Στα τελικά της στάδια βρίσκεται η οριστικοποίηση της πρότασης Κανονισμού που αναμένεται να εγκρίνει το Κολέγιο των Επιτρόπων για το επονομαζόμενο «Ψηφιακό Πράσινο Πιστοποιητικό» (Digital Green Certificate) για την COVID-19 την προσεχή Τετάρτη 17 Μαρτίου.
Η νομοθετική πρόταση, που είχε προαναγγείλει με επιστολή της προς τους ηγέτες των «27», με ημερομηνία 5 Μαρτίου, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα περιλαμβάνει, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», τρία είδη πιστοποιητικών: εμβολιασμού, τεστ και ανάρρωσης. Ο βασικός τους στόχος είναι να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις για τους ευρωπαίους πολίτες μόλις χαλαρώσουν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που έχουν επιβληθεί. Η πρόταση θα πρέπει εν συνεχεία να υιοθετηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Δεν έλειψαν πάντως κράτη που εξέφρασαν επιφυλάξεις ότι η πρόταση Κανονισμού θα μπορούσε να επιφέρει καθυστερήσεις και εισηγήθηκαν αντιθέτως την έκδοση Σύστασης από το Συμβούλιο.
Τα «μυστικά» του Πιστοποιητικού
Μιλώντας στο «Βήμα», καλά πληροφορημένες κοινοτικές πηγές επεσήμαναν ότι η πρόταση θα παρέχει την «κατάλληλη ευελιξία» ώστε να καλύπτει όλες τις πλευρές. «Με την ευελιξία εννοούμε ότι τα κράτη-μέλη θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν. Είτε για ιατρικούς λόγους είτε για ταξιδιωτικές διευκολύνσεις» τόνισαν και προσέθεταν: «Συνιστά ένα βασικό βήμα προς την επιστροφή στην κανονικότητα και την ομαλοποίηση των μετακινήσεων». Χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, θέλουν να το χρησιμοποιήσουν για ταξιδιωτικούς λόγους, ώστε να προσελκύσουν τουρίστες. Αντίθετα, το Βέλγιο έχει δηλώσει ρητώς ότι δεν πρόκειται να το χρησιμοποιήσει παρά μόνο για ιατρικούς λόγους, ενώ προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και το Παρίσι.
Ψηφιακό αλλά και σε έντυπη μορφή
Οι ίδιες πηγές πρόσθεσαν ότι το «Πράσινο Πιστοποιητικό» δεν θα είναι μόνο ψηφιακό, όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί, αλλά θα εκδίδεται και σε έγγραφη μορφή, ώστε να διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα και η ίση πρόσβαση. Θα εκδίδεται χωρίς χρέωση και η μορφή (layout) του θα επαφίεται σε κάθε κράτος-μέλος. Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, η νομοθετική πρόταση θα έχει ως νομική βάση το Αρθρο 21 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) για την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών. Το σχετικό έγγραφο θα φέρει την ονομασία «EU COVID Card/Digital Green Certificate» και θα διακρίνεται σε πιστοποιητικά τριών κατηγοριών:
α) στο πιστοποιητικό εμβολιασμού (vaccination), που θα βεβαιώνει ότι ο κάτοχος έχει εμβολιαστεί σε ένα κράτος-μέλος,
β) στο πιστοποιητικό ελέγχου (test), που θα βεβαιώνει ότι ο κάτοχος έχει κάνει είτε μοριακό τεστ (PCR) ή rapid test αντιγόνου (από αυτά που αναγνωρίζονται από τη σχετική σύσταση του Συμβουλίου) που αποδεικνύει ότι είναι αρνητικός στον κορωνοϊό – με κάθε κράτος-μέλος να κρίνει το ίδιο για πόσο χρονικό διάστημα θα θεωρείται έγκυρο ένα αρνητικό τεστ πριν αποφασίσει την είσοδο του κατόχου ενός πιστοποιητικού στην επικράτειά του και
γ) στο πιστοποιητικό ανάρρωσης (recovery), που θα χορηγείται μετά την 20ή ημέρα μετά το πρώτο θετικό test κάποιου στην COVID-19.
Το πλαίσιο εμπιστοσύνης
«Σημείο-κλειδί» για την ομαλή εφαρμογή του «Πράσινου Πιστοποιητικού» είναι η διασφάλιση ενός «πλαισίου εμπιστοσύνης» (trust framework) που θα επιτρέπει την προστασία των προσωπικών δεδομένων (ώστε να αποφεύγεται η αποθήκευσή τους) και την ομαλή αναγνώριση των πιστοποιητικών μεταξύ των κρατών-μελών με έμφαση στην επαλήθευση της εγκυρότητας. «Θα περιλαμβάνει μόνο όσα στοιχεία είναι απαραίτητα και σχετικά με τον κορωνοϊό, καθώς η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι ύψιστης σημασίας» υπογράμμισαν οι ίδιες πηγές. Επιπλέον, σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος αποφασίσει να ζητήσει από τον κάτοχο ενός εκ των τριών πιστοποιητικών που έχει ήδη εισέλθει στο έδαφός του να μπει σε καραντίνα, σε αυτοαπομόνωση ή να κάνει τεστ για κορωνοϊό ή να αρνηθεί να του επιτρέψει την είσοδο, θα πρέπει να ενημερώσει την Κομισιόν και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη τρεις ημέρες πριν από την εισαγωγή τέτοιων περιορισμών σχετικά με τους λόγους, τη διάρκεια και την κλίμακά τους.
Υπό εξέταση η αναγνώριση των μη εγκεκριμένων εμβολίων
Ενα μείζον ερώτημα που θα πρέπει να επιλυθεί την ερχόμενη εβδομάδα είναι εάν το ευρωπαϊκό «Πράσινο Πιστοποιητικό» θα αναγνωρίζει και τα εμβόλια τα οποία δεν έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκου (ΕΜΑ), κυρίως το ρωσικό Sputnik V και το κινεζικό Sinopharm. Σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων (Coreper), χώρες όπως η Ουγγαρία ζήτησαν να μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στο πιστοποιητικό εμβολιασμού, αλλά χώρες όπως η Γαλλία εξέφρασαν αντίρρηση.
«Η πρόταση παραμένει πάνω στο τραπέζι, ωστόσο δεν γνωρίζουμε εάν τελικά θα αναγνωρίζονται» τόνιζαν στο «Βήμα» ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Πορτογαλία, που ασκεί αυτό το εξάμηνο την εκ περιτροπής Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, πιέζει να αναγνωριστούν. Σε επίπεδο ΕΕ, η Ουγγαρία έχει ήδη εγκρίνει και παραγγείλει το ρωσικό εμβόλιο, ενώ Τσεχία και Σλοβακία έχουν ήδη κάνει παραγγελίες και έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην περιμένουν το πράσινο φως του ΕΜΑ για να ξεκινήσουν τους εμβολιασμούς.
Θετική φαίνεται να είναι και η Βιέννη, παρά τις πρόσφατες εκκλήσεις του ΕΜΑ που χαρακτήρισε παιχνίδι «ρωσικής ρουλέτας» το ενδεχόμενο μονομερούς έγκρισης του εμβολίου σε εθνικό επίπεδο χωρίς την προηγούμενη αδειοδότηση των Βρυξελλών. Το θέμα φαίνεται να προκαλεί τριγμούς μεταξύ των Ευρωπαίων, δη μεταξύ Δυτικής Ευρώπης και της ομάδας του Βίζεγκραντ. «Εάν δεν αναγνωριστούν, θα προκληθεί χάος στον χώρο του Σένγκεν. Δεν πρέπει να τιμωρηθούν οι πολίτες του Βίζεγκραντ διότι οι κυβερνήσεις τους επέλεξαν το ρωσικό εμβόλιο λόγω των καθυστερήσεων των Βρυξελλών» είπε στο «Βήμα» διπλωμάτης κράτους της Ανατολικής Ευρώπης.
Από την άλλη πλευρά, οι Δυτικοευρωπαίοι δίνουν προτεραιότητα στην πολιτική πτυχή του ζητήματος και στις επιδιώξεις της Μόσχας. Παράλληλα, τίθεται και το ερώτημα πώς θα αιτιολογηθεί στους ευρωπαίους πολίτες η αναγνώριση του ρωσικού εμβολίου στο πιστοποιητικό εμβολιασμού, ενώ δεν θα έχει πάρει έγκριση από τον ΕΜΑ. Το συγκεκριμένο ζήτημα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα και τον τουρισμό, καθώς οι πολίτες βαλκανικών χωρών εμβολιάζονται ήδη με ρωσικά και κινεζικά εμβόλια. Η Σερβία εμβολιάζει κυρίως με ρωσικά και κινεζικά εμβόλια, ενώ επίσης Βοσνία, Μαυροβούνιο και Βόρεια Μακεδονία έχουν ήδη παραλάβει τις πρώτες παρτίδες του Sputnik V.
