Βήμα-βήμα το σχέδιο μάχης κατά της COVID-19

Οι προβλέψεις του επιστημονικού προσωπικού της χώρας κάνουν λόγο για αργή εκτόνωση του τρίτου κύματος, κρατώντας επιφυλάξεις για το εάν η Αττική βιώνει την κορύφωση του φαινομένου ή εάν βρίσκεται προ των πυλών της μεγάλης «έκρηξης». Και καθώς τα νοσοκομεία δέχονται ήδη αφόρητη πίεση (οι ημερήσιες εισαγωγές ασθενών με λοίμωξη COVID-19 τις τελευταίες ημέρες ξεπερνούν τις 400), η ηγεσία στην οδό Αριστοτέλους ξεδιπλώνει βήμα-βήμα το σχέδιο έκτακτης ανάγκης.

Τα σενάρια διαχείρισης της κρίσης

Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, μιλώντας στο «Βήμα», παραδέχεται χωρίς περιστροφές ότι εν μέσω μιας πρωτόγνωρης υγειονομικής κρίσης οι λύσεις θα είναι εξίσου πρωτόγνωρες. «Δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν να έχουν ενταχθεί ιδιωτικά νοσοκομεία στο εφημεριακό σύστημα. Να έχουν μετατραπεί ιδιωτικές δομές σε νοσοκομεία COVID. Ιδιώτες γιατροί να μπαίνουν στο σύστημα του ΕΣΥ είτε από την Πρωτοβάθμια Υγεία είτε από τα ιδιωτικά θεραπευτήρια και οι επτά υγειονομικές περιφέρειες να μετατρέπονται σε μία» επισημαίνει, επιμένοντας ότι στον αγώνα της προάσπισης της ανθρώπινης ζωής δεν υπάρχουν σύνορα ή όρια.

Και παρότι τα στελέχη του υπουργείου ξεκίνησαν να επεξεργάζονται σενάρια διαχείρισης από την αρχή της πανδημίας, στην πράξη η υλοποίησή τους γίνεται μέσω μια δυναμικής επιλογής εφαρμογής αποφάσεων που απαντούν στις ανάγκες που προκύπτουν, δεδομένου ότι η πανδημία εξελίσσεται επίσης δυναμικά.

Στο πλαίσιο αυτό, στα γραφεία της οδού Αριστοτέλους είναι… απλωμένα τα δεδομένα δυναμικότητας για όλες τις νοσηλευτικές μονάδες (ιδιωτικές και δημόσιες), όμως, όπως εξηγεί ο κ. Κικίλιας, υπάρχουν πολλές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν.

Υπό το πρίσμα αυτό, το ζητούμενο δεν είναι μόνο οι κτιριακές εγκαταστάσεις, αλλά και η διασφάλιση ότι αυτές έχουν όλα τα απαραίτητα «εργαλεία» για να ενταχθούν δυναμικά στην πρώτη γραμμή της μάχης έναντι του ιού SARS-CoV-2. Πρέπει συνεπώς να διαθέτουν μεταξύ άλλων το απαραίτητο και εξιδεικευμένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό για τη φροντίδα των ασθενών με λοίμωξη COVID-19 αλλά και εγκαταστάσεις παροχής οξυγόνου. «Υπάρχουν ιατρικά πρωτόκολλα που οφείλουμε να τηρήσουμε» τονίζει.

Προς το παρόν και από την περασμένη Τετάρτη, έχει ήδη στρατογολογηθεί το «Ερρίκος Ντυνάν», καλύπτοντας τις εφημερίες του Σισμανόγλειου, που εφεξής αποτελεί νοσοκομείο για την αντιμέτωπιση μίας και μόνης ασθένειας – δηλαδή της λοίμωξης COVID. Συνεπώς, οι ασθενείς που πάσχουν από άλλα παθολογικά νοσήματα έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται στο ιδιωτικό θεραπευτήριο όταν εφημερεύει στο πλαίσιο του ΕΣΥ.

Χαμηλή η ανταπόκριση των γιατρών

Δεν πρόκειται, όμως, για τη μοναδική ιδιωτική δομή που συνεπικουρεί τις εφημερίες: Καθώς οι παθολογικές κλινικές στο Ασκληπιείο και στο Τζάνειο έχουν μετατραπεί σε κλινικές COVID, όταν αμφότερα τα νοσοκομεία εφημερεύουν, οι παθολογικοί ασθενείς που καταφθάνουν στα εξωτερικά ιατρεία και έπειτα από την κλινική αξιολόγησή τους κρίνεται αναγκαία η νοσηλεία τους διαχέονται (με ασθενοφόρα) σε ιδιωτικά θεραπευτήρια της Αττικής.

Υπενθυμίζεται ότι για τις ανάγκες του Λεκανοπεδίου τα νοσοκομεία του Συνδέσμου Ελληνικών Κλινικών (ΣΕΚ) – μέλη του οποίου αποτελούν τα μεγαλύτερα ιδιωτικά θεραπευτήρια της χώρας –  διαθέτουν περί τις 120 κλίνες ΜΕΘ για non COVID περιστατικά στο ΕΣΥ αλλά και 222 απλές κλίνες. Επιπλέον, έχουν «δανείσει» 26 γιατρούς με ειδικότητες αιχμής (όπως είναι οι πνευμονολόγοι και οι παθολόγοι), όμως το αίτημα του υπουργείου Υγείας είναι ο αριθμός τους να διπλασιαστεί.

Για τον ίδιο, άλλωστε, λόγο τα στελέχη στην οδό Αριστοτέλους βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών (ΙΣΑ), ζητώντας αντίστοιχη συνδρομή, με δέλεαρ αμοιβή 2.000 ευρώ, αφορολόγητη, ανεκχώρητη και ακατάσχετη. Πέραν αυτού, προβλέπεται και αμοιβή για τη συμμετοχή τους σε εφημερίες (εφόσον συμμετέχουν) ίση με αυτή του επιμελητή Β’, αλλά και σημαντική μοριοδότηση στη διαδικασία πλήρωσης θέσεων του ΕΣΥ, αντίστοιχη όσων υπηρετούν σε απομακρυσμένες περιοχές.

Παρ’ όλα αυτά, ένα 24ωρο μετά το σχετικό κάλεσμα του ΙΣΑ στα μέλη του, ανταποκρίθηκαν μόλις 20 γιατροί και συγκεκριμένα 8 πνευμονολόγοι, 6 παθολόγοι και 6 γενικοί ιατροί.

Συνεργασία με κέντρα αποκατάστασης

Εν τω μεταξύ ο Βασίλης Κικίλιας αναλύει στο «Βήμα» γιατί προχώρησε στη συνεργασία με το κέντρο αποκατάστασης «Φιλοκτήτης», μέσω της οποίας «κλειδώνονται» 50 κλίνες για τις ανάγκες του ΕΣΥ, ενώ παράλληλα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις και με άλλα αντίστοιχα κέντρα.

«Εχει διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς με λοίμωξη COVID που εξέρχονται από τις ΜΕΘ έχουν συχνά επιβάρυνση στο μυϊκό και στο αναπνευστικό τους σύστημα. Σύμφωνα με το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ) και τους επιστήμονές μας, για κάποιους από αυτούς κρίνεται επιβεβλημένη η μετάβασή τους από τη ΜΕΘ σε απλή κλίνη και έπειτα σε κέντρο αποκατάστασης για την υποστήριξή τους» εξηγεί ο υπουργός Υγείας.

Και συνεχίζει: «Ο βηματισμός αυτός είναι ο πλέον ενδεδειγμένος και αποτελεσματικός για την αποθεραπεία τους. Παράλληλα, όμως, επιχειρούμε με τον τρόπο αυτόν να αποσυμπιέσουμε τις μονάδες Υγείας, ώστε να είναι σε θέση να δεχτούν νέα περιστατικά. Αρα εκείνοι οι ασθενείς που βρίσκονται στην τελευταία φάση της περίθαλψής τους και εφόσον υπάρχει η ανάγκη, αντί να «λιμνάζουν» στο ΕΣΥ, θα υπάρχει η μέριμνα να λαμβάνουν την κατάλληλη φροντίδα».

Το plan B για κλίνες ΜΕΘ

Σημείο προβληματισμού για την ηγεσία στην οδό Αριστοτέλους είναι και οι ανάγκες των υπόλοιπων πολιτών, καθώς οι ασθένειες δεν έχουν «παγώσει» εν μέσω πανδημίας. Αυτός είναι και ο λόγος που μεταξύ άλλων το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο καλύπτει καθημερινά τις εφημερίες των καρδιοχειρουργικών περιστατικών σε όλη τη Νότια Ελλάδα, ώστε να μην υπάρξει κενό στην αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών.

Καθώς όμως η «μητέρα των μαχών» μαίνεται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, ζητούμενο παραμένει οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες να μην εξαντλήσουν τις εφεδρείες που έχουν δημιουργηθεί. Στο ερώτημα ποιο είναι το plan B, ο κ. Κικίλιας εξηγεί ότι θα ακολουθηθεί το μοντέλο που αναπτύχθηκε και κατά το δεύτερο κύμα, μετατρέποντας τις κλίνες ειδικών μονάδων (αγγειοχειρουργικές, νευροχειρουργικές, καρδιοχειρουργικές) σε κλίνες ΜΕΘ.

Αλλωστε, οι σκληροί δείκτες μαρτυρούν ότι οι ο Μάρτιος θα είναι ένας ιδιαίτερα δύσκολος μήνας, με τα προγνωστικά μοντέλα να δείχνουν ότι θα κληροδοτήσει στον Απρίλιο ένα επίσης βαρύ φορτίο – ιδίως στα νοσοκομεία της Αττικής.

Τα δεδομένα είναι αποκαλυπτικά: Τις πρώτες έντεκα ημέρες του Μαρτίου καταγράφτηκε αύξηση στις διασωληνώσεις κατά 23%. Πιο συγκεκριμένα, την 1η ημέρα του μήνα οι ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 που βρίσκονταν σε μηχανική υποστήριξη αναπνοής άγγιζαν τους 394. Δέκα ημέρες μετά, ο αριθμός τους έφτανε τους 506, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο ακόμη και για 600 διασωληνωμένους έως τα τέλη της επόμενης εβδομάδας.

Εν τω μεταξύ, κατά το ίδιο διάστημα οι εισαγωγές στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας ξεπέρασαν τις 4.000, αριθμός που επιβεβαιώνει τη δυναμική δράση των μεταλλαγμένων στελεχών, ιδίως δε εάν συνυπολογίσει κανείς ότι το lockdown στην Αττική διαρκεί ήδη έναν μήνα. Αντιστρόφως ανάλογα, μπορεί κανείς να συμπεράνει το μέγεθος του εφιάλτη που θα στοίχειωνε την Αττική και όχι μόνο εάν δεν είχαν ληφθεί τα περιοριστικά μέτρα, με αρκετούς επιστήμονες να εκτιμούν ότι οι συνέπειες θα ήταν αντίστοιχες με αυτές που βίωσε η Πορτογαλία. Επιπρόσθετα είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τις πρώτες 11 ημέρες του Μαρτίου και μόνο στην Αττική επιβεβαιώθηκαν 11.543 νέες λοιμώξεις, ενώ την ίδια ώρα από την ανάλυση των λυμάτων φαίνεται ότι το υψηλό ιικό φορτίο επιμένει, γεγονός που υπονοεί ότι αρκετοί… κρίκοι από την αλυσίδα των μεταδόσεων ξεφεύγουν από το «ραντάρ» του ΕΟΔΥ.

Στο συμπέρασμα αυτό συνηγορούν και ο δείκτης θετικότητας που έχει ξεπεράσει το κρίσιμο όριο του 4%, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να βάφεται κατακόκκινη στον χάρτη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), αλλά και το Rt που βρίσκεται πάνω του ενός (1,06) στο σύνολο της επικράτειας, σκαρφαλώνοντας στο 1,81 σε περιοχές που βιώνουν το «σφυροκόπημα» του SARS-CoV-2.

Γιατί το «ηφαίστειο» ενεργοποιήθηκε στην Αττική

Παρότι ο εφετινός Μάρτιος θυμίζει τον περασμένο «μαύρο» Νοέμβριο, ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Δημήτρης Παρασκευής υπογραμμίζει στο «Βήμα» ότι το τρίτο κύμα διαφοροποιείται από το δεύτερο που «έπνιξε» τη Βόρεια Ελλάδα κατά την εκπνοή του 2020.

Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τον ειδικό, το «ηφαίστειο» των κρουσμάτων έχει πλέον ενεργοποιηθεί στην Αττική, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στη Δυτική και στη Στερεά Ελλάδα, ενώ αντιθέτως η Μακεδονία και η Θεσσαλία δείχνουν να αντιστέκονται.

«Αυτό οφείλεται στο μεγαλύτερο ποσοστό ανοσίας του πληθυσμού λόγω του σφοδρότητας του δεύτερου κύματος και ενδεχομένως της μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης του πολιτών σε ό,τι αφορά την αναγκαιότητα της τήρησης των μέτρων» διευκρινίζει ο καθηγητής.

Οι διαφορές, όμως, δεν σταματούν εδώ: «Κατά το δεύτερο κύμα η έξαρση των κρουσμάτων ήταν ραγδαία. Στην τρέχουσα, πάλι, περίοδο καταγράφεται μεν αυξητική τάση, αλλά με πιο ήπιο ρυθμό. Αυτό συμβαίνει διότι ελήφθησαν εγκαίρως προληπτικά μέτρα. Ομως, η κυκλοφορία των μεταλλαγμένων στελεχών εξαιτίας της ισχυρής μεταδοτικότητάς τους καθιστά αναγκαία την εφαρμογή των μέτρων σε μεγαλύτερο βαθμό. Από την άλλη, η παρατεταμένη χρονικά εφαρμογή περιορισμών, σε συνδυασμό με την κόπωση των πολιτών, δημιουργεί μια δύσκολη συνθήκη στην περίπτωση της Αττικής» καταλήγει ο κ. Παρασκευής.

Υπό τα δεδομένα αυτά, τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων αντιμετωπίζουν μια αδιέξοδη κατάσταση, καθώς, παρά τα κοινωνικά και οικονομικά αιτήματα για άνοιγμα, η παράταση του lockdown είναι μονόδρομος, με γνώμονα τις αντοχές του ΕΣΥ και την προάσπιση της δημόσιας Υγείας.
Αντίστοιχα, η κυβέρνηση μεταθέτει την επαναλειτουργία του λιανεμπορίου στα τέλη του μήνα, ενώ στις άμεσες προτεραιότητές της είναι να επιστρέψουν οι μαθητές των Λυκείων και των Γυμνασίων στις τάξεις.

Η ανοσία και τα προβλήματα με τα εμβόλια

Σε μια δεύτερη ανάγνωση των επιδημιολογικών δεδομένων και της γεωγραφικής διαφοροποίησης του δεύτερου και του τρίτου κύματος, προκύπτει ότι η ανοσία (φυσική ή μέσω των εμβολιασμών) αποτελεί το αντίδοτο στην πανδημία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα από την αρχή της επιδημίας έως και σήμερα ξεπερνούν τις 215.000. Και καθώς οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι οι πραγματικές μεταδόσεις είναι τουλάχιστον εξαπλάσιες (συνυπολογίζοντας τους ασυμπτωματικούς φορείς), τότε και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τουλάχιστον 1,3 εκατ. πολίτες έχουν αποκτήσει ανοσία.

Σε συνδυασμό με την εμβολιαστική εκστρατεία «Ελευθερία», αναμένεται να έχει αναπτύξει ανοσία το 30% του πληθυσμού έως τον Μάιο και αντίστοιχα στα μέσα του καλοκαιριού το αντίστοιχο ποσοστό να αγγίζει το 60%. Παρ’ όλα αυτά, το «κλειδί» για την έξοδο από την πανδημία το κρατούν οι φαρμακευτικές εταιρείες και συνεπακόλουθα οι παραγωγικές δυνατότητές τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του Reuters, η αμερικανική εταιρεία Johnson&Johnson ενημέρωσε τις Βρυξέλλες για την πιθανότητα να μην μπορέσει να αντεπεξέλθει στην παράδοση 55 εκατ. δόσεων κατά το δεύτερο τρίμηνο.

Επιπρόσθετα, ανησυχία προκαλεί και πιθανή καθυστέρηση εμβολίων από την AstraZeneca, την ώρα που η Ιταλία, η Δανία και η Ελβετία διέκοψαν προσωρινά τους εμβολιασμούς, εξαιτίας περιστατικών θρομβώσεων ανάμεσα και σε πολίτες που είχαν λάβει μόνο μία δόση. Πάντως, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) ανακοίνωσε την Τετάρτη πως δεν υπάρχουν αποδείξεις συσχέτισης του συγκεκριμένου εμβολίου με τα περιστατικά στην Αυστρία.