Ο κ. Δημήτρης Αναστασόπουλος
Η χώρα μας και ο κόσμος ολόκληρος εδώ και έναν χρόνο βιώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση εξαιτίας της πανδημίας. Μια κατάσταση με δυσμενείς συνέπειες σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας, σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο.
Αυτό, όμως, που οφείλει να κάνει μια δημοκρατική κοινωνία, όπως η δική μας, είναι να ιεραρχεί ορθά τους τομείς εκείνους και τα αγαθά που οφείλει να προστατέψει πρωτίστως, μετά βεβαίως το ύψιστο αγαθό της ζωής και της υγείας.
Δυστυχώς στην Ελλάδα η Δικαιοσύνη βρίσκεται εδώ και έναν χρόνο «διασωληνωμένη» εξαιτίας της πανδημίας, καθώς ζώσες (πέραν μιας ανάπαυλας λίγων μηνών) είναι μόνο οι απολύτως ζωτικές λειτουργίες της. Η επικαιρότητα εστιάζεται κάθε φορά στην επαναλειτουργία οποιουδήποτε άλλου τομέα, πλην της Δικαιοσύνης. Ακόμα και τα κομμωτήρια (χωρίς καμία διάθεση υποτίμησής τους) ιεραρχούνται πολύ υψηλότερα από τα δικαστήρια.
Η άλλοτε κοινή παραδοχή ότι πρώτο προαπαιτούμενο του πολιτισμού είναι η Δικαιοσύνη (Σ. Φρόιντ) φαίνεται να μην αντικατοπτρίζει πλέον τις αξίες-ανάγκες μας σήμερα και αυτό είναι ένα συμπέρασμα που πρέπει να μας προβληματίσει πάρα πολύ το επόμενο διάστημα, όταν με το καλό εξέλθουμε του σκοτεινού τούνελ της πανδημίας.
Βεβαίως η εικόνα δεν είναι ίδια στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, στις οποίες από τον Μάιο και μετά η Δικαιοσύνη άρχισε να λειτουργεί ξανά παντού, μέχρι και σήμερα, ασφαλώς με τα αναγκαία μέτρα και τις έκτακτες ρυθμίσεις που απαιτούνταν για την ασφαλέστερη λειτουργία της. Αντιθέτως στη χώρα μας η Δικαιοσύνη αντιμετωπίστηκε περίπου ως μια ακόμα δημόσια υπηρεσία και όχι ως μια από τις τρεις, αλληλένδετες, λειτουργίες της δημοκρατίας. Η ανάγκη, όμως, επίλυσης των διαφορών και ικανοποίησης του συνταγματικού δικαιώματος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη δεν μπορεί να υποβιβάζεται στο επίπεδο μιας διεκπεραιωτικής λειτουργίας του Δημοσίου. Ανωμαλία στη λειτουργία της Δικαιοσύνης συνιστά αυτομάτως και ανωμαλία λειτουργίας της πολιτείας, της δημοκρατίας, που δεν μπορεί να επιτρέπεται σε τέτοια έκταση και για τόσο μακρύ χρονικό διάστημα. Οπως δεν σταμάτησε λόγω της πανδημίας η λειτουργία της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, έτσι δεν έπρεπε να σταματήσει και η λειτουργία της Δικαιοσύνης, η ανάγκη συνέχισης της οποίας έχει επισημανθεί επανειλημμένως τόσο από τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας μας όσο και από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων (CCBE).
Ωστόσο, όπως κάθε ασθενής στη ΜΕΘ δέχεται μηχανική υποστήριξη, έτσι και η ασθενούσα Δικαιοσύνη όλο αυτό το διάστημα δέχτηκε μια ανάσα ζωής από την αξιοποίηση των σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων, κάνοντας ένα σημαντικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της. Και αυτά είναι τα καλά νέα. Ο,τι δεν γινόταν για χρόνια αποδείχτηκε ότι μπορεί να γίνει σε λίγους μήνες υπό το βάρος της αναγκαιότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις σε ένα έτος (από το 2019 στο 2020) αυξήθηκαν κατά 863,36% τα δικόγραφα που κατατέθηκαν ηλεκτρονικά, ενώ υπερδιπλασιάστηκε ο αριθμός των δικηγόρων που κατέχουν ψηφιακή υπογραφή πανελλαδικά, φτάνοντας στις 15.800. Παράλληλα, από τον Μάρτιο 2020 μέχρι και σήμερα εκδόθηκαν ηλεκτρονικά από το Πρωτοδικείο Αθηνών 180.000 πιστοποιητικά και 123.000 από το Ειρηνοδικείο Αθηνών, ενώ απεστάλησαν επίσης ηλεκτρονικά στους πληρεξούσιους δικηγόρους 44.000 αποφάσεις του Πρωτοδικείου Αθηνών και 37.000 αποφάσεις του Ειρηνοδικείου Αθηνών.
Μέσα από τις αντιφατικές εικόνες που περιγράφονται πιο πάνω, το μήνυμα είναι ένα και σαφές: η Δικαιοσύνη πρέπει και μπορεί να επαναλειτουργήσει άμεσα, συντεταγμένα, με όρους και προβλέψεις που δεν θα διακινδυνεύουν την υγεία κανενός. Και με την αξιοποίηση των σύγχρονων μέσων. Οι τρόποι και οι προτάσεις υπάρχουν. Αυτό που έχει εκλείψει μέχρι στιγμής είναι η βούληση. Η πολιτεία οφείλει να αποκαταστήσει έναν βασικό της πυλώνα που τραυματίστηκε σοβαρά. Αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τη συμβολή των δικηγόρων σε αυτόν, διά της έμπρακτης στήριξής τους, κάτι που έχει παραλείψει όλο αυτό το διάστημα κατά τρόπο άδικο και ακατανόητο. Ειδάλλως, αν συνεχίσουμε στην ίδια ρότα, φοβάμαι ότι θα δικαιώσουμε στην Ελλάδα του 2021 τον αμερικανό συγγραφέα William Gaddis που διαπίστωνε σκωπτικά: «Δικαιοσύνη; Θα βρεις δικαιοσύνη στον άλλο κόσμο. Σε αυτή τη ζωή έχουμε μόνο νόμους».
Ο κ. Δημήτρης Αναστασόπουλος είναι σύμβουλος ΔΣΑ.
