Ένα ακόμη άλμα για την ανθρωπότητα, μπορεί να χαρακτηριστεί η προσεδάφιση του «Mars 2020 Perseverance» στον Άρη.
Μετά από πολύμηνη αγωνία για την επιτυχία του φιλόδοξου εγχειρήματος, το ρομποτικό διαστημόπλοιο πάτησε την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη στις 22:55 ώρα Ελλάδας, το βράδυ της Πέμπτης 18 Φεβρουαρίου, με σκοπό να αναζητήσει ίχνη μικροβιακής ζωής στον πλανήτη και να τον μελετήσει γεωλογικά.
Πρόκειται για μια ιστορική εξέλιξη, που ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην εξερεύνηση του Άρη.
Ζωντανή μετάδοση
Το εξάτροχο ρόβερ μεγέθους SUV, γνωστό και με το παρατσούκλι «Πέρσι», είναι λίγο μεγαλύτερο και βαρύτερο από το ρόβερ «Curiosity» που μελετά μέχρι σήμερα τον Άρη. Διαθέτει πιο εξελιγμένα επιστημονικά όργανα, ικανά για πιο φιλόδοξα πειράματα, αποτελώντας το πιο εξελιγμένο εργαστήριο αστροβιολογίας που έχει ποτέ σταλεί σε άλλο ουράνιο σώμα.
Με τα εργαλεία του, θα συλλέξει αρειανά δείγματα, που θα επιστραφούν στη Γη με μια μελλοντική αποστολή, κάτι που, εφόσον συμβεί, θα είναι μια παγκόσμια πρωτιά.
Η NASA, περήφανη για το μεγάλο επίτευγμα, μεταδίδει live την όλη διαδικασία, διατηρώντας το ενδιαφέρον στα ύψη.
Τα επτά λεπτά τρόμου
Η διαδικασία προσεδάφισης του ρομποτικου διαστημοπλοίου-εργαστηρίου ξεκίνησε χθες λίγα λεπτά πριν τις 11 το βράδυ ώρα Ελλάδας και διήρκεσε -σύμφωνα με τον προγραμματισμό- 7 λεπτά. Το Κέντρο Ελέγχου της αποστολής έζησε αυτά τα «επτά λεπτά τρόμου» στη διάρκεια της προσεδάφισης, χωρίς δυνατότητα να παρέμβει σε περίπτωση ανάγκης –το σήμα θα χρειαζόταν πάνω από 11 λεπτά για να φτάσει στον γειτονικό πλανήτη.
Στις 22:55 ώρα Ελλάδας, το ρομποτικό διαστημόπλοιο προσεδαφίστηκε με ασφάλεια στον Άρη. Αμέσως οι υπεύθυνοι της αποστολής στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια ξέσπασαν σε ζητωκραυγές και χειροκροτήματα.
«Αυτή η προσεδάφιση ήταν μια καθοριστική στιγμή για τη NASA, τις ΗΠΑ και την εξερεύνηση του διαστήματος σε παγκόσμιο επίπεδο» σχολίασε ο Στιβ Γιούρτσικ, εκτελών χρέη διοικητή της NASA μέχρι τον διορισμό του νέου επικεφαλής από την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Οι πρώτες εικόνες
Μόλις ελήφθη το πρώτο σήμα ότι η προσεδάφιση ήταν επιτυχής, ήρθε και η πρώτη εικόνα από την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη στον κρατήρα Jezero.
Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από κάμερες που συνδέονται με το διαστημικό σκάφος και είναι ασπρόμαυρες.
Ο κρατήρας Jerero
Xάρη στην αυτοματοποιημένη διαδικασία καθόδου, το Perseverance πρoσεδαφίστηκε σε μια πολλά υποσχόμενη περιοχή που είχε θεωρηθεί υπερβολικά επικίνδυνη για τις προηγούμενες αποστολές.
Οι εικόνες δείχνουν τη βραχώδη επιφάνεια του κρατήρα Jezero του Άρη . Οι επιστήμονες της αποστολής επέλεξαν την τοποθεσία επειδή πιστεύουν ότι όταν ο Κόκκινος Πλανήτης ήταν ακόμα καλυμμένος με νερό, ο κρατήρας ήταν κάποτε λίμνη, με ένα δέλτα ποταμού να εναποθέτει ιζήματα στην επιφάνεια του.
Ο κρατήρας Τζέζερο, μια τρύπα διαμέτρου 50 χιλιομέτρων λίγο βόρεια του ισημερινού, πιστεύεται ότι πλημμύρισε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια από τις ροές δύο ποταμών που μετέφεραν ιζήματα και σχημάτισαν ένα εκτεταμένο δέλτα, όμοιο με τις εκβολές των ποταμών στη Γη.
Αν ο Άρης φιλοξενούσε ποτέ μικροβιακή ζωή, τα ιζήματα που αποτέθηκαν από τα αρχαία ποτάμια μπορεί να περιέχουν ακόμα οργανικές ενώσεις.
Δορυφορικές παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι στο χείλος του κρατήρα υπάρχει μια γραμμή από άλατα, παρόμοια με τη γραμμή που αφήνει το νερό σε μια μπανιέρα καθώς εξατμίζεται. Πρόκειται για ανθρακικά άλατα, τα οποία σχηματίζονται στη Γη μόνο όπου υπάρχει νερό.
Το Perseverance, κόστους 2,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, θα συνεχίσει έτσι το εξερευνητικό έπος που άρχισε το 1997 με το Sojourner, το πρώτο τροχοφόρο ρομπότ της NASA που επισκέφθηκε τον κόκκινο πλανήτη.
Καμία άλλη χώρα δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να προσεδαφιστεί στον Άρη.
Ωστόσο τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Κίνα κατάφεραν να θέσουν δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τον Άρη μόλις λίγες ημέρες πριν από την άφιξη του Perseverance.
Τον Μάιο, ο κινεζικός δορυφόρος θα απελευθερώσει ένα μικρό τροχοφόρο ρομπότ που θα επιχειρήσει προσεδάφιση στο Utopia Planitia, μια επίπεδη έκταση που καθιστά την επιχείρηση πιο ασφαλή.
Το ρομπότ (εδώ σε καλλιτεχνική απεικόνιση) έχει μέγεθος και βάρος αυτοκινήτου (NASA/JPL-Caltech)
Πυρηνοκίνητος γεωλόγος
Το Perseverance μοιάζει εμφανισιακά με το Curiosity, το προηγούμενο ρομπότ της NASA που συνεχίζει να επιχειρεί στον Άρη, είναι όμως καλύτερα εξοπλισμένο. Κάμερες, φασματογράφοι με λέιζερ και ένα μικρό τρυπάνι θα επιτρέψουν στο ρομπότ να εξετάσει τον κρατήρα Τζέζερο για πετρώματα που μπορεί να σχετίζονται με ζωή.
Το ρομπότ διαθέτει επίσης δύο μικρόφωνα και 19 κάμερες, δύο από τις οποίες βρίσκονται στο ελικοφόρο drone Ingenuity.
H κοίτη και το δέλτα ενός εξαφανισμένου πια ποταμού διακρίνεται στο χείλος του κρατήρα (NASA/JPL-Caltech)
Το ηλεκτρικό ελικοπτεράκι, βάρους 2 κιλών, θα πραγματοποιήσει την πρώτη εξερευνητική πτήση εκτός Γης, και ίσως ανοίξει το δρόμο για μελλοντικές αποστολές εξερεύνησης του Άρη από αέρος.
Το Perseverance σχεδιάστηκε να λειτουργήσει τουλάχιστον για ένα αρειανό έτος, που διαρκεί περίπου όσο δύο γήινα έτη.
Δεδομένου ότι είναι μεγάλο και βαρύ σαν μεγάλο αυτοκίνητο, το ρομπότ δεν θα ήταν δυνατό να λειτουργεί με ηλιακούς συλλέκτες.
Ενέργεια προσφέρει μια θερμοηλεκτρική γεννήτρια που περιέχει 4,8 κιλά οξειδίου του πλουτωνίου –η ραδιενεργή διάσπασή του παράγει θερμότητα που μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια και προσφέρει ισχύ γύρω στα 110 watt.
Το αυτόνομο ρομπότ διαθέτει επίσης 128 megabyte μνήμης DRAM και αποθηκευτικό μέσο μνήμης flash χωρητικότητας 4 gigabyte.
Παρακαταθήκη για το μέλλον
Ο εντοπισμός ενδείξεων αρχαίας ζωής θα ήταν σίγουρα η μεγαλύτερη ανακάλυψη στην ιστορία της αστροβιολογίας και μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις της ανθρωπότητας.
Όμως, ακόμα κι αν το Perseverence εντοπίσει τέτοιες ενδείξεις, τα ευρήματα θα πρέπει να επιβεβαιωθούν με μπαράζ εργαστηριακών αναλύσεων, τις οποίες δεν μπορεί να φέρει εις πέρας το ρομπότ.
Για τον λόγο αυτό το ρομπότ θα τοποθετήσει τα πλέον υποσχόμενα δείγματα σε μεταλλικούς σωλήνες που θα μεταφέρει μαζί του για μήνες.
Οι μισοί σωλήνες θα αφεθούν μέσα στη λεκάνη του κρατήρα, ενώ οι υπόλοιποι στην επίπεδη περιοχή του Nili Planum, επόμενο προορισμό του Perseverance.
Τα δείγματα θα περιμένουν την άφιξη ευρω-αμερικανικής αποστολής που προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το 2029 για να παραλάβει το πολύτιμο φορτίο και να το μεταφέρει στη Γη γύρω στα μέσα της επόμενης δεκαετίας.
Το μήνυμα Μπάιντεν
Την προσεδάφιση παρακολούθησε και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έστειλε και το δικό του μήνυμα.
«Συγχαρητήρια στη NASA και σε όλους που δούλεψαν σκληρά για να καταστεί δυνατή η ιστορική προσγείωση του Perseverance. Σήμερα αποδείχθηκε για άλλη μια φορά ότι με τη δύναμη της επιστήμης και της αμερικανικής εφευρετικότητας, τίποτα δεν είναι πέρα από τη σφαίρα πιθανότητας», έγραψε στο Twitter.
