Εκεί που νομίζεις ότι θα πέσει η αυλαία και το «πείραμα» θα πάρει τέλος, ανακοινώνεται επίσημα μία ακόμη επόμενη πράξη. Και εκεί που νόμιζαν οι θεατές ότι θα ανοίξουν οι πύλες, η παράταση της «παράστασης» προσθέτει δυσφορία, με την ανησυχία να διεκδικεί πρώτη θέση και τον φόβο να στέκει απόμερα σιωπηλός. Ο λόγος για την πανδημία. Μία ακόμη φορά.

Το τρίτο απαγορευτικό προσγειώνει τον ρομαντισμό των εύκολων λύσεων και των αυτόματων απαντήσεων, όπως αυτό διδάχθηκε στις προηγούμενες, πολιτικοκοινωνικού τύπου κρίσεις. Η πανδημία δεν προσφέρεται για άκοπη άσκηση. Συνοδεύεται η θεραπεία της από απαιτήσεις, που δοκιμάζουν έναν τρόπο σκέψης και μια φιλοσοφία πολιτικής διαχείρισης, κατά την τρέχουσα ανεπαρκή έκφραση των καιρών.

Με αφορμή τις συμπεριφορές των ανθρώπων – ριζικά διαφοροποιούμενες στην εξέλιξη του φαινομένου – και με αναφορά σε αυτές, διαπιστώνει κανείς ότι η πανδημία κωδικοποιεί την πραγματικότητά μας. Τη σχέση με την εξουσία, την αποδοχή ή την απόρριψη του ελέγχου, τη στάση απέναντι στον άλλον, την εκτίμηση εαυτού, τη συνείδηση της κοινότητας. Η κωδικοποίηση αυτή θα μπορούσε να γίνει το εγχειρίδιο κατανόησης των σύγχρονων Ελλήνων.

Μπροστά στην επίμονη απειλή της πανδημίας, η κυβέρνηση επιχειρεί να ανταποκριθεί και, με έναν βαθμό επάρκειας ικανοποιητικό, τα καταφέρνει. Μόνο που όταν ο έλεγχος υποχωρήσει και οι πύλες ανοίξουν, πάλι ο κίνδυνος έχει διαγραφεί και οι παλαιές συμπεριφορές επιστρέφουν. Περιορισμένη η πειστικότητα, αδύναμη η έσω πειθώ. Χρόνια τώρα αγνοήθηκε η πολιτική και θεσμική εργασία, που στηρίζει το θεμέλιο της συνύπαρξης και της συναποδοχής των κανόνων, που χτίζει τον συνεκτικό δεσμό με λόγο υψηλής πειστικότητας. Και με βάση ένα στέρεο πλέγμα επιχειρημάτων δικαίωσης, υπέρ του ατομικού και κοινού καλού, της αμοιβαιότητας στις σχέσεις.

Η διακυβέρνηση δεν είναι διακηρυκτική και διοικητική πράξη. Ή μάλλον, όσο και αν είναι αναγκαίος αυτός ο δρόμος, βρίσκεται στον αντίποδά τους. Η διακυβέρνηση είναι η οργάνωση της πορείας μιας κοινωνίας στον χρόνο. Με τη μέριμνα της αντιμετώπισης των προβλημάτων του παρόντος σε προτεραιότητα, σε έναν διαρκώς επεξηγούμενο δρόμο, που διανοίγεται με τη συμμετοχή των ανθρώπων και νοείται σε μια συνθήκη σχετικής ισότητας και πρόταξης της κοινής μοίρας. Το έργο είναι πολιτικό και όχι διοικητικό.

Χωρίς αυτό το έργο να αναχθεί σε πρώτη ανάγκη, η αντιμετώπιση της πανδημίας, που το εμβόλιο θα καταστήσει δυνατή, θα καταγραφεί σαν αδιάφορο μονόπρακτο, που θα περάσει γρήγορα στη λήθη. Και αν πέσει η αυλαία, επάνω της θα διαβάσουν σε μια λέξη οι θεατές το τελευταίο μήνυμα, που οι καιροί με τρόπους παράδοξους μας στέλνουν για τη χώρα. Ανασύσταση.

 Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.