Φαίνεται πώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν μπορεί να σταματήσει να παρεμβαίνει στην οικονομία και να προκαλεί προβλήματα στην Τουρκική λίρα.
Η τελευταία του παρέμβαση ήταν ότι απέλυσε και τον υποδιοικητή της κεντρικής τράπεζας Μουράτ Τσετίνκαγια, ο οποίος βρισκόταν σε αυτή τη θέση από το 2019. Ο Ερντογάν έκανε και πάλι χρήση της δυνατότητας που έχει ο Τούρκος Πρόεδρος να διορίζει και να παύει τη διοίκηση της κεντρικής τράπεζας. Τον αντικατέστησε με τον Μουσταφά Ντουμάν ένα ανώτερο στέλεχος της Morgan Stanley στην Τουρκία.
Ο νέος υποδιοικητής της κεντρικής τράπεζας είχε συνεργαστεί με τον νυν διοικητή της κεντρικής τράπεζας Σαχάπ Καβτσίογλου στην τουρκική τράπεζα Esbank στο παρελθόν.
Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώνει ο Ερντογάν τις αλλαγές στην κορυφή της κεντρικής τράπεζας που ξεκίνησαν με την ξαφνική απόφαση του Ερντογάν να αποπέμψει στις 19 Μαρτίου τον προηγούμενο διοικητή της κεντρικής τράπεζας, Νατσί Αγκμπάλ, που είχε διατελέσει υπουργός οικονομικών και ο οποίος είχε τοποθετηθεί από τον Ερντογάν στην προηγούμενη προσπάθειά του να καθησυχάσει τις αγορές.
Η επιμονή του Ερντογάν στη μείωση των επιτοκίων
Και ο λόγος που απέπεμψε τον Αγκμπάλ ήταν η επιμονή του Ερντογάν ότι η κεντρική τράπεζα δεν πρέπει να ακολουθήσει παραδοσιακά μέσα αντιμετώπισης του πληθωρισμού και υπεράσπισης της ισοτιμίας όπως είναι η αύξηση των επιτοκιών.
Ο Ερντογάν όλο αυτό το διάστημα επιμένει ότι η Τουρκία μπορεί να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια και παρ’ όλα αυτά να μπορέσει να τιθασεύσει τον πληθωρισμό και να αποφύγει την καταβαράθρωση της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος.
Ο λόγος που ο Ερντογάν θέλει να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια, ακόμη και μέσα σε ένα περιβάλλον συνδυασμού πληθωρισμού και σχετική υποτίμησης, γιατί θεωρεί ότι το φτηνό κόστος δανεισμού θα επιτρέψει μια αναπτυξιακή δυναμική, θα συμβάλει στην αποφυγή της ανεργίας και θα βοηθήσει τα κοινωνικά στρώματα που θέλει να υποστηρίξει. Άλλωστε, έχει μπροστά του μια μεγάλη πολιτική μάχη, αυτή των εκλογών του 2023 και έχει τον φόβο ότι μια επιδείνωση της κατάστασης της οικονομίας και μια ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας θα κάνουν δύσκολη τη θέση τους στις εκλογές. Ας μην ξεχνάμε ότι για χρόνια ο Ερντογάν στήριξε την πολιτική του απήχηση στη σχετικά καλή κατάσταση της οικονομίας και την εύκολη πρόσβαση σε φτηνό δανεισμό.
Οι μεγάλες αντιφάσεις της τουρκικής οικονομίας
Όμως, όλα αυτά δεν μπορούσαν να συγκαλύψουν τις πολύ μεγάλες και ενεργές αντιφάσεις της τουρκικής οικονομίας. Το εξαιρετικά άνισο μοντέλο ανάπτυξης που σε μεγάλο βαθμό έχει στηριχτεί σε διάφορες «φούσκες» όπως π.χ. αυτή των ακινήτων. Την υπερδιόγκωση του ιδιωτικού δανεισμού, που αποτελεί μεγάλο μέρος του εξωτερικού χρέους της Τουρκίας και που σε μεγάλο βαθμό στηρίχτηκε στην επιλογή δανείων σε ξένο συνάλλαγμα, που μπορεί να δημιουργεί τα συναλλαγματικά αποθέματα που χρησιμοποιεί και η κεντρική τράπεζα για να υπερασπίζεται το εθνικό νόμισμα, όμως την ίδια στιγμή διαμορφώνει και το έδαφος για τις συνεχείς πιέσεις στη λίρα. Τη διαρκή ενεργοποίηση πληθωριστικών τάσεων, την οποία η προσπάθεια του Ερντογάν για «επεκτατική» δανειακή πολιτική για να συντηρήσει μια επίφαση «ανάπτυξης», απλώς επιτείνει. Τα ανοιχτά ερωτήματα για τον προσανατολισμό της τουρκικής οικονομίας με δεδομένες τις πρόσφατες δυσκολίες σε σχέση με μεγάλες ευρωπαϊκές επενδύσεις που δεν είναι δεδομένο ότι θα υποκαταστήσουν τα κεφάλαια από το Κατάρ, που ουκ ολίγες φορές έχει στηρίξει τον Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας για μεγάλα swap για τη στήριξη της λίρας, ή οι επενδύσεις από την Κίνα όπως αυτή για το εργοστάσιο της Xiaomi.
Όμως, παρότι ο Ερντογάν δείχνει να πιστεύει ότι μπορεί να αφήνει τον πληθωρισμό να ανέβει στο βαθμό που μπορεί να αντισταθμίζει τα προβλήματα μέσα από τη διατήρηση φτηνού κόστους δανεισμού, δεν μπορεί να μείνει εσαεί αδιάφορος απέναντι στην υποχώρηση της ισοτιμίας. Και αυτό γιατί σε μια χώρα με τόση μεγάλο ιδιωτικό δανεισμό σε ξένο συνάλλαγμα, η υποχώρηση της ισοτιμίας αυξάνει ανάλογα το κόστος αποπληρωμής του σημαντικού ιδιωτικού χρέους σε ξένο συνάλλαγμα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ερντογάν μπορεί να αντικατάστησε τον Αγκμπάλ, εμμέσως αποκηρύσσοντας την πολιτική του τελευταίου να αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια βάσης της κεντρικής τράπεζας για να μπορέσει να ενισχύσει την ισοτιμία της λίρας – όπως και έγινε το τελευταίο διάστημα – όμως η νέα διοίκηση της κεντρικής τράπεζας προσπαθεί να καθησυχάσει τους επενδυτές που φοβούνταν ότι η αλλαγή διοίκησης θα μπορούσε να οδηγήσει και σε μείωση των επιτοκίων, κάνοντας σαφές ότι μέχρι τα μέσα Απριλίου δεν πρόκειται να ανακοινωθούν αλλαγές στην επιτοκιακή πολιτική.
Ωστόσο και η δεύτερη αποπομπή δεν έγινε δεκτή ιδιαίτερα θετικά από τις αγορές με αποτέλεσμα νέα πίεση στη λίρα. Έτσι η ισοτιμία με το δολάριο παραμένει πάνω από το ψυχολογικό όριο των 8 λιρών ανά δολάριο.
Ο Ερντογάν απευθύνεται στον… πατριωτισμό των Τούρκων και ζητά το συνάλλαγμα και το χρυσό τους
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Ερντογάν προσπάθησε να απευθυνθεί στον… πατριωτισμό των Τούρκων ζητώντας τους να ανταλλάξουν το ξένο συνάλλαγμα και τον χρυσό που κατέχουν με λίρες. Υποστήριξε ότι είναι μια win win πρόταση για τη χώρα και για τους ίδιους. Βεβαίως, με αυτόν τον τρόπο προσπάθησε να απαντήσει σε ένα από τα χαρακτηριστικότερα συμπτώματα ελλιπούς εμπιστοσύνης σε ένα νόμισμα, που είναι ακριβώς η στροφή στο ξένο συνάλλαγμα και το χρυσό ως πιο «σίγουρες αξίες», ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να εξασφαλίσει ότι θα υπάρχουν και τα αναγκαία συναλλαγματικά διαθέσιμα για να συνεχιστεί να δίνεται η μάχη για τη λίρα.
