Έκπληκτη η κοινή γνώμη γίνεται μάρτυρας του θεάτρου του παραλόγου με πρωταγωνιστές ανυπεράσπιστα πλάσματα, σκηνοθέτες ανδρείκελα και παρασκήνιο ταινίας τρόμου. Το εισιτήριο για την παράσταση εκδίδεται και εισπράττεται από τα ειδησεογραφικά μέσα, που τρέφουν την αδηφάγα τηλεθέαση και τους αιμοδιψείς παρατηρητές, ενώ το υπόκωφο χειροκρότημα προκαλείται από επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους που επωφελούνται από τέτοιου είδους σενάρια διαστροφικής φαντασίας.
Ο μεγαλύτερος εφιάλτης που δραπετεύει από τα σκοτάδια της ψυχής και γίνεται πραγματικότητα είναι η κάθε μορφής καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών. Η ανθρωπότητα κοιμάται ήσυχη έχοντας κατοχυρώσει θεσμικά με διεθνείς συμβάσεις τα δικαιώματα αυτά, ορίζοντας και αντίστοιχους οργανισμούς για την εφαρμογή τους, όπως το Δίκτυο Προστασίας Δικαιωμάτων Παιδιού και ο Συνήγορος του Παιδιού.
Τον κατά τα άλλα βαθύ ύπνο της ανθρωπότητας ταράζουν παιδιά που σύρονται στα θέατρα των πολεμικών συρράξεων, εργάζονται σε απάνθρωπες συνθήκες, πεθαίνουν από ασιτία ή χάνουν την άνιση μάχη με ιάσιμες για τον «πολιτισμένο» κόσμο ασθένειες. Ο αποκοιμισμένος πολίτης παθητικά νανουρίζεται από τη μελωδία της καταναλωτικής ευτυχίας και του υλικού ευδαιμονισμού, καλλιεργώντας τον ατομικισμό, την εσωστρέφεια, και τη σιωπή της αδιαφορίας, θεωρώντας ότι όλα αυτά συμβαίνουν αόριστα και σε μέρη μακρινά, σε απόσταση ασφαλείας.
Ξυπνώντας από το λήθαργο συνειδητοποιεί ότι σε απόσταση αναπνοής, στη διπλανή πόρτα, στο ίδιο του το σπίτι, εκτυλίσσονται ζοφερές καταστάσεις παιδιών που πέφτουν θύματα δικτύου πορνείας, σεξουαλικής διαστροφής, σωματικής κακοποίησης και δουλείας ή ενηλίκων που ανασύρουν από τις αναμνήσεις της παιδικής και εφηβικής τους ηλικίας τέτοιου είδους ψυχοτραυματικές εμπειρίες. Και όλα αυτά ορατά κάποιες φορές από συμπολίτες μας, που με την ανοχή και την αδράνειά τους γίνονται ηθικοί αυτουργοί και συνένοχοι, ή αόρατα τις περισσότερες καλυμμένα στα σκοτάδια των ΜΚΟ και των ιδρυμάτων, ή των προσφυγικών μονάδων φιλοξενίας.
Σε όλα αυτά τα νοσηρά φαινόμενα έρχονται να προστεθούν και άλλες απειλές για τα παιδιά της μέσης αστικής οικογένειας, που έχοντας εξασφαλίσει στέγη, τροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη έρχονται αντιμέτωπα με μια στρατιά εχθρούς ντυμένους με τη μορφή του «φίλου»: τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, την ανεξέλεγκτη έκθεσή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τον σχολικό εκφοβισμό, τη χρήση ουσιών.
Παράλληλα δέχονται και την κατά μέτωπο επίθεση από τον διαδικτυακό εκφοβισμό, τη διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση (cyber bylling, cyber child grooming), από θύτες που αποπλανητικά προσεγγίζουν ανηλίκους, αναπτύσσουν συναισθηματική σύνδεση μαζί τους, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους και προσφέροντας τη συντροφιά, τη στοργή και την κατανόηση που πιθανόν στερούνται από τους part – time γονείς, πιθανότατα αφοσιωμένους στο κυνήγι του success story της σύγχρονης εποχής.
Κάθε είδους επιτήδειος χρησιμοποιεί την οποιαδήποτε διαθέσιμη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης και αφού εξασφαλίσει την απόλυτη εμπιστοσύνη του παιδιού σε αντίστοιχο chat room, στέλνει βίντεο και φωτογραφικό υλικό σεξουαλικού περιεχομένου με σκοπό να λειάνει το έδαφος για συμμετοχή σε αντίστοιχες δραστηριότητες, να εξοικειώσει το θύμα και να απενοχοποιήσει την πορνογραφία ανάγοντάς την σε κάτι φυσιολογικό. Απώτερος στόχος να προκαλέσει ενοχές στο παιδί προκειμένου να κρατήσει το στόμα του ερμητικά κλειστό.
Φθάνουμε με αυτό τον τρόπο στην τραγική διαπίστωση ότι το ένα στα δέκα παιδιά την Ελλάδα έχει υποστεί κάποιας μορφής σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της ζωής του με απότοκο τον εξευτελισμό της προσωπικότητας, το στιγματισμό της ψυχοσύνθεσης και τη μακροχρόνια ανασφάλεια.
Είναι κοινωνικά και ηθικά επιβεβλημένο να ληφθούν προληπτικά μέτρα για να μη συμβαίνουν τέτοιου είδους αποτροπιαστικές παρεκτροπές. Ο γονέας να συνειδητοποιήσει ότι η σεξουαλικότητα του παιδιού ξεκινά από την γέννησή του και εξελίσσεται επηρεασμένη από διάφορους εξωγενείς παράγοντες. Καθίσταται σαφές ότι δεν θα πρέπει να εκπέμπεται το αίσθημα της ντροπής ή της ενοχής για αυτήν, αλλά να θεωρείται φυσιολογική συνθήκη που συνοδεύει την ανθρώπινη υπόσταση. Είναι αναγκαία η γόνιμη επικοινωνία και αλληλεπίδραση, ο διαχωρισμός σε επιτρεπτές και μη επιτρεπτές συμπεριφορές, η τοποθέτηση ορίων και η επιμονή στο δικαίωμα άρνησης οποιασδήποτε παρέκκλισης από αυτά.
Να καλλιεργηθεί στον έφηβο μια ικανοποιητική αυτοεικόνα, η αποδοχή για το σώμα του και αίσθημα ασφάλειας, ώστε να συζητήσει ό,τι τον απασχολεί, να λύνει απορίες με τους γονείς δια ζώσης και όχι εξ αποστάσεως από την οθόνη του κινητού. Η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών ως παρονομαστής μιας ουσιαστικής ανθρώπινης επαφής, είναι ο μηχανισμός που θα αποσοβήσει την πυρόσβεση ανεπίστρεπτων καταστάσεων. Να μάθουμε στα παιδιά μας το δικαίωμά τους να αρνούνται οτιδήποτε θίγει την σωματική και ψυχολογική τους ακεραιότητα και να έχουν το θάρρος να αναζητούν βοήθεια όταν νιώθουν ότι απειλούνται.
Στην ίδια κατεύθυνση θα μπορούσε να οδηγήσει η σεξουαλική αγωγή που αποτελεί ένα ταμπού για το συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας. Η εισαγωγή ενός τέτοιου μαθήματος στο άβατο του εκπαιδευτικού προγράμματος αποδεικνύεται εκ των ουκ άνευ επιβεβλημένη. Η διαπαιδαγώγηση αυτή συνίσταται στην ανίχνευση αναγκών που τυχόν έχουν παιδιά, για τα οποία υπάρχει η υπόνοια ότι υφίστανται κάποιας μορφής κακοποίηση.
Είναι αναγκαίο οι μαθητές, από μικρή ηλικία, που δεν έχουν ακόμη σεξουαλικές εμπειρίες, να μάθουν να οριοθετούν το σώμα τους, να μη φοβούνται να αποκαλύψουν το πρόβλημά τους, να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση και την αυτονομία τους, να τεθούν οι βάσεις ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν την ακατάλληλη συμπεριφορά και να αντιδρούν. Να διδαχθούν το τρίπτυχο γνώση, δεξιότητες, αξίες και να αποκτήσουν υπευθυνότητα και σεβασμό τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους άλλους με στόχο την αυτοπεποίθηση, την ασφάλεια, την ενδυνάμωση και την αναγνώριση.
Ως εκπαιδευτικό εργαλείο μπορούν να αξιοποιηθούν πακέτα εκπαιδευτικού λογισμικού με στόχο όχι απλά την πληροφόρηση, αλλά τη σύνδεση του συναισθηματικού, κοινωνικού και ηθικού τομέα μέσω της διαδραστικότητας, με την εμπλοκή του μαθητή σε προσομοιώσεις, όπου δίνεται η δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τα δεδομένα, συζήτησης, και κριτικής σκέψης. Έτσι γίνεται εφικτό οι μαθητές να είναι σε θέση διαχωρίσουν την υγιή από τη νοσηρή σεξουαλικότητα, να αντιληφθούν τις σχέσεις των δύο φύλων, το ρόλο της οικογένειας, έναν ευρύτερο ηθικό κώδικα, τη βιολογική ανάπτυξη και τους κοινωνικούς φραγμούς.
Τα γεγονότα που πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας αποκάλυψαν χρόνιες πληγές της ελληνικής κοινωνίας διαταράσσοντας το λήθαργό της με τον πιο θορυβώδη τρόπο. Έθεσαν στο τραπέζι του διαλόγου τα ζητούμενα θωράκισης παιδιών και εφήβων, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης ενηλίκων, την τιμωρία ενόχων και την αναγκαιότητα πρόληψης και όχι καταστολής νοσηρών φαινομένων που απειλούν τη γενετήσια υπόσταση και την ψυχική ισορροπία. Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι και όλοι υποχρεωμένοι να εξασφαλίσουμε στους εφήβους τη χαμένη αθωότητα, την υγιή επαναστατικότητα, τη γόνιμη αμφισβήτηση και την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον στο πλαίσιο του ανθρωπισμού.
Η Σοφία Μαργαρίτη είναι φιλόλογος – συγγραφέας εκδόσεων Ζήτη
