Επειτα από ένα – μάλλον σύντομο – ιντερλούδιο, βαριά σύννεφα σκιάζουν ξανά τις ελληνογερμανικές σχέσεις. Οι διπλωματικοί και πολιτικοί δίαυλοι Αθήνας – Βερολίνου εξακολουθούν να λειτουργούν, αλλά από τον περασμένο Αύγουστο και μετά τα «παράσιτα» βαίνουν αυξανόμενα.

Η στάση της Γερμανίας έναντι της Τουρκίας κρίνεται σε πολλές περιπτώσεις υπέρ το δέον ισορροπιστική ή και υποστηρικτική από την Αθήνα, σε βαθμό που το «χαμηλό βαρομετρικό» δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστη ούτε τη σχέση του Κυριάκου Μητσοτάκη με την Ανγκελα Μέρκελ. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι οι γέφυρες επικοινωνίας του έλληνα Πρωθυπουργού με την – ευρισκόμενη στη δύση της πολυετούς θητείας της – καγκελάριο της Γερμανίας έχουν κοπεί. Σημαίνει όμως ότι εν όψει της προσεχούς και κρίσιμης για τις ευρωτουρκικές σχέσεις Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25-26 Μαρτίου, στις Βρυξέλλες, οι ελληνογερμανικές σχέσεις, όπως τονίζουν στο «Βήμα» άριστα ενημερωμένες πηγές, ίσως δοκιμαστούν σοβαρά.

Η τριμερής του Βερολίνου

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καγκελάριος Μέρκελ επένδυσε το προηγούμενο εξάμηνο σημαντικό πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο για να κατευνάσει την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, που ξεκάθαρα και πρωτοβούλως τροφοδότησαν το περασμένο καλοκαίρι η Αγκυρα και ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ακολουθώντας την παραδοσιακή τακτική του «βαθέος παρασκηνίου», η κυρία Μέρκελ προσπάθησε να αξιοποιήσει την άσκηση της εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από τη Γερμανία για να αποτρέψει μια κρίση που θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη και πολεμική σύγκρουση. Η Αθήνα αποδέχτηκε με ειλικρινείς προθέσεις τη γερμανική διαμεσολάβηση, αλλά η τριμερής συνάντηση του Βερολίνου που ακολούθησε (με προϊόν το περίφημο «Πρωτόκολλο» που αποκάλυψε «Το Βήμα») τορπιλίστηκε σχεδόν αμέσως από την Αγκυρα.

Ωστόσο, οι γνώστες του παρασκηνίου σημειώνουν ότι το Βερολίνο δεν έφερε ποτέ την Αγκυρα ενώπιον των ευθυνών της, ενδεχομένως λόγω της φοβίας για επανάληψη των μεταναστευτικών ρευμάτων. Αντίθετα – και παρά το γεγονός ότι είχε με σαφήνεια ενημερωθεί, στο υψηλότερο δυνατό πολιτικό επίπεδο, για την ελληνοαιγυπτιακή διαπραγμάτευση περί οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που τελικά υπέγραψε σε ταξίδι-αστραπή στο Κάιρο ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας (που έχει δεχτεί έντονη κριτική από γερμανικά μέσα ενημέρωσης ως έχων σκληρές θέσεις) – η γερμανική πλευρά αποδέχτηκε ελαφρά τη καρδία τις αντιδράσεις της Αγκυρας, που αξιοποίησε τη συμφωνία για να υπαναχωρήσει από την επανάληψη των διερευνητικών επαφών. Οσα ακολούθησαν, με τις σεισμογραφικές έρευνες του «Oruc Reis» από τον Αύγουστο ως τον Νοέμβριο (με μικρές διακοπές), έγιναν δεκτά από τη γερμανική πλευρά με «διπλωματική μακαριότητα».

Οι κυρώσεις και τα υποβρύχια

Ωστόσο, η θερμοκρασία των ελληνογερμανικών σχέσεων έπεσε ακόμη πιο χαμηλά από τον Σεπτέμβριο και μετά. Μετά τη Σύνοδο Κορυφής στις 1-2 Οκτωβρίου, όταν διεφάνη μια, έστω ισχνή, προοπτική κυρώσεων για την παραβατική συμπεριφορά της Αγκυρας, το Βερολίνο προέβη σε μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια αποτροπής τους, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία έστειλε ξανά το «Oruc Reis» στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα τηλέφωνα μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου «πήραν φωτιά» τις ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, με το δεύτερο να πιέζει κατά των κυρώσεων.

Στη γερμανική κυβέρνηση υπήρξε σφοδρή ενόχληση για την έγερση από τον κ. Μητσοτάκη του ζητήματος της πιθανής επιβολής εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας και ιδιαίτερα της ανάδειξης του θέματος της προμήθειας στην Αγκυρα έξι υπερσύγχρονων υποβρυχίων τύπου 214 – που έχει προκαλέσει σειρά συζητήσεων στην Μπούντεσταγκ, με τον κυβερνητικό συνασπισμό να δέχεται αυστηρή κριτική. Οι παριστάμενοι σε μια από τις συναντήσεις του έλληνα Πρωθυπουργού με τον γερμανό υπουργό Εξωτερικών Χάικο Μάας στην Αθήνα έχουν να λένε για το αυστηρό ύφος που χρησιμοποίησε ο κ. Μητσοτάκης.

Ωστόσο, το Βερολίνο απέκρουσε, με τη βοήθεια κυρίως της Ισπανίας και της Ιταλίας, το ενδεχόμενο κυρώσεων.

Η Σύνοδος του Μαρτίου

Σε ανάλογη γραμμή κινείται το Βερολίνο εν όψει της Συνόδου Κορυφής του Μαρτίου, καθώς προσπαθεί να επιβάλει μια «θετική ατζέντα» με έμφαση στη χορήγηση άλλων τεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ ως βοήθεια στην Τουρκία για το Μεταναστευτικό, στο πλαίσιο μιας αναθεώρησης της Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας του 2016, της χρηματοδότησης επενδύσεων μέσα και από τα κανάλια της προενταξιακής βοήθειας, αλλά και της επικαιροποίησης της Τελωνειακής Ενωσης.

Πρόσφατα, δε, η Γερμανία παρενέβη αποφασιστικά ώστε να μη συμπεριληφθεί η Τουρκία στη «μαύρη λίστα» των φορολογικών παραδείσων της ΕΕ, με αποτέλεσμα το ζήτημα να αφαιρεθεί ακόμη και από την ημερήσια διάταξη του τελευταίου Eco/fin. Με αυτά τα δεδομένα, δεν αποκλείεται οι ελληνογερμανικές σχέσεις να πιεστούν περαιτέρω – ιδιαίτερα αν η Αθήνα δεν διαμορφώσει εγκαίρως μια ξεκάθαρη στρατηγική για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, συνδέοντας την πρόοδό τους με αντίστοιχες θετικές εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά.

Αρνητικό κλίμα και για τις κινήσεις του πρεσβευτή

Ιδιαίτερα αρνητικό κλίμα σε κυβερνητικούς και διπλωματικούς κύκλους έχει διαμορφωθεί τελευταία, σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, για τον πρεσβευτή της Γερμανίας στην Αθήνα Ερνστ Ράιχελ. Ο κ. Ράιχελ διαδέχτηκε στην Αθήνα τον Γενς Πλέτνερ, σήμερα πολιτικό διευθυντή στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο ελέγχεται από τον μικρότερο κυβερνητικό εταίρο, τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και πιο συγκεκριμένα από τον Χάικο Μάας και τον Μίκαελ Ροτ.

Κυβερνητικοί κύκλοι σημείωναν ότι ο κ. Ράιχελ δεν έχει συμβάλει καθόλου στην ομαλότητα των διμερών σχέσεων και συχνά τις δυναμιτίζει, όπως έχει συμβεί με τα tweets του περί του Αλή Πασά ή της κριτικής που άσκησε στην ελληνική κυβέρνηση σχετικά με την πρόσκληση στον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να επισκεφτεί την Αθήνα και να παραστεί στις εκδηλώσεις της επετείου των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821.

Υπενθυμίζεται δε ότι ο προκάτοχός του, ο κ. Πλέτνερ, είχε προκαλέσει τη σοβαρή ενόχληση της ΝΔ, όταν εκείνη βρισκόταν στην αντιπολίτευση, εξαιτίας της αρκετά φιλικής προσέγγισής του προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Επειτα από δύο πρέσβεις οι οποίοι άφησαν άριστες εντυπώσεις εν μέσω των σκοτεινών ημερών των μνημονίων, τους Βόλφγκανγκ Ντολτ και Πέτερ Σόοφ, που πραγματικά συνέβαλαν σημαντικά στη βελτίωση των διμερών σχέσεων, η γερμανική εικόνα έχει αρχίσει και πάλι «να θολώνει», απασχολώντας και τα γερμανικά πολιτικά ιδρύματα που εδρεύουν στην ελληνική πρωτεύουσα.

«Εξισορροπιστικά» δημοσιεύματα και στον γερμανικό Τύπο

Εσχάτως η δυσαρέσκεια του Βερολίνου κατά της Ελλάδας, σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης προς όφελος της Αγκυρας, έχει αρχίσει να διοχετεύεται και στον γερμανικό Τύπο, όπως διεφάνη από δημοσίευμα της «Frankfurter Allgemeine Zeitung» με τίτλο «Δεν φταίει μόνο η Τουρκία», σχετικά με τα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το ρεπορτάζ βασίζεται σε ανάλυση με τίτλο «Κλιμάκωση στη Μεσόγειο» που εμφανίστηκε στην τελευταία έκδοση της επιθεώρησης «Ανακοινώσεις για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη» της δεξαμενής σκέψης Sudosteuropa Gesellschaft. Στο άρθρο γίνεται μάλιστα επιλεκτική επίκληση μερών της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τη διαφορά Νικαράγουας – Κολομβίας σε σχέση με τον ρόλο των νησιών στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.