Πηγές στις Βρυξέλλες σχολίασαν στο «Βήμα» ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση για το θέμα του πιστοποιητικού εμβολιασμού, δίνοντας έμφαση σε τρία σημεία.

Πρώτον, παραμένει άγνωστο αν τα παρόντα εμβόλια μπορούν να αντιμετωπίσουν και τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού.

Δεύτερον, υπάρχει νομικό κενό για την επιβολή του μέτρου.

Τρίτον, πρωταρχικός στόχος της Επιτροπής είναι όποια δράση ληφθεί, αυτή να γίνει συντονισμένα μεταξύ των κρατών. Ωστόσο, κρίνοντας από τις μέχρι τώρα τοποθετήσεις των χωρών-μελών, η κατάσταση είναι ακόμη μακριά από μια εναρμονισμένη προσέγγιση.

Τα «στρατόπεδα»

Ηχηροί υποστηρικτές του πιστοποιητικού εμβολιασμού είναι κυρίως οι χώρες με ισχυρή τουριστική βιομηχανία. Ανάμεσα σε αυτές είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Σλοβενία και η Ισπανία, αλλά επίσης οι Εσθονία, Φινλανδία και Ουγγαρία. Η τελευταία μάλιστα ήδη σχεδιάζει μια εφαρμογή σε κινητά για ταξιδιώτες που εισέρχονται στη χώρα προκειμένου να αποδείξουν ότι έχουν εμβολιαστεί κατά της COVID-19.

Από την άλλη, κύρια ανησυχία των αρνητών του πιστοποιητικού εμβολιασμού είναι ότι μπορεί να εκληφθεί ότι καθιστά έμμεσα υποχρεωτικό τον εμβολιασμό και να τροφοδοτήσει τα αντιεμβολιαστικά κινήματα ανά την Ευρώπη.

Ανάμεσα στις χώρες που έχουν εγείρει σοβαρές ανησυχίες είναι η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Ρουμανία. Η τελευταία πάντως, περιέργως, ήδη δέχεται όσοι έχουν κάποιο αποδεικτικό εμβολιασμού να μην μπαίνουν σε καραντίνα.

Πρόβλημα στη Γαλλία

Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στη Γαλλία, λόγω της δυναμικότητας του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Παρότι η αποδοχή του εμβολίου από την κοινή γνώμη έχει βελτιωθεί αισθητά μετά τα θετικά αποτελέσματα του εμβολίου της Pfizer στο Ισραήλ, τα ποσοστά παραμένουν χαμηλά. Σύμφωνα με την έρευνα του Nature Medicine 2020, το ποσοστό αποδοχής του εμβολίου στη Γαλλία είναι μόλις 58,8%. «Θα είναι μεγάλο ρίσκο για τη Γαλλία να αποδεχθεί ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού, και δη σε αυτή τη φάση» τόνισαν γαλλικές διπλωματικές πηγές στο «Βήμα».

Στο Βερολίνο θεωρούν ότι δεν είναι η ώρα να συζητηθεί το θέμα. Ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας έχει δηλώσει ανοιχτός στην ιδέα, όμως αντιτίθενται πολλά μέλη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η Γερμανία δεν σκοπεύει να υιοθετήσει πιστοποιητικό εμβολιασμού αλλά αντ’ αυτού έχει αναπτύξει ένα ψηφιακό σύστημα για την παρακολούθηση των επιπέδων αποδοχής εμβολίων.

Εντός των κοινοτικών οργάνων επικρατεί διχογνωμία. Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων θεωρεί το μέτρο «ακραίο», η Κομισιόν είναι αρνητική προς το παρόν, ενώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και το κεντρώο φιλελεύθερο κόμμα «Renew» έχουν ταχθεί ανοιχτά υπέρ.

Το νομικό ζήτημα

Την περασμένη εβδομάδα, ο επικεφαλής εκπρόσωπος της Κομισιόν Ερικ Μαμέρ ξεκαθάρισε ότι «δεν μπορούμε ως ΕΕ να εισαγάγουμε διακρίσεις δίνοντας ταξιδιωτικές διευκολύνσεις στους εμβολιασμένους χωρίς να έχουν όλοι οι πολίτες πρόσβαση σε εμβόλια». Οπως πληροφορείται «Το Βήμα», τα νομικά τμήματα του Συμβουλίου έχουν πάρει «φωτιά» ώστε να ερμηνεύσουν το ευρωπαϊκό δίκαιο και αν ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού επιφέρει διακρίσεις.

Πηγές στις Βρυξέλλες τονίζουν ότι το πιστοποιητικό δεν αποτελεί διάκριση. «Στην τελευταία σύνοδο των ευρωπαίων υπουργών Εσωτερικών αναγνωρίστηκε το δικαίωμα στα κράτη να επιβάλουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς λόγω των νέων μεταλλάξεων […] συνεπώς αναγνωρίζεται και το δικαίωμα να επιβάλουν πιστοποιητικό εμβολιασμού για την προστασία της δημόσιας υγείας» υπογράμμισαν διπλωματικές πηγές. Ερωτηματικό αποτελεί επίσης αν τα κράτη θα μπορούν να εφαρμόσουν το μέτρο μονομερώς εφόσον δεν υπάρξει συντονισμένη δράση. Ωστόσο, παρά τις επανειλημμένες κλήσεις του «Βήματος», η Κομισιόν απέφυγε να δώσει διευκρινίσεις.

Οι πιέσεις των αερογραμμών και οι κινήσεις της ΙΑΤΑ

Η Διεθνής Ενωση Αερομεταφορών (IATA) τάσσεται υπέρ του πιστοποιητικού εμβολιασμού καλώντας για μια συντονισμένη προσέγγιση διότι «το συνονθύλευμα των μέτρων που ελήφθησαν από χώρες σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο από την έναρξη της πανδημίας παρεμποδίζει τις προσπάθειές μας για μια επιτυχημένη επανεκκίνηση της βιομηχανίας μας που αγωνίζεται να κρατηθεί στην επιφάνεια», σύμφωνα με τη διευθύντρια Δημοσίων Σχέσεων Ευρώπης για την ΙΑΤΑ Νικόλ Μπουσιώτη.

Η κυρία Μπουσιώτη υπογράμμισε στο «Βήμα» ότι από την αρχή της πανδημίας οι κυβερνήσεις έκλεισαν σύνορα και επέβαλαν καραντίνα για να αποθαρρύνουν τα ταξίδια. «Ωστόσο, με βάση τις έρευνές μας, οι επιβάτες θέλουν να ταξιδέψουν, αλλά φοβούνται μην αποκλειστούν λόγω της καραντίνας και των lockdowns» τόνισε.

Η ΙΑΤΑ σύντομα θα παρουσιάσει την εφαρμογή «Travel Pass app», η οποία θα περιλαμβάνει υγειονομικά στοιχεία του επιβάτη σχετικά με την COVID-19 (τεστ, εμβολιασμός) αλλά και στοιχεία διαβατηρίου και προορισμού. «Θα επιτρέψει στους επιβάτες να έχουν μια εντελώς “ανέπαφη” εμπειρία αεροπορικού ταξιδιού, σεβόμενοι παράλληλα την ιδιωτικότητα.

Επιπλέον, μέσω της σύνδεσής της με ένα παγκόσμιο δίκτυο εργαστηρίων, η εφαρμογή Travel Pass θα πιστοποιεί δεδομένα υγείας, αποτρέποντας δόλιες ενέργειες όπως χειραγώγηση των αποτελεσμάτων των τεστ ή πλαστά πιστοποιητικά εμβολίων, τα οποία αποτελούν μείζονα ανησυχία για τις κυβερνήσεις» πρόσθεσε η κυρία Μπουσιώτη.

Υπογράμμισε δε ότι σύμφωνα με τα πιο αισιόδοξα σενάρια, μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου περίπου το 65% του ευρωπαϊκού πληθυσμού θα έχει εμβολιαστεί. «Αν περιμένουμε μέχρι τότε, θα σήμαινε μια άλλη χαμένη θερινή περίοδο, κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν οι αερογραμμές, ο τομέας του τουρισμού αλλά και της φιλοξενίας που επηρεάστηκαν σοβαρά από την κρίση».

Και καταλήγει: «Οι ζωές 1,3 εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο εξαρτώνται άμεσα από την αεροπορία. Περίπου 76,4 εκατομμύρια περισσότερες θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τον τουρισμό που εξαρτάται από την αεροπορία. Αυτά τα στοιχεία τονίζουν την επείγουσα ανάγκη εξεύρεσης λύσεων για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την αποκατάσταση της συνδεσιμότητας».