Ο «πόλεμος ιδεών» αναζωπυρώθηκε στη Γαλλία, όταν ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατηγόρησε στις αρχές Οκτωβρίου «ορισμένες θεωρίες των κοινωνικών επιστημών εισαγόμενες από αμερικανικά πανεπιστήμια» ότι απειλούν τη γαλλική συνοχή. Εντείνεται με την ψήφιση του νομοσχεδίου για το Ισλάμ και τις γαλλικές αξίες στην Εθνοσυνέλευση (την περασμένη Τρίτη) και στη Γερουσία (από τις 30 Μαρτίου) και θα ενταθεί ακόμη περισσότερο όσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές του 2022.
Ο πόλεμος αυτός βάζει τις γαλλικές αξίες για το κοσμικό κράτος και την ελευθερία του λόγου να αντιπαρατεθούν με τις αμερικανικές για τις φυλετικές διακρίσεις και την πολυπολιτισμικότητα. Εχει πάρει έντονη πολιτική χροιά εν όψει των εκλογών, στις οποίες ο Μακρόν στοχεύει στις ψήφους από τα δεξιά του κόμματός του La Republique En Marche! (LRM), και προσαρμόζει αναλόγως τη ρητορική του.
Η σύγκρουση απόψεων με τους Αγγλοσάξονες
Οι γαλλικές απόψεις για το Ισλάμ, τον φεμινισμό, τις φυλετικές σχέσεις, την αποικιοκρατία συγκρούονταν πάντα με τις αγγλοσαξονικές. Κορυφαίο παράδειγμα η ισλαμική μαντίλα: στη Γαλλία προέχει το κοσμικό κράτος ενώ τα θρησκευτικά σύμβολα, όπως η μαντίλα ή το εβραϊκό κιπά, απαγορεύονται στη δημόσια σφαίρα, αλλά στον αγγλοσαξονικό κόσμο προέχουν η πολυπολιτισμικότητα και τα δικαιώματα των μειονοτήτων και τα θρησκευτικά σύμβολα αποτελούν έκφραση αυτών.
Ο αποκεφαλισμός του Σαμουέλ Πατί στα μέσα Οκτωβρίου, έξω από το γυμνάσιο όπου δίδασκε κοντά στο Παρίσι, από ισλαμιστή επειδή είχε δείξει στην τάξη καρικατούρες του Μωάμεθ στο πλαίσιο μαθήματος για την ελευθερία του λόγου και η επίθεση σε εκκλησία της Νίκαιας δύο εβδομάδες αργότερα σκλήρυναν τη γαλλική κοινή γνώμη και μετατόπισαν τη δημόσια συζήτηση για τις γαλλικές αξίες ακόμη πιο δεξιά.
Σκληροπυρηνικοί και ισλαμοαριστερισμός
Οι υπουργοί Εσωτερικών Ζεράλντ Νταρμανέν και Παιδείας Ζαν Μισέλ Μπλανκέρ, από τους πιο σκληροπυρηνικούς της κυβέρνησης, μιλούν για τον «ισλαμοαριστερισμό» (islamogauchisme) που κάνει αριστερούς διανοουμένους απολογητές της ισλαμιστικής τρομοκρατίας.
Τον όρο «ισλαμοαριστερισμό» χρησιμοποίησε πρώτος ο γάλλος φιλόσοφος Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ σε βιβλίο του το 2002 με αφορμή τους «νεοαριστερούς» που ήταν στο πλευρό των Παλαιστινίων, συντασσόμενοι με ισλαμιστές (π.χ. την Χαμάς) που επιθυμούν την εξολόθρευση του Ισραήλ. Αρχικά τον όρο χρησιμοποιούσε κυρίως η Ακροδεξιά, αλλά τελευταίως έχει ευρύτερη απήχηση σε πανεπιστημιακούς όπως ο κορυφαίος ισλαμολόγος Ζιλ Κεπέλ, φεμινίστριες όπως η Ελιζαμπέτ Μπατεντέρ, που έχει αγωνιστεί για τα δικαιώματα των εργαζόμενων μεταναστριών, και πολιτικούς όπως ο Σοσιαλιστής πρώην πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς.
Στο παιχνίδι μπήκε την περασμένη εβδομάδα και η υπουργός Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Ερευνας Φρεντερίκ Βιντάλ, που ζήτησε από το κορυφαίο κρατικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) να πραγματοποιήσει «επιστημονική μελέτη» για τον «ισλαμοαριστερισμό» των γαλλικών πανεπιστημίων, προκειμένου να διαχωριστεί «τι αποτελεί ακαδημαϊκή έρευνα και τι συνιστά ακτιβισμό και άποψη».
Το CNRS απάντησε αυστηρά, επικρίνοντας «τις προσπάθειες απονομιμοποίησης διαφόρων τομέων της έρευνας», όπως των μετα-αποικιοκρατικών μελετών ή των ερευνών για τον ρατσισμό. Και ξεκαθάρισε ότι «ο ισλαμοαριστερισμός, πολιτικό σλόγκαν που χρησιμοποιείται στη δημόσια συζήτηση, δεν αντιστοιχεί σε καμία επιστημονική πραγματικότητα».
Το προεδρικό μέγαρο έκλεισε το θέμα
Το προεδρικό μέγαρο Ελιζέ έσπευσε να κλείσει το ζήτημα καθώς δεν επιθυμεί να ανοίξει άλλο ένα μέτωπο με τους πανεπιστημιακούς λίγο περισσότερο από έναν χρόνο πριν από τις προεδρικές εκλογές. Με την Αριστερά ανίκανη να αναδείξει έναν υποψήφιο που θα έχει ελπίδες για την προεδρία, ο Μακρόν στρέφεται στους δεξιούς και στους ακροδεξιούς για να κερδίσει ψήφους και να τις στερήσει από την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, την οποία θα αντιμετωπίσει, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, στον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών.
Η αμερικανική επιρροή θεωρείται υπεύθυνη από μερίδα Γάλλων για το ότι πανεπιστημιακοί όπως ο Κεπέλ είναι ανεπιθύμητοι σε ορισμένα γαλλικά πανεπιστήμια λόγω του «ισλαμοαριστερισμού» των πανεπιστημίων αυτών – ο Κεπέλ προέρχεται από την Αριστερά αλλά έχει έρθει σε αντίθεση με πολλούς αριστερούς συναδέλφους του θεωρώντας τους «αφελείς» και «συνενόχους» λόγω της «εγκληματικής τύφλωσής τους» απέναντι στον στόχο των ισλαμιστών να διασπάσουν τη Γαλλία.
Ο αυτονομισμός και η κοσμικότητα
Ο Κεπέλ είναι από τους επιστήμονες που συνέβαλαν στην κατάρτιση του νομοσχεδίου για το Ισλάμ, που στη Γαλλία ονομάζεται «νομοσχέδιο για τις γαλλικές αξίες», αλλά όλοι το αποκαλούν «νομοσχέδιο για τον αυτονομισμό» λόγω της κατηγορίας που αιωρείται προς τους ισλαμιστές ότι επιδιώκουν να φτιάξουν δικούς τους θύλακες στη χώρα, όπου ο ισλαμικός νόμος θα υπερέχει της γαλλικής νομοθεσίας.
Οι πιο σκληροί, όπως ο Νταρμανέν, εντάσσουν στον αυτονομισμό ακόμη και τα τμήματα με τρόφιμα χαλάλ στα σουπερμάρκετ. Το νομοσχέδιο πάντως απαγορεύει μεταξύ άλλων πρακτικές όπως το «πιστοποιητικό παρθενίας», επιτρέπει την παραμονή στη Γαλλία μόνο σε μία σύζυγο (θα αφαιρεί την άδεια παραμονής από τις υπόλοιπες) και απαιτεί από τις οργανώσεις που λαμβάνουν κρατικές επιχορηγήσεις να υπογράφουν προσήλωση στην κοσμικότητα.
Διχασμένοι αριστεροί και φεμινιστές
Το ζήτημα διχάζει αριστερούς και φεμινιστές στη Γαλλία. Τι είναι πιο αριστερό ή πιο φεμινιστικό, η χειραφέτηση της μουσουλμάνας ή ο σεβασμός στην κουλτούρα της; Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία το δίλημμα έχει απαντηθεί: δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε τις μειονότητες, απλώς τις δεχόμαστε μαζί με τον πολιτισμό τους – και ας προϋποθέτει αυτός την υποταγή της γυναίκας στον άνδρα; αναρωτιέται η άλλη πλευρά.
«Ανάμεσα στους πιο απελπισμένους, αλλά και στους πιο κυνικούς, ορισμένοι είχαν τη φαεινή ιδέα να υποψιάζονται για συνενοχή με τους τζιχαντιστές οποιονδήποτε ερευνητή ενδιαφέρεται για τα ζητήματα των διακρίσεων» έγραψε στη «Liberation» ο καθηγητής Οικονομικών Τομά Πικετί, διευθυντής μελετών στην Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών.
Η απειλή αποχής από τις εκλογές
Σύμφωνα με την αρθρογράφο του «Monde» Φρανσουάζ Φρεσόζ, η Αριστερά προσπαθεί να αποδείξει ότι ο Μακρόν δεν είναι ο μοναδικός υποψήφιος ικανός να κόψει τον δρόμο της Ακροδεξιάς προς την εξουσία «και κραδαίνει την απειλή μαζικής αποχής από τον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών». Αλλά στην παρούσα φάση δεν εκπροσωπεί «παρά ένα 30% μιας χώρας που στρέφεται όλο και πιο δεξιά και δεν παύει να αναρωτιέται για την ταυτότητά της».
«Οι Γάλλοι θέλουν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους, να ανακτήσουν την ύπαρξή τους, το έθνος τους» είπε ο Μακρόν σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «L’ Express».
