Σε σημείο καμπής δείχνει να βρίσκεται το χρηματιστήριο της Αθήνας, το οποίο παραμένει στο περιθώριο των διεθνών αγορών, ενώ η επανεκκίνησή του και η επανάκτηση του ρόλου του ως ενός από τους πυλώνες χρηματοδότησης της οικονομίας παραμένουν το ζητούμενο για μια αγορά που τον Νοέμβριο του 2013 έγινε η πρώτη στον κόσμο που υποβαθμίστηκε από τις ανεπτυγμένες αγορές όπου βρισκόταν για 12 χρόνια στις αναδυόμενες αγορές και από τότε δείχνει να ψάχνει τον δρόμο της.
Για τον Βασίλη Αποστολόπουλο, διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου Ιατρικού Αθηνών και πρόεδρο της Ελληνικής Ενωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ), όπως ανέφερε πρόσφατα, το χρηματιστήριο της Αθήνας πρέπει να επανακτήσει το κύρος του, να γίνει εξυγίανση της λίστας των εισηγμένων εταιρειών με απαλλαγή από τα «ζόμπι» και να δοθούν κίνητρα ώστε να ενθαρρυνθούν οι νέες εισαγωγές εταιρειών.
Αντλησαν €70 δισ.
Να σημειωθεί πως στα τέλη της δεκαετίας του 1990 – αρχές του 2000 ένας μεγάλος αριθμός ελληνικών εταιρειών εισήγαγαν τις μετοχές τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών και συγκέντρωσαν σημαντικά κεφάλαια. Αυτή η δραστηριότητα κορυφώθηκε με μεγάλες συνδυασμένες προσφορές που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 2006-2007, συμπεριλαμβανομένης και της εισαγωγής στο Χρηματιστήριο πολλών εμβληματικών εταιρειών.
Ακόμα και κατά τη δύσκολη περίοδο 2008-2020, οι επιχειρήσεις άντλησαν από το Χρηματιστήριο περίπου 70 δισ. ευρώ (εκ των οποίων όμως τα 46,7 δισ. ευρώ αφορούν τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών της περιόδου 2013-2015).
Την τελευταία 20ετία πάντως περίπου 285 εισηγμένες αποχώρησαν από το ΧΑ, είτε γιατί εξαγοράστηκαν είτε γιατί συγχωνεύθηκαν είτε γιατί διαγράφηκαν είτε γιατί πτώχευσαν, ορισμένες από τις οποίες όμως δύσκολα μπορούν να αναπληρωθούν καθιστώντας πιο φτωχό το ελληνικό χρηματιστήριο.
Παρεμβάσεις
Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο διάστημα του 2021 οι 25 μετοχές μεγάλης κεφαλαιοποίησης συγκεντρώνουν το 95% της αξίας των συναλλαγών, ενώ το 5% διαχέεται στις υπόλοιπες 131 μετοχές. Και ενώ οι Αρχές του ΧΑ και το οικονομικό επιτελείο μαζί με παράγοντες της αγοράς σχεδιάζουν νέες θεσμικές παρεμβάσεις και νέα προϊόντα που θα μπορούσαν να καταστήσουν πιο ελκυστική την εγχώρια κεφαλαιαγορά, η οποία μπορεί να ισχυροποιηθεί και από τις νέες αλλαγές στο Ασφαλιστικό, το βασικό ζητούμενο είναι το πώς θα μπορούσε το ελληνικό χρηματιστήριο να επιστρέψει στις ανεπτυγμένες αγορές, καθώς η υποβάθμισή του το 2013, ταυτόχρονα και από τους δύο σημαντικότερους δείκτες που παρακολουθούν οι παγκόσμιοι επενδυτές, τον MSCI με ενεργητικό 12 τρισ. δολ. και τον Russel με ενεργητικό 2 τρισ. δολ., αποτέλεσε ένα κακό προηγούμενο, αφού κανένα άλλο χρηματιστήριο ενταγμένο στις ανεπτυγμένες αγορές δεν έχασε αυτό το στάτους.
Τα εμπόδια
Η πτώση του γενικού δείκτη του ΧΑ κατά 91% από το 2007 έως το 2013 ήταν ένας από τους λόγους της υποβάθμισης, αλλά ο κύριος λόγος ήταν πως το ελληνικό χρηματιστήριο δεν πληρούσε τα κριτήρια σε ό,τι αφορά τις δανειοδοτικές διευκολύνσεις τίτλων, τις ανοικτές πωλήσεις (short selling) και την ασφαλή μεταβιβασιμότητα των τίτλων, και όλα αυτά, σε συνδυασμό με τη μεγάλη πτώση του όγκου των συναλλαγών, εμπόδιζαν πλέον την Ελλάδα να έχει μια πλήρως λειτουργική αγορά.
Η ρευστότητα παίζει μεγάλο ρόλο σε μια απόφαση υποβίβασης, και το 2013 στην Ελλάδα η ρευστότητα μειώθηκε περισσότερο από το μισό σε σύγκριση με το 2010, υποδηλώνοντας προφίλ υψηλότερου λειτουργικού κινδύνου, περισσότερο σύμφωνο με αυτό των αναδυόμενων χωρών, παρατηρεί ο Γιώργος Κοφινάκος, διευθύνων σύμβουλος της StormHarbour London.
Ο δεκάλογος των παρεμβάσεων
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι 10 παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ώστε τελικά να αναβαθμιστεί το ΧΑ στις ανεπτυγμένες αγορές είναι οι ακόλουθες:
1. Η βιωσιμότητα της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας αποτελεί βασικό κριτήριο. Σε αυτή την κατεύθυνση, και εφόσον το εμβολιαστικό πρόγραμμα σε παγκόσμιο επίπεδο προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς στους επόμενους μήνες, το 2021 και το 2022 η χώρα θα προσεγγίσει επίπεδα ανάπτυξης σωρευτικά 12%, γεγονός που θα βοηθήσει την προσέλκυση ξένων επενδυτών.
2. Η δυνατότητα πρόσβασης στις ελληνικές μετοχές μέσω όσο το δυνατόν περισσότερων ηλεκτρονικών πλατφορμών, στις οποίες γίνονται αγοραπωλησίες με πολύ μικρά ποσά αλλά τεράστιους συνολικά όγκους συναλλαγών.
3. Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για διπλή καταχώριση ελληνικών εταιρειών σε χρηματιστήρια και του εξωτερικού. Το ελληνικό χρηματιστήριο να βοηθήσει τις εταιρείες που είναι ήδη εισηγμένες ή είναι έτοιμες να εισαχθούν να συμμετέχουν και σε άλλα χρηματιστήρια, όπως LSE, NYSE, Nasdaq, FFT, του Παρισιού, ακόμα και σε αγορές της Μέσης και της Απω Ανατολής, όπως του Ντουμπάι, του Αμπου Ντάμπι, της Ριάντ, της Σιγκαπούρης, της Κορέας κ.λπ. Για παράδειγμα, το Χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ και το Χρηματιστήριο της Σιγκαπούρης υπέγραψαν συμφωνία εταιρικής σχέσης που επιτρέπει στις ισραηλινές εταιρείες τεχνολογίας να αντλούν κεφάλαια και από τις δύο αγορές ταυτόχρονα και να καταγράφονται και στα δύο χρηματιστήρια.
4. Ταυτόχρονα, το ελληνικό χρηματιστήριο θα πρέπει να προσεγγίσει μικρομεσαίες εταιρείες εισηγμένες σε ξένα χρηματιστήρια και να τις προσελκύσει σε παράλληλη εισαγωγή και στο XA. Αυτές οι δύο κινήσεις δεν θα πρέπει να θεωρηθούν ανταγωνιστικές για το ελληνικό χρηματιστήριο, αλλά, αντίθετα, να εκτιμηθούν ως ευκαιρία διεύρυνσης της επενδυτικής βάσης.
5. Να εισαχθούν πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που θα μπορέσουν να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν μέσα από το Χρηματιστήριο, δίνοντάς του έτσι το ποθητό momentum. Στο προαναφερόμενο παράδειγμα του χρηματιστηρίου του Ισραήλ των ανεπτυγμένων αγορών, βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση τριπλάσιες εταιρείες από όσες στο ελληνικό, με μικρότερη μέση κεφαλαιοποίηση ανά εταιρεία, αλλά με πενταπλάσια συνολική κεφαλαιοποίηση (250 δισ.) έναντι του ελληνικού χρηματιστηρίου (50 δισ.).
6. Συνακόλουθα, πρέπει να επιτευχθεί μείωση του κόστους εισαγωγής αλλά και του κόστους διατήρησης μιας εταιρείας στο ελληνικό χρηματιστήριο. Αυτό το κόστος πρέπει να είναι ανταγωνιστικό έναντι των άλλων αναδυόμενων αγορών, και προφανώς χαμηλότερο από των ανεπτυγμένων.
7. Να δοθούν κίνητρα ώστε να δημιουργηθούν περισσότερα ETFs συνδεδεμένα με τις ελληνικές μετοχές. Τα αμοιβαία κεφάλαια που παρακολουθούν τα ETFs δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αποκτήσουν τις μετοχές που περιλαμβάνονται στα ETFs, αφού εξ ορισμού αυτό ακριβώς απαιτεί η επενδυτική τους πολιτική.
8. Το ελληνικό χρηματιστήριο πρέπει να αντιγράψει το μοντέλο της αγοράς των ελληνικών ομολόγων, όπου οι 14 από τους 18 Primary Dealers είναι οι μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες στον κόσμο (Barclays, BNP Paribas, BofA, Citigroup, Commerzbank, Credit Suisse, Sociedad de Valores, Deutsche Bank, Goldman Sachs, HSBC, JP Morgan, Morgan Stanley, Nomura, Societe Generale). Αρα, πρέπει να δοθούν και κίνητρα για να συμμετάσχουν αυτές οι τράπεζες ως διαμεσολαβητές/χρηματιστές στο ελληνικό χρηματιστήριο (αυτή τη στιγμή συμμετέχει μόνο μία από αυτές).
9. Ολα αυτά χρειάζεται να γίνουν έχοντας πάντα κατά νου τα κριτήρια προσβασιμότητας στην αγορά, δηλαδή, πρώτον, την ευκολία απόκτησης μετοχών, δεύτερον, την ευκολία εισροών / εκροών κεφαλαίων, τρίτον, τη διαθεσιμότητα επενδυτικών εργαλείων και, τέταρτον, το ευνοϊκό φορολογικό πλαίσιο.
10. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει σταθερότητα και αυστηρή εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου. Περιπτώσεις όπως της Folli Fοllie και της MLS πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, γιατί διαφορετικά φέρουν ανεπανόρθωτο πλήγμα στην ελληνική αγορά.
