Η σχέση ενός παιδιού με τους γονείς του δεν αίρεται μετά το διαζύγιο – κανείς δεν αμφισβητεί κάτι τέτοιο. Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο, ωστόσο, εισάγοντας την υποχρεωτική από κοινού φροντίδα και ανατροφή, μοιάζει να αφήνει εκτός ορισμένες ‘ευαίσθητες’ περιπτώσεις.
Τι θα συμβεί στα παιδιά, τα οποία έχουν πέσει θύματα κακοποίησης μέσα στο ίδιο τους το σπίτι;
Όταν το σπίτι παύει να είναι ασφαλές μέρος για τα παιδιά
«Ένα μεγάλο ποσοστό των δραστών σε περιπτώσεις κακοποίησης των παιδιών είναι οι ίδιοι οι γονείς. Εγείρεται, επομένως, ένα ζήτημα χειρισμού της επικοινωνίας των γονέων δραστών με τα παιδιά τα ίδια», επισημαίνει ο δρ Γιώργος Νικολαϊδης, Ψυχίατρος, Διευθυντής στη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού. «Σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, όταν οι πράξεις που διέπραξαν οι γονείς σε βάρος των παιδιών τους είναι πολύ σοβαρές, υπάρχουν όροι είτε απαγόρευσης, είτε ελεγχόμενης επικοινωνίας των δραστών με τα παιδιά θύματα. Οι λόγοι; Επειδή μπορεί η επαφή αυτή να είναι τραυματική για το παιδί θύμα που έχει υποφέρει στα χέρια ενός ανθρώπου, μολονότι είναι γονιός του. Αλλά και γιατί το παιδί θύμα εξακολουθεί να έχει συναισθήματα απέναντι στο γονιό, οπότε είναι πιθανό, επηρεαζόμενο από αυτή την επαφή, να τροποποιήσει την κατάθεσή του στη δικανική διαδικασία, που βρίσκεται σε εξέλιξη». Όπως δε τονίζει, «ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μικρής ηλικίας, συχνά δεν υπάρχει καταναγκασμός σε σωματική βία από το γονιό κακοποιητή αλλά μέσω μίας χειριστικής συμπεριφοράς ή κατάχρησης της σχέσης εμπιστοσύνης ή της θέσης ισχύος, που έχει ο γονέας, το ανήλικο συμμετέχει σε τέτοιου είδους πρακτικές υποκύπτοντας στις επιθυμίες του δράστη».
Πώς ορίζεται το αληθινό ‘συμφέρον’ του παιδιού;
Την αντίθεσή της με το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο εκφράζει η κ. Μίνα Καούνη, δικηγόρος παρ’Αρείω Πάγω και ΣτΕ: «Αρνητική εντύπωση μου έκανε το γεγονός ότι στη σύνταξη του συγκεκριμένου νομοσχεδίου αγνοήθηκε το πόρισμα της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής. ‘Συμφέρον του παιδιού’, είναι μία αόριστη, ελαστική νομική έννοια κατά το Σύνταγμα, η οποία εξειδικεύεται κατά περίπτωση από το δικαστήριο. Επομένως, δεν είναι δυνατόν ο νομοθέτης να ορίζει εκ των προτέρων πως το συμφέρον του παιδιού εξυπηρετείται πρωτίστως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του, καθώς επίσης και στην αποτροπή διάρρηξης των σχέσεών του με καθένα από αυτούς – είναι σαν να κάνει υποδείξεις στο δικαστή ή να μην τον εμπιστεύεται. Επιπλέον, το θέμα αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης».
Η καταδικαστική απόφαση για την κακοποίηση γίνεται αμετάκλητη πολλά χρόνια αργότερα…
Ειδικά για τις περιπτώσεις κακοποιημένων παιδιών, η κ. Καούνη θα πει: «Προβλέπεται πως η γονική μέριμνα θα αφαιρείται σε περίπτωση που υπάρχει αμετάκλητη καταδίκη. Όταν, όμως, γίνεται λόγος για ‘αμετάκλητη καταδίκη’, στα μεν πλημμελήματα, η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μέχρι πέντε έως οκτώ χρόνια, στα δε κακουργήματα, όπως οι βιασμοί, πολύ περισσότερο. Τί θα γίνει στο μεσοδιάστημα; Η γυναίκα θα αναγκάζεται να συναλλάσσεται με τον κακοποιητή και το παιδί να περνά χρόνο μαζί του;». Ο δρ Νικολαϊδης παίρνει το λόγο, ενισχύοντας τα λεγόμενά της: «Όταν ανέλαβα στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, το 2005, βρήκα φακέλους από τέτοιες περιπτώσεις. Θυμάμαι πως ένα παιδί είχε αποκαλύψει ότι κακοποιείτο σεξουαλικά από τον πατέρα του το 2002 και η υπόθεση τελεσιδίκησε το 2013! Πώς θα υποχρεώνεται ένα παιδί να μένει με έναν άνθρωπο κατηγορούμενο αλλά όχι ακόμη καταδικασθέντα, ο οποίος εκμεταλλευόμενος τις ρωγμές του ελληνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης, απλώς ‘ροκανίζει’ το χρόνο. Είναι φρικαλέο! Η κατάσταση επιδεινώνεται από την εξαιρετικά αργή διαδικασία λήψης κατάθεσης του παιδιού αλλά και από το ότι μπορεί να διαταχθεί άπειρες φορές πραγματογνωμοσύνη σε ένα παιδί που κατήγγειλε την κακοποίησή του – έχω συναντήσει και περιπτώσεις που κάτι τέτοιο διατάχθηκε 28 φορές! Αντιλαμβανόμαστε ότι το ‘κατακρεουργούμε’. Το να έχει, επομένως, ο κακοποιητής όχι μόνο απεριόριστα δικαιώματα στην επικοινωνία αλλά να αναλαμβάνει και υποχρεωτικά την ευθύνη του, είναι απλώς παράλογο».
146η η Ελλάδα στην ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης
«Σύμφωνα με τον Δείκτη Doing Business 2020 της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα είναι 146η σε σύνολο 190 χωρών, ως προς την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης και στην 83η θέση σε σύνολο 141 χωρών στον δείκτη ανεξαρτησίας, ενώ σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 2020 το σπίτι αποτελεί τον πιο επικίνδυνο τόπο για τις γυναίκες και τα παιδιά – διόλου τυχαίο που στη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 αυξήθηκαν κατά 230% οι καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας από γυναίκες την περίοδο της καραντίνας… », αναφέρει η κ. Καούνη. «Φτάνει λοιπόν, το νέο νομοθέτημα να καταλύσει ακόμα και το Ν. 3500/2006 «Για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας», σύμφωνα με τον οποίο προστέθηκε εδάφιο στο τέλος του άρθρου 735 του ΚΠολΔ: «Σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να διατάσσεται ιδίως η απομάκρυνση του καθ’ ου από την οικογενειακή κατοικία, η μετοίκησή του, η απαγόρευση να προσεγγίζει τους χώρους κατοικίας ή και εργασίας του αιτούντος, κατοικίες στενών συγγενών του, τα εκπαιδευτήρια των παιδιών και ξενώνες φιλοξενίας».
Το νέο νομοσχέδιο, όμως, απαιτεί για την απομάκρυνση του κακοποιητή γονέα από το τέκνο του αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Και διαφαίνεται μία ‘βιασύνη’ του νομοσχεδίου, ώστε να προλάβει το ψήφισμα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για δεσμευτική ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ενδοοικογενειακή βία, που θα συμπληρώνει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ώστε τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας να λαμβάνονται υπόψη από όλα τα κράτη-μέλη κατά τον καθορισμό των δικαιωμάτων επιμέλειας και επισκέψεων σε σχέση με παιδιά, που τοποθετείται στις αρχές Απριλίου.
Η Επιτροπή FEMM του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει προτείνει και θα υιοθετηθεί από την ολομέλεια, να δημιουργηθούν σε όλα τα κράτη -μέλη θεσμοί εξειδικευμένων δικαστηρίων με εξειδικευμένους δικαστές που θα αναλαμβάνουν να εκδικάζουν υποθέσεις Οικογενειακού Δικαίου, με την υποστήριξη ειδικών επιστημόνων, ψυχολόγων, παιδοψυχολόγων. Απαίτηση που υπάρχει από το σύνολο της νομικής κοινότητος της χώρας μας εδώ και χρόνια και δεν έχει υλοποιηθεί.
«Οφείλουμε να προστατέψουμε το παιδί»
Στα 35 χρόνια δικηγορίας, έχω πραγματοποιήσει πολλά ιδιωτικά συμφωνητικά συναινετικής συνεπιμέλειας, γιατί ποτέ δεν απαγορευόταν από το ισχύον δίκαιο . Οι άνδρες που επιθυμούν να έχουν ουσιαστική συμμετοχή στο μεγάλωμα των παιδιών τους, έχουν ήδη βρει τον δρόμο τους. Στα συγκρουσιακά διαζύγια, η κατάσταση είναι περίπλοκη και πρέπει να προστατέψεις πρωτίστως το παιδί . Γι’ αυτό είναι απαράδεκτο στην Ελλάδα του 2021 να έρχεται ένας νόμος, που ουσιαστικά αφήνει απροστάτευτα ευάλωτες ομάδες, όπως τα κακοποιημένα ανήλικα. Θα δούμε παιδιά να αυτοκτονούν», καταλήγει.
Η Βασιλική Χρυσοστομίδου είναι δημοσιογράφος.
