Και πάλι λοκνταουν. Μια παλιά και δοκιμασμένη μέθοδος για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας. Υπό τον όρο βέβαια ότι θα γίνει σωστά: πλήρης αποκλεισμός όλων μέχρι το ιϊκό φορτίο που υπάρχει ανάμεσά μας να πέσει. Οι Κινέζοι το έκαναν καλά: 76 μέρες όλοι μέσα. Κάρφωμα των θυρών και των παραθύρων με σανίδες, μάζεμα όσων προσπαθούν να διαφύγουν με απόχες κλπ. Και έτσι σήμερα μετρούν τα κρούσματα στα δάχτυλα.
Εδώ; Ταραχή, σύγχυση, πανικός, κατάθλιψη, νεύρα τεντωμένα, απογοήτευση, αβεβαιότητα, ανησυχία. Όλα μαζί με όλους τους πιθανούς συνδυασμούς. Και εμείς οι υπεύθυνοι; Παίρνoυμε μέτρα: όσα δεν κάναμε το καλοκαίρι μετά την πρώτη (κερδισμένη) μάχη προσπαθούμε να τα κάνουμε τώρα. Με τα νοσοκομεία μας, είτε θάλαμοι νοσηλείας είτε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (το φετίχ μας) να πιέζονται στα όριά τους. Ενώ το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι άνθρωποι που τα επανδρώνουν: οι χθεσινοί «ήρωες» είναι κουρασμένοι, πικραμένοι, απογοητευμένοι. Είδαν ξαφνικά τόσο πόνο και τόσο θρήνο. Αλλά, παρά την κούρασή τους και τις όποιες γκρίνιες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (δυστυχώς ριψάσπιδες πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν) συνεχίζουν. Γιατί πάνω απ’ όλα έχουν συναίσθηση του καθήκοντός τους. Να βοηθούν τον πάσχοντα συνάνθρωπό τους.
Το μεγάλο όμως πρόβλημα και ερώτημα είναι αν όλοι οι έχοντες ανάγκη από βοήθεια πρέπει να έρχονται στα νοσοκομεία. Δυστυχώς αυτό έχει απαντηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Και η απάντηση ήταν και είναι μία. Πρωτοβάθμια περίθαλψη υγείας και οικογενειακός γιατρός. Άλλες χώρες το εφάρμοσαν με επιτυχία από καταβολής του συστήματος υγείας τους. Βέβαια θα μου πείτε ότι τώρα και αυτές αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα με τον κορωνοϊό και σε κάποιες περιπτώσεις τα συστήματά τους έχουν φτάσει στα όριά τους. Φυσικά, όλα έχουν ένα όριο. Όμως αν δεν υπήρχε αυτή η πρωτοβάθμια περίθαλψη τα πράγματα θα ήταν ακόμη χειρότερα γι’ αυτούς.
Με την ίδρυση του ΕΣΥ και στη χώρα μας προβλεπόταν η δημιουργία πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Κατά καιρούς έγιναν διάφορες προσπάθειες για την οργάνωσή της αλλά το αποτέλεσμα για πολλούς και διάφορους λόγους δεν ήταν το αναμενόμενο. Φταίνε πολλά και πολλοί αλλά δεν θα το αναλύσουμε τώρα. διαχρονικά έγιναν πολλοί σχεδιασμοί και αναγγέλθηκαν διάφορα μέτρα. Αν είχαν έγκαιρα εφαρμοσθεί και λειτουργήσει η κατάσταση σήμερα θα ήταν τελείως διαφορετική. Πολλοί ασθενείς θα αντιμετωπιζόταν, όπως θα έπρεπε, στο σπίτι τους. Δεν θα πλημμύριζαν τα νοσοκομεία με όλες τις αναπόφευκτες συνέπειες: δομική δυσλειτουργία τους, εκτροπή επί τα χείρω της αναλογίας προσωπικού/ασθενών με αποτέλεσμα την πλημμελή, εκ των πραγμάτων, φροντίδα τους. Κόπωση και νόσηση μελών του προσωπικού (ιατρικού και νοσηλευτικού) με αποτέλεσμα την μείωσή του παρά τους όποιους διορισμούς είχαν γίνει. Και βέβαια διαταραχή της λειτουργίας των κλινικών που στεγάζονται στα νοσοκομεία μας με αποτέλεσμα την πλημμελή αντιμετώπιση των υπολοίπων ασθενών, που φυσικά δεν έπαψαν να υπάρχουν: χρόνια νοσήματα, ατυχήματα και πάνω από όλα οι καρκινοπαθείς.
Μια λύση για όλα αυτά θα ήταν η καθιέρωση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Πολλοί ασθενείς δεν θα χρειαζόταν να πάνε στο νοσοκομείο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα έμεναν χωρίς ιατρική και νοσηλευτική βοήθεια. Οι γενικοί ιατροί, οι επισκέπτριες αδελφές και άλλοι θα μπορούσαν να προσφέρουν φροντίδα και ασφάλεια κατ’ οίκον. Με σύμμαχο και βοηθό την σύγχρονη τεχνολογία θα μπορούσε να γίνει εφικτή η ασφαλής παρακολούθηση των ελαφρύτερα ασθενών με προφανή οφέλη όπως π.χ η μείωση της κυκλοφορίας του ιού στην κοινότητα, η μείωση του φορτίου στα νοσοκομεία (και στις ΜΕΘ φυσικά), η μείωση του κόστους της φροντίδας των ασθενών χωρίς να μειωθεί η ασφάλειά τους. Η νοσηλεία στο νοσοκομείο πρέπει να προσφέρεται σε όσους την χρειάζονται πραγματικά. Τα νοσοκομεία και οι ΜΕΘ δεν πρέπει να είναι τόποι παρκαρίσματος ασθενών για να καλυφθεί η ανεπάρκεια του συστήματος στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.
Ας δούμε αυτή την πανδημία σαν μια πρόκληση. Εμείς που ανήκουμε στο προσωπικό της Υγείας είμαστε από καιρό έτοιμοι. Περιμένουμε την Πολιτεία.
Ο κ. Σάκης Κεσίσογλου είναι καθηγητής Χειρουργικής στο ΑΠΘ.
