Ονομάζεται Mιλένα Ραντούλοβιτς. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η Σέρβα Σοφία Μπεκατώρου. Είναι η 26χρονη ηθοποιός, που έκανε την αρχή ώστε να σπάσει ο κύκλος της σιωπής στα Δυτικά Βαλκάνια. Είναι η γυναίκα που ώθησε δεκάδες γυναίκες όχι μόνο από τη Σερβία αλλά και από τη Βοσνία, το Μαυροβούνιο, την Κροατία, τη Σλοβενία να μιλήσουν ανοιχτά για τη σεξουαλική κακοποίηση.

Η μαρτυρία που άνοιξε τον δρόμο

Ολα ξεκίνησαν μέσα από μία συνέντευξή της στο περιοδικό «ΒLIC» στις 16 Ιανουαρίου. Η Mιλένα Ραντούλοβιτς, ιδιαίτερα διάσημη στη χώρα της και με συμμετοχή σε διεθνείς παραγωγές, κατηγόρησε τον καταξιωμένο δάσκαλο υποκριτικής και σκηνοθέτη, 69χρονο Μίροσλαβ Mίκα Αλεκσιτς για βιασμό. «Ημουν μαθήτρια στη δραματική σχολή του για έξι χρόνια, όταν για πρώτη φορά με βίασε. Ημουν 17 ετών. Δεν συνέβη μόνο μία φορά. Επαναλήφθηκε» δήλωσε.

Η γενναία ομολογία της ήταν το έναυσμα για να μιλήσουν και άλλες γυναίκες για τις σοκαριστικές στιγμές που φέρεται να πέρασαν στα χέρια του Αλεκσιτς, ο οποίος απολάμβανε τη φήμη ενός καταξιωμένου δασκάλου υποκριτικής. Η φοίτηση στη σχολή του «Stvar srca» (σημαίνει «Ζήτημα καρδιάς»), την οποία ίδρυσε στις αρχές των ’00s, θεωρούνταν το εφαλτήριο μιας χρυσής καριέρας. Από τις τάξεις του έχουν περάσει πάνω 3.000 σπουδαστές, πολλοί από τους οποίους σήμερα είναι καταξιωμένοι ηθοποιοί, δημοσιογράφοι και παρουσιαστές στη Σερβία.

Η «σκληρή εκπαίδευση»

Οι μαθητές, «τα παιδιά του Μίκα» όπως ονομάζονταν, ήταν περιζήτητα στο θέατρο, σε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα, εξαιτίας της αυστηρής εκπαίδευσης που είχαν περάσει. Διάβαζαν τουλάχιστον ένα βιβλίο την εβδομάδα, επισκέπτονταν θέατρα και μουσεία, ενώ ο Αλεκσιτς ήταν μανιακός με την καθαριότητα και επέβαλλε μέχρι και αυστηρό κώδικα ένδυσης. Αν οι κατηγορίες εναντίον του αποδειχθούν, τα παραπάνω θα αποτελούν μόνο τη βιτρίνα της σχολής του. Τα παρασκήνια έκρυβαν βαθύ σκοτάδι.

Συγκλονιστική είναι και η κατάθεση μιας ακόμη πρώην μαθήτριάς του, της ηθοποιού Iva Ilincic, η οποία τον κατήγγειλε για σεξουαλική κακοποίηση. «Για έξι χρόνια κράτησα τη σιωπή μου» δήλωσε. «Το αρνούμουν, δεν το αποκάλυψα σε κανέναν, κυριολεκτικά σε κανέναν. Οταν συνέβη για πρώτη φορά είπα στον εαυτό μου “ο Μίκα είναι σαν πατέρας μου, δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό. Αν συμβαίνει, το πράττει για να με κάνει πιο δυνατή, θέλει να με προετοιμάσει για τον σκληρό κόσμο των σκηνοθετών και των παραγωγών”».

Πέρα από τις σεξουαλικές επιθέσεις και τους βιασμούς, άλλοι μαθητές του Αλεκσιτς μίλησαν για προσβολές και εκμηδένιση της αυτοπεποίθησής τους, αποκαλώντας τη σχολή του ακόμη και αίρεση. Υπήρχαν όμως και άλλοι που εξεπλάγησαν από τις κατηγορίες, λέγοντας ότι ποτέ δεν είχαν υποπτευθεί τίποτε.

Ο ίδιος δηλώνει αθώος. Παρ’ όλα αυτά σήμερα αντιμετωπίζει κατηγορίες για διάπραξη οκτώ εγκληματικών πράξεων βιασμού κατά την περίοδο 2008-2020 και επτά παράνομων σεξουαλικών πράξεων, σύμφωνα με την Εισαγγελία της Σερβίας.

Ο ρόλος των social media

Η συνέντευξη της Ραντούλοβιτς ήταν η αρχή για να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου και το κίνημα #MeToo, το οποίο γιγαντώθηκε το 2017 στις ΗΠΑ μέσα από την υπόθεση Χάρβεϊ Γουάινστιν (ο πρώην ισχυρός άνδρας του Χόλιγουντ και κινηματογραφικός παραγωγός καταδικάστηκε σε ποινή 23 ετών για βιασμό και σεξουαλική επίθεση), να εξαπλωθεί στα Δυτικά Βαλκάνια. Πρόκειται για ένα κίνημα που ενώνει και υπερπηδά ακόμη και τις διαφορές των λαών της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

H επανάσταση ξεκίνησε από τα social media και τη σελίδα Nisam Trazila (σημαίνει «Δεν το ζήτησα») που ανέβηκε στο Facebook. Δημιουργήθηκε από τέσσερις πρώην σπουδάστριες της Ακαδημίας Παραστατικών Τεχνών στο Σαράγεβο. Η σελίδα, η οποία μέσα σε λίγες ήμερες απέκτησε πάνω από 40.000 followers, έλαβε πάνω από 4.000 ανώνυμα μηνύματα και καταγγελίες για σεξουαλική βία.

«Μετά από 19 χρόνια, τελικά μιλώ. Υπέστην σεξουαλική κακοποίηση όταν ήμουν 8 ετών, από ένα μέλος της οικογένειάς μου που ήταν τότε 16 ετών. Μου πήρε πολλές ώρες ψυχοθεραπείας να τολμήσω να πιστέψω στη μνήμη μου και να σταματήσω να πείθω τον εαυτό μου ότι υπερβάλλω» έγραφε χαρακτηριστικά ένα από αυτά.

Την ίδια στιγμή στη Σλοβενία, μια νεαρή ηθοποιός κατήγγειλε ότι δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση από καθηγητή στη Δραματική Ακαδημία της Λουμπλιάνας, ενώ ένας καθηγητής στην Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών του Σεράγεβο αντιμετωπίζει τουλάχιστον 16 καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης, καταγγελίες που ήρθαν στο φως μετά τη γενναία δήλωση της Ραντούλοβιτς.

Τα στόματα ανοίγουν

Στα Βαλκάνια των βαθιά πατριαρχικών κοινωνιών τα θύματα για χρόνια επέλεγαν να σιωπούν. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με το Αυτόνομο Κέντρο Γυναικών Βελιγραδίου μολονότι 3.000-4.000 υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας καταγγέλλονται ετησίως, οι καταγγελίες για υποθέσεις βιασμού δεν ξεπερνούν ετησίως τις 70, με το ποσοστό καταδίκης των δραστών να είναι πολύ χαμηλό και να βρίσκεται γύρω στο 50%.

Ευτυχώς όμως οι εποχές αλλάζουν και οι κοινωνίες εξελίσσονται. Αυτή τη στιγμή πανεπιστήμια, δραματικές σχολές και πολλά ακόμη ιδρύματα στα Βαλκάνια κάνουν βήματα για να αποτρέψουν τη σεξουαλική βία ιδρύοντας, για παράδειγμα, συμβούλια στα οποία οι σπουδαστές να μπορούν να καταγγέλλουν τέτοια αποτρόπαια περιστατικά. Στην Ελλάδα αυτό το διάστημα το θέατρο προχωρεί στη δική του κάθαρση και μακάρι να έρθει και η σειρά και άλλων χώρων. Χρειαζόταν μόνο μία αρχή. Και γενναίες γυναίκες όπως η Σοφία Μπεκατώρου.

Οπως η Μιλένα Ραντούλοβιτς.