Η Ελλάδα γιορτάζει τα διακόσια χρόνια από την εξέγερσή της ενάντια στην οθωμανική αυτοκρατορία.
Στο Παρίσι, το μουσείο του Λούβρου, από τις 30 Σεπτεμβρίου 2021 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2022, θα παρουσιάσει μια μεγάλη έκθεση για τη γέννηση της σύγχρονης Ελλάδας. Επίσης, το «Ελληνικό Σπίτι» θα εκθέσει εξαιρετικούς γεωγραφικούς χάρτες του 19ου αιώνα, γαλλικούς, ελληνικούς και οθωμανικούς. Τέλος, τον Δεκέμβριο, η Φιλαρμονική του Παρισιού θα φιλοξενήσει μια σειρά από συναυλίες ελληνικής μουσικής. Οι σημαντικές αυτές πολιτιστικές εκδηλώσεις θα φέρουν στο προσκήνιο το άγγελμα θάρρους και πατριωτισμού των Ελλήνων του 1821 που άντλησαν έμπνευση από τη λαϊκή απελευθέρωση του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης.
Πράγματι, μεταξύ των χωρών μας έχουν σφυρηλατηθεί ισχυροί δεσμοί που απορρέουν από τον αμοιβαίο θαυμασμό και την κοινή μας Ιστορία.
Στην Ελλάδα, η Γαλλική Σχολή Αθηνών, που συμπληρώνει φέτος 175 έτη από την ίδρυσή της, θα οργανώσει σημαντικές ακαδημαϊκές συναντήσεις με θέμα την Ελληνική Επανάσταση και θα διαθέσει μέρος των αρχείων της για τη σχετική έκθεση του Μουσείου Μπενάκη. Το Γαλλικό Ινστιτούτο της οδού Σίνα, μαζί με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, παρουσιάζει μιαν ευρύτατη διαδικτυακή έκθεση για τους φιλέλληνες με τίτλο «Από αγάπη για την Ελλάδα», καθώς και εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους νέους. Στη Βουλή, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει μια καταπληκτική γαλλική ταπισερί που χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα και απεικονίζει τη «Σχολή των Αθηνών», δάνειο της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης. Στις οθόνες, ένα αναδρομικό αφιέρωμα από τις ταινιοθήκες των δύο χωρών θα θυμίσει τα διασταυρούμενα βλέμματα που ενέπνευσαν έλληνες και γάλλους σκηνοθέτες. Στις περιφέρειες της Ελλάδας θα υπάρξουν τιμητικές εκδηλώσεις για τον ρόλο των συμμαχικών δυνάμεων στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827) αλλά και για την Εκστρατεία του Μοριά (1828 – 1833).
Αυτή η κινητοποίηση πολιτικών και πολιτιστικών φορέων, ο πλούτος και η ποικιλία των πρωτοβουλιών μας, αποτελούν τη συνέχεια μιας βαθιάς φιλίας που εδώ και 200 χρόνια ενώνει Ελληνες και Γάλλους, με τους τελευταίους να εντρυφούν στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας χάρη στους σπουδαίους φιλέλληνες – Hugo, Vigny, Chateaubriand, Berlioz, Delacroix… – και στα ιστορικά βιβλία που ανέδειξαν τους ήρωες της ελληνικής ανεξαρτησίας, όπως τον Ρήγα Βελεστινλή, τον Μακρυγιάννη, τον Μαυροκορδάτο, τον Καραϊσκάκη, τον Κολοκοτρώνη, τον Μπότσαρη…
Φυσικά, όπως είναι γνωστό, στην ιστορία και στον πυρήνα του πολιτισμού μας, η Ελλάδα κατέχει από την αρχαιότητα μια ειδική θέση. «Μια μυστική Ελλάδα αναπαύεται στην καρδιά όλων των ανθρώπων της Δύσης» έλεγε ο André Malraux το 1959 στην Αθήνα, με αφορμή την πρώτη φωταγώγηση της Ακρόπολης. Εξάλλου, ήταν η ανυπολόγιστη κληρονομιά της αρχαίας Ελλάδας που ξεσήκωσε τους φιλέλληνες, διάσημους και ανώνυμους, στη Γαλλία, στην Ευρώπη και αλλού ώστε να διεκδικήσουν τη σωτηρία της Ελλάδας, ορισμένοι μάλιστα εξ αυτών πήραν τα όπλα.
Ομως, η διακοσιοστή επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης, στην οποία η Γαλλία έχει τη χαρά να συμμετέχει, είναι πρώτα φόρος τιμής στο αντιστασιακό πνεύμα του ελληνικού λαού. Ο Malraux και πάλι, πολύ πριν από τη δικτατορία των συνταγματαρχών και την οικονομική κρίση, μιλούσε για «τον λαό της ελευθερίας, για τον οποίο η αντίσταση είναι παράδοση αιώνων και του οποίου η νεότερη Ιστορία είναι ένας ανεξάντλητος Αγώνας για την Ανεξαρτησία». Η Ελλάδα σήμερα είναι όρθια, δημοκρατική και ευρωπαϊκή, παρά τις αναταραχές της Ιστορίας της, τις κρίσεις και την απειλή του τουρκικού αναθεωρητισμού.
Για τη Γαλλία, ο εορτασμός των διακοσίων ετών από την Ελληνική Επανάσταση αποτελεί μίαν ακόμη ευκαιρία επιβεβαίωσης της ισχύος και της σταθερότητας των δεσμών μεταξύ των κυβερνήσεων και των λαών μας.
Ισως κάποιοι έχουν ξεχάσει πως στο πλευρό των 15.000 γάλλων στρατιωτών που επιχείρησαν στον Μοριά υπό τον στρατάρχη Maison, μια επιστημονική αποστολή, αποτελούμενη από περίπου είκοσι από τους σπουδαιότερους γάλλους λόγιους της εποχής, είχε βοηθήσει στη θεμελίωση του νέου ελληνικού κράτους χάρη στην τεχνογνωσία της στους ουσιώδεις τομείς της γεωλογίας, της χαρτογράφησης, της πολεοδομίας, της αρχαιολογίας και φυσικά της στρατιωτικής διοίκησης.
Ομοίως ίσως έχει ξεχαστεί πως ο λοχαγός Peytier, της τοπογραφικής υπηρεσίας του γαλλικού στρατού, σχεδίασε το 1832 τον πρώτο επιστημονικό χάρτη της ελληνικής επικράτειας. Ή, ακόμη, πως η Ελλάδα χρωστά στον γεωλόγο Virlet d’Aoust το σχέδιο διάνοιξης της διώρυγας της Κορίνθου, το 1829. Ισως ξεχνάμε ότι, την ίδια χρονιά, ο Καποδίστριας είχε ζητήσει από τον συνταγματάρχη Trézel να οργανώσει τον πρώτο τακτικό στρατό της Ελλάδας βάσει του γαλλικού μοντέλου ή ότι γάλλοι αξιωματούχοι συνεισέφεραν στην ίδρυση της Σχολής Πυροβολικού και της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων.
Λίγο αργότερα, το 1846, ιδρύεται η Γαλλική Σχολή Αθηνών, καρπός του φιλελληνισμού που συνδέει τη Γαλλία με την Ελλάδα και πρώτο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας που διερευνά ακόμη και σήμερα την αρχαιολογία της αρχαίας αλλά και την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, στην υπηρεσία της κοινής μας ιστορίας που δημιούργησε ισχυρούς και έντονους δεσμούς μεταξύ των χωρών μας.
Πιο πρόσφατα αλλά εξίσου συμβολικά, η Γαλλία του Giscard d’Estaing και η Ελλάδα του Καραμανλή ίδρυσαν από κοινού την Ελληνογαλλική Σχολή Eugène-Delacroix στην Αγία Παρασκευή: ένα μοναδικό εκπαιδευτικό ίδρυμα που συνεχίζει να εξελίσσεται και να φιλοξενεί κάτω από την ίδια στέγη ένα γαλλικό και ένα ελληνικό σχολείο. Το 2021 συμπληρώνονται 40 χρόνια από την ίδρυσή του, όπως και από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Θέλω να πιστεύω πως την επερχόμενη 25η Μαρτίου θα έχουμε όλοι, Ελληνες και Γάλλοι, μια φιλική και θερμή σκέψη για την ελληνογαλλική μας σχέση. Είμαστε δύο λαοί με υπερηφάνεια για την ταυτότητά μας και επιθυμία για αλληλοκατανόηση, αλλά και με πάθος – ακριβώς επειδή γνωρίζουμε το τίμημα – για την ιδέα της ελευθερίας.
*Ο κ. Patrick Maisonnave είναι πρέσβης της Γαλλίας στην Ελλάδα. Η κυρία Véronique Chankowski είναι διευθύντρια της Γαλλικής Σχολής Αθηνών. Ο κ. Patrick Comoy είναι διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος{IDI}.
