αυτές αποτέλεσαν βεβιασμένο κλείσιμο ανοικτών θέσεων που σχετίζονταν με το hedge fund Archegos Capital Management. Έγιναν από κολοσσούς όπως η Goldman Sachs, η Morgan Stanley, η Credit Suisse, η Nomura και η Deutsche Bank.

Η Credit Suisse αλλά και η ιαπωνική Nomura προειδοποίησαν στη συνέχεια ότι αντιμετωπίζουν μεγάλες απώλειες επειδή το hedge fund δεν μπόρεσε να καλύψει ορισμένες ανοικτές του θέσεις («κλήση περιθωρίου», η margin call όπως είναι ο ευρέως διαδεδομένος όρος στις αγορές). Η Nomura από την πλευρά της μάλιστα ανακοίνωσε ότι αντιμετωπίζει πιθανή ζημιά 2 δις δολ λόγω συναλλαγών της «με πελάτη στις ΗΠΑ».

Το margin call παραπέμπει στην κίνηση μιας τράπεζας ή χρηματιστηριακής να ζητήσει από έναν πελάτη να πληρώσει περισσότερες εγγυήσεις (“collateral”) εάν μια επένδυση που έκανε ο πελάτης με εν μέρει δανεικά χρήματα από την τράπεζα δεν έχει πάει καλά και αρχίζει να χάνει σε αξία. Εάν ο πελάτης δεν μπορεί να καλύψει το ποσό επειδή στοιχηματίζοντας σε μετοχές ή σε παράγωγα έχει χάσει όλα του τα χρήματα, η τράπεζα-χρηματιστηριακή που είναι ο δανειστής προχωρά σε άμεση ρευστοποίηση της επένδυσης, για παράδειγμα των μετοχών, σε μια προσπάθεια να πάρει πίσω όσα περισσότερα χρήματα είναι δυνατόν από αυτά που της οφείλονται από τον πελάτη.

Η Archegos δημιουργήθηκε ως οικογενειακή επιχείρηση του Χουάνγκ μέσω της οποίας ο ίδιος διαχειριζόταν τα χρήματά του μέσω αγορών μετοχών αλλά και σύνθετων χρηματοπιστωτικών προϊόντων όπως τα παράγωγα τα οποία έχουν ακόμη μεγαλύτερο ρίσκο. Φαίνεται ότι τώρα αναγκάστηκε από τους τραπεζίτες του να πουλήσει μετοχές αξίας δεκάδων δις δολ επειδή οι επενδύσεις δεν πήγαιναν καλά και βρέθηκε με ανοικτές θέσεις. Τη συγκεκριμένη ζημιά από τις απώλειες θα κληθούν να την πληρώσουν ξανά οι μέτοχοι των τραπεζών -κι ευτυχώς όχι, αυτή τη φορά, οι φορολογούμενοι.