Πόσο επικίνδυνες είναι οι οχιές; Τι κάνουμε αν μας δαγκώσουν; Σκίζουμε και ρουφάμε το δηλητήριο, όπως έχουμε δει στις… κινηματογραφικές ταινίες; Αν έχει κουλουριαστεί κάποιο φίδι μέσα στη μηχανή του αυτοκινήτου μας πώς το βγάζουμε; Υπάρχουν θανατηφόρες αράχνες στη χώρα μας;
Απαντήσεις σε ερωτήματα που πολλές φορές έχουν πάρει τη μορφή μύθου -όπως ότι οι οχιές έχουν δάγκωμα που σκοτώνει έναν άνθρωπο μέσα σε λίγα λεπτά- δίνει στο εγχειρίδιο τσέπης που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες, ο βιολόγος με ειδίκευση στη γενετική και την οικολογία των ερπετών και αμφιβίων, μέλος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας και υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ Ηλίας Στραχίνης.
Μέσα από την έκδοση «Επικίνδυνα Φίδια & Αράχνες της Ελλάδας. Αναγνώριση- Επικινδυνότητα- Συμπεριφορά- Πρώτες Βοήθειες – Πρόληψη» (www.iliasstrachinis.gr), ο κ. Στραχίνης δίνει πρακτικές συμβουλές αναγνώρισης οχιών και ερπετών, οδηγίες για πρώτες βοήθειες ύστερα από δαγκώματα και διάφορους τρόπους για να απομακρύνουμε τα ζώα αυτά από το σπίτι και το αυτοκίνητό μας.
«Σε όλη την ελληνική επικράτεια συναντάμε συνολικά 23 είδη φιδιών, από τα οποία μόνο τα 7 φέρουν δηλητήριο, ενώ από αυτά, μόνο τα 5 έχουν επικίνδυνο δάγκωμα για τον άνθρωπο και πρόκειται για τα φίδια της οικογένειας των Εχιδνιδών, δηλαδή είδη οχιάς. Τα υπόλοιπα δύο δηλητηριώδη φίδια (Αγιόφιδο και Σαπίτης) ανήκουν σε άλλες οικογένειες και είναι ουσιαστικά ακίνδυνα για εμάς», αναφέρεται στην έκδοση.
Κυτταρολογικό και όχι νευροτοξικό το δηλητήριο της οχιάς
Στο βιβλίο επιχειρείται η κατάρριψη των μύθων που συνοδεύουν τις οχιές στην Ελλάδα και τις περιγράφουν ως άκρως επιθετικά ζώα, που ορμούν μόλις μας δουν, ή καραδοκούν για να μας δαγκώσουν, με δάγκωμα που σκοτώνει έναν άνθρωπο μέσα σε λίγα λεπτά ή σε λίγες ώρες.
«Η πραγματικότητα είναι διαφορετική καθώς οι οχιές δεν επιτίθενται ποτέ στον άνθρωπο που τόσο φοβούνται, αλλά και δεν διαθέτουν τόσο ισχυρό δηλητήριο που να μπορεί να σκοτώσει έναν άνθρωπο σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, μόνο με την αυτήν καθαυτή δράση του», λέει ο κ. Στραχίνης.
«Το δηλητήριο των οχιών της χώρας μας είναι κυρίως κυτταρολυτικό και όχι νευροτοξικό, κάτι που μας δίνει πολύ χρόνο για να μεταβούμε σε ένα νοσοκομείο σε περίπτωση που δαγκωθούμε. Φίδια με κυρίως νευροτοξικό δηλητήριο, όπως η κόμπρα, δεν υπάρχουν στην Ελλάδα, αλλά σε εξωτικές περιοχές άλλων ηπείρων. Ως εκ τούτου, μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα φιδιού στην Ελλάδα διαθέτουμε υπεραρκετό χρόνο ώστε να επισκεφτούμε εγκαίρως ένα νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες», εξηγεί ο κ. Στραχίνης.
Μη …ρουφάτε το δηλητήριο
Τι κάνουμε, όμως, ύστερα από ένα τσίμπημα οχιάς; Ο κ. Στραχίνης δίνει συγκεκριμένες οδηγίες, τονίζοντας ότι τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα, είναι έντονος πόνος και οίδημα.
«Μην πανικοβάλλεστε γιατί ο πανικός αυξάνει τους καρδιακούς ρυθμούς και κατά συνέπεια τους ρυθμούς του μεταβολισμού και της εξέλιξης των συμπτωμάτων. Αφαιρέστε όποιο αντικείμενο ή ύφασμα θα μπορούσε να σφίξει το μέλος όσο αυτό πρήζεται. Κρατήστε το θύμα και ειδικά το δαγκωμένο μέλος όσο το δυνατόν πιο ακίνητο. Κρατήστε το σημείο του δήγματος πιο χαμηλά από την καρδιά. Μην κόβετε ή σκίζετε το δέρμα- μη ρουφάτε το δηλητήριο. Μη δένετε το δαγκωμένο μέλος. Μην τοποθετείτε πάγο στην περιοχή του δήγματος. Μη δίνετε παυσίπονα ή αλκοόλ στον ασθενή (εξαιρείται η παρακεταμόλη)».
Όσο για το αν δαγκώσει μια οχιά το κατοικίδιό μας, ο κ. Στραχίνης συμβουλεύει να κρατήσουμε το ζώο όσο το δυνατόν πιο ακίνητο, να μη δέσουμε το δαγκωμένο μέλος και να το μεταφέρουμε άμεσα σε κτηνίατρο.
Φίδι στο αυτοκίνητο
Σύμφωνα με τον κ. Στραχίνη, πολύ συχνά τα φίδια μπαίνουν στον κινητήρα σταθμευμένων αυτοκινήτων στην ύπαιθρο για να κρυφτούν και με αυτόν τον τρόπο μπορούν να μεταφερθούν ακούσια μέσα στις πόλεις και σε μεγάλες αποστάσεις.
«Αν αντιληφθείτε ότι κάποιο φίδι έχει εισέλθει στον κινητήρα του αυτοκινήτου, τότε μπορείτε να σταθμεύσετε το όχημά σας με τον κινητήρα ακριβώς επάνω από πυκνή βλάστηση, με κλειστό το καπό, και πλήρως εκτεθειμένο στον ήλιο για ένα 24ωρο. Με αυτόν τον τρόπο, οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που θα αναπτυχθούν στο χώρο του κινητήρα θα αναγκάσουν το φίδι να εγκαταλείψει το όχημα και η πυκνή βλάστηση θα του προσφέρει την αίσθηση της ασφάλειας». Εργοστασιακά πάντως, προσθέτει ο συγγραφέας, όλα τα αυτοκίνητα διαθέτουν ειδικά φίλτρα στους αεραγωγούς τα οποία αποκλείουν την είσοδο φιδιών και άλλων μικρών ζώων στην καμπίνα του οχήματος.
Δηλητηριώδεις αράχνες
Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί συνολικά περισσότερα από 850 είδη αραχνών, ενώ εκτιμάται ότι ο πραγματικός αριθμός τους πιθανόν να φτάνει τα 1500.
«Ενώ όλες οι αράχνες φέρουν δηλητήριο, η συντριπτική πλειονότητα αυτών είναι ουσιαστικά ακίνδυνες για εμάς, είτε γιατί έχουν πολύ ασθενές δηλητήριο, είτε γιατί δεν μπορούν καν να καταφέρουν διάτρηση του δέρματός μας», αναφέρει ο συγγραφέας του χρηστικού οδηγού.
Στη χώρα μας υπάρχουν μόνο δύο είδη αράχνης που είναι δυνητικά επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Πρόκειται για τη Μεσογειακή Λοξοσκέλη (Loxosceles rufescens) και τη Μεσογειακή Μαύρη Χήρα (Latrodectus tredecimguttatus). Όπως εξηγεί ο κ. Στραχίνης, το δάγκωμα της Μεσογειακής Λοξοσκέλης ή αλλιώς «Αράχνης βιολί», μπορεί να προκαλέσει δερματικές αλλοιώσεις, χρήζει ιατρικής φροντίδας και αντιμετωπίζεται με συμπτωματική θεραπεία.
Δάγκωμα από Μαύρη Χήρα
Το δηλητήριο της Μεσογειακής Μαύρης Χήρας είναι νευροτοξικό και αρκετά ισχυρό. Τα αρχικά συμπτώματα είναι πόνος στο σημείο του δήγματος, ενώ μέσα στις επόμενες δύο ώρες ο πόνος αυξάνεται σημαντικά και γενικεύεται, εστιάζοντας κυρίως στην κοιλιά, ενώ μυϊκοί σπασμοί, ακαμψία και κράμπες εμφανίζονται σε όλο το σώμα. Το δήγμα της Μεσογειακής Μαύρης Χήρας χρήζει ιατρικής αντιμετώπισης και συχνά χορηγείται ειδικός αντιαραχνικός ορός, ο οποίος γίνεται μόνο στα νοσοκομεία. Το δηλητήριό της μπορεί να προκαλέσει σε ευαίσθητα άτομα και αδύναμους οργανισμούς σοβαρές επιπλοκές ή δυνητικά ακόμα και θάνατο. «Ωστόσο», αναφέρει ο κ. Στραχίνης, «οι θάνατοι που έχουν καταγραφεί στην Ευρώπη μέχρι σήμερα είναι ελάχιστοι και στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων τα θύματα αναρρώνουν γρήγορα χωρίς επιπλοκές».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
