Μπορεί η πανδημία να έχει περιορίσει στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη στο ελάχιστο τις μετακινήσεις, ωστόσο, ο εφιάλτης της κλιματικής αλλαγής εξαναγκάζει ακριβώς προς το αντίθετο ολόκληρους πληθυσμούς.

Σύμφωνα με το Κέντρο Καταγραφής Εσωτερικά Εκτοπισμένων, μόνον μέσα στους τελευταίους έξι μήνες, τουλάχιστον 10,3 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους εξαιτίας φυσικών καταστροφών.

Άλλα 2,3 εκατομμύρια εκδιώθηκαν από τον τόπο διαμονής τους εξαιτίας διενέξεων, αρκετές από αυτές ωστόσο σχετίζονται με το περιβάλλον, συνήθως για τον έλεγχο υδάτινων πόρων, που ολοένα και στερεύουν…

Πρόκειται για έναν μαζικό ξεριζωμό, με «τρομερό αντίκτυπο σε ορισμένες από τις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη, που ήδη υποφέρουν από τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19», εξηγεί η ανθρωπολόγος Έλεν Μπραντ, συντονίστρια Περιφερειακής Μετανάστευσης και Εκτοπισμού της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου  (IFRC), στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού.

«Η κατάσταση ολοένα και χειροτερεύει», τονίζει, «καθώς η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει ήδη υφιστάμενες κρίσεις, όπως η φτώχεια, οι συγκρούσεις και η πολιτική αστάθεια». Συν πια την πανδημία.

«Κι αυτός ο σύνθετος αντίκτυπος καθιστά την ανάκαμψη μακρύτερη και δυσκολότερη», παρατηρεί. «Πριν προλάβουν να ανακάμψουν από τη μια κρίση, οι άνθρωποι χτυπήθηκαν από μια άλλη».

Εφιαλτικές διαστάσεις

«Πρέπει να αντιληφθούμε ότι πληθυσμοί βρίσκονται ήδη σε μετακίνηση και αυτό θα συνεχίσει να συμβαίνει, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα γίνονται εντονότερες και όλο και πιο συχνά αισθητές», προειδοποιεί η Κέιλι Όμπερ, επικεφαλής του Προγράμματος Εκτοπισμού λόγω Κλιματικής Αλλαγής στην ανθρωπιστική οργάνωση Refugees International.

Τις μελλοντικές εφιαλτικές διαστάσεις του προβλήματος σκιαγραφούν τόσο τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης του ΟΗΕ, όσο και πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομίας και Ειρήνης, με έδρα το Σίδνεϊ.

Μέχρι το 2050, οπότε ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια, αναφέρουν, οι οικολογικές καταστροφές μπορεί να έχουν εκτοπίσει ή και οδηγήσει στην προσφυγιά έως και 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους!

Περίπου 50 χρόνια αργότερα, εν τω μεταξύ, το 2100, επιστήμονες της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή προβλέπουν μία κόλαση επί γης, με τη θερμοκρασία να έχει ανέβει κατά 4 βαθμούς Κελσίου και τη στάθμη της θάλασσας κατά ένα ολόκληρο μέτρο.

Αν και πρόκειται για το πλέον δυσμενές σενάριο των επιστημονικών προβλέψεων -με πιθανότητα υλοποίησης 17% κι εφόσον δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, σε διεθνές επίπεδο, για την αποτροπή του- ο κίνδυνος και οι προκλήσεις είναι προφανείς…

Κοινωνικο-οικολογική πρόκληση

Οι αυξανόμενες μετακινήσεις ολόκληρων πληθυσμών εξαιτίας ακραίων φυσικών φαινομένων και καταστροφών προς ασφαλέστερες περιοχές είτε εντός, είτε εκτός εθνικών συνόρων, θα αποτελέσει μία τεράστια κοινωνικο-οικολογική πρόκληση.

Αφορά στην προοπτική παροχή στέγης, τροφής και υγειονομικής περίθαλψης. Σε περίπτωση δε μετακινήσης προς άλλα κράτη, υφίσταται ακόμη νομικό κενό ως προς την προοπτική παροχής ασύλου, σε όσες χώρες δεν θα έχουν και πάλι σπεύσει να κλείσουν ερμητικά τα σύνορά τους…

Σε έκθεσή της, η IFRC ζητά επείγουσα ανάληψη διεθνούς δράσης, προτείνοντας οκτώ βασικές κατευθυντήριες, προτάσσοντας την ενίσχυση των τοπικών φορέων αρωγής, την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων προστασίας, καθώς και την ενεργοποίηση της ανθρωπιστικής διπλωματίας, των πολυμερών δομών και του συντονισμού της διεθνούς κοινότητας.

Στο μεσοδιάστημα, ο χρόνος τρέχει. Και μένει τώρα να φανεί εάν το «πάθημα» από την έλλειψη διεθνούς συντονισμού γίνεται πια «μάθημα», καθώς πασχίζουμε να αντιμετωπίσουν μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες κρίσεις: αυτή της πανδημίας…