Σε μια προσπάθεια να διαχωρίσει τα ελληνοτουρκικά από τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, προέβη για άλλη μια φορά ο ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, εμφανώς δυσαρεστημένος από το αυστηρό μήνυμα της συνόδου κορυφής της ΕΕ.
Ο Ακάρ, σε δηλώσεις του, «έδειξε» την Ελλάδα, ως υπεύθυνη για τα προβλήματα στις ευρωτουρκικές σχέσεις, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να καλέσει την ΕΕ να μη δείχνει αλληλεγγύη στην Ελλάδα, και να μην καθιστά ως ευρωπαϊκό πρόβλημα τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας.
Ειδικότερα, ο τούρκος υπουργός Άμυνας, μεταξύ άλλων είπε: «Όπως έχει αναφέρει πολλές φορές ο κύριος Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας, η ΕΕ είναι για μας ένας στρατηγικός στόχος.
Για αυτό δεν πρέπει κανείς να έχει αμφιβολία. Τις σχέσεις μας με την ΕΕ, επιθυμούμε να τις προχωρήσουμε με εποικοδομητικά και απτά βήματα. Στο θέμα αυτό έχουνε γίνει και γίνονται διάφορες συζητήσεις. Διαμέσου των σχέσεων Τουρκίας Ελλάδας ενδεχομένως εμφανίζονται κάποια προβλήματα σε σχέση με την ΕΕ.
Εμείς αυτό που πάντα επισημαίνουμε στους ομολόγους μας, είναι ότι δεν πρέπει με κανένα τρόπο οι σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία να καθίστανται πρόβλημα με την ΕΕ, ότι αυτό η ΕΕ δεν πρέπει να το ανέχεται, δεν πρέπει να προσεγγίζει τα θέματα με αλληλεγγύη, ενώ προσδοκούμε να είναι αμερόληπτη, αντικειμενική και να διασφαλίσει μια αμερόληπτη συμβολή στην επίλυση των θεμάτων».
Σε ότι αφορά το Κυπριακό, ο Ακάρ, εξέφρασε την εμμονή της Άγκυρας, στη «λύση » των δύο κρατών.
«Γνωρίζετε τις συνομιλίες που διεξάγονται 10 χρόνια με την Κύπρο. Από εκεί δεν έγινε δυνατό να βγει αποτέλεσμα. Πρέπει όλοι να κατανοήσουν πώς ήρθε πλέον καιρός για συζήτηση για δύο ξεχωριστά ανεξάρτητα κράτη. Προσδοκούμε από όλους υπό αυτή την έννοια να συμβάλλουν στην οδό της επίλυσης», είπε χαρακτηριστικά.
Το μήνυμα της ΕΕ
H EE κάλεσε χθες την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες όπως αναφέρει η κοινή ανακοίνωση των 27 ηγετών των κρατών μελών, η οποία χαιρετίζει την έκθεση που εκπόνησε ο Ύπατος Εκπρόσωπος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επιπροσθέτως, υπογραμμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία με έναν σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος και τη λήψη περαιτέρω αποφάσεων κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου.
Μετά τις παρεμβάσεις της Λευκωσίας και της Αθήνας τα καρότα έπαψαν να είναι περισσότερα από τα μαστίγια και οι «27» περιέλαβαν στην τελική απόφαση με περισσότερη σαφήνεια -συγκριτικά με τα προσχέδια- τις προϋποθέσεις και τους όρους με τους οποίους θα πρέπει να συμμορφωθεί η Τουρκία προκειμένου να ενεργοποιηθεί η θετική ατζέντα, ενώ εμπεριέχεται ο όρος ότι η όποια πρόοδος με την Τουρκία είναι αναστρέψιμη.
Στο πλαίσιο αυτό, και υιοθετώντας τη διττή προσέγγιση που είχε επιδιώξει η Αθήνα, οι «27» καλούν «την Τουρκία να απέχει από ανανεωμένες προκλήσεις ή μονομερείς ενέργειες κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου», υποσχόμενοι να δεσμευτούν με «σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας».
Τα κρίσιμα σημεία
Στην παράγραφο για την Τελωνειακή Ένωση επισημαίνεται η ανάγκη «να αντιμετωπιστούν οι «τρέχουσες δυσκολίες στην υλοποίησή της διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη-μέλη». Η αναφορά αυτή αφορά στην Κύπρο, δεδομένου ότι η Τουρκία δεν την αναγνωρίζει και ως εκ τούτου εξαιρεί από την εφαρμογή της Τελωνειακής Ένωσης την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η έκκληση, ωστόσο, προς το Συμβούλιο να εργαστεί για τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας ικανοποιεί την Αγκυρα.
Όσον αφορά στο Κυπριακό, το κείμενο των συμπερασμάτων αναφέρει ότι η ΕΕ «θα παίξει ενεργό ρόλο στην υποστήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων με το διορισμό ενός εκπροσώπου στην Αποστολή Καλών Υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών».
Στο τελικό κείμενο φαίνεται ότι διατηρείται η έκκληση προς την Κομισιόν να διερευνήσει τον τρόπο ενίσχυσης της συνεργασίας με την Τουρκία σχετικά με τις επαφές μεταξύ των ανθρώπων και την κινητικότητα, γεγονός που «κλείνει το μάτι» στην Αγκυρα, όσον αφορά στο αίτημά της για κατάργηση της βίζας στους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ.
Αναφορές υπάρχουν στο κείμενο και στο μεταναστευτικό-προσφυγικό, καθώς η Τουρκία καλείται να συνεργαστεί για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και τις επιστροφές μεταναστών προς την Τουρκία με βάση την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, η οποία, όπως αναφέρεται, θα πρέπει να εφαρμοστεί χωρίς διακρίσεις.
Όπως προκύπτει, για την κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας σημειώνεται ότι το κράτος Δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα παραμένουν ζωτικής ανησυχίας (key concern). «Η στοχοποίηση πολιτικών κομμάτων και μέσων ενημέρωσης και άλλες πρόσφατες αποφάσεις αποτελούν μείζονος σημασίας οπισθοχωρήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αντιβαίνουν προς τις υποχρεώσεις της Τουρκίας για σεβασμό στη Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και τα δικαιώματα των γυναικών. Ο διάλογος για τα ζητήματα αυτά παραμένει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας».
Τέλος, καλείται ο Ύπατος Εκπρόσωπος, Ζοζέπ Μπορέλ, να προετοιμάσει διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο, ικανοποιώντας το αίτημα του τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η πρώτη αντίδραση της Αγκυρας
Πάντως, σε μια πρώτη αντίδραση, η Τουρκία χαιρέτισε τις προσπάθειες και την ρητορική της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την προώθηση της πρόσφατης θετικής ατμόσφαιρας ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Άγκυρα, αλλά απέρριψε τις ευρωπαϊκές επικρίσεις για τις τουρκικές επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο.
Σε ανακοίνωσή του το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, αναφέρει πως ελπίζει ότι η αιρεσιμότητα στα βήματα τα οποία η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει την πρόθεση να κάνει και η αναβολή τους για την επόμενη ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής τον Ιούνιο δεν θα κάνουν να χαθεί η θετική δυναμική, ενώ κατηγορεί την ΕΕ ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο χαρακτηρίζοντας παράνομες τις τουρκικές επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο.
