Θερμοκρασίες έως -27 βαθμοί Κελσίου, αναστάτωση στους αυτοκινητοδρόμους και στα δρομολόγια των τρένων, χιόνια μέσα στον Φεβρουάριο φέρνει το σπάνιας έντασης κύμα ψύχους που επικρατεί τις τελευταίες ημέρες στη Γερμανία και σε όλη τη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το κρύο θα συνεχιστεί τουλάχιστον για μία εβδομάδα ακόμη, αν και αναμένεται μικρή άνοδος της θερμοκρασίας. Στη Σουηδία η δημόσια τηλεόραση απευθύνει έκκληση για οικονομία στο ρεύμα, ακόμη και για περιορισμό στη χρήση της ηλεκτρικής σκούπας, λόγω της κακοκαιρίας. Ακόμη και η Βόρεια Ευρώπη δεν είναι συνηθισμένη στο πολικό ψύχος των τελευταίων ημερών. Ποια είναι η επιστημονική εξήγηση για όλα αυτά;

Ο μετεωρολόγος Έζντεν Τερλί που παρουσιάζει το δελτίο καιρού στο τηλεοπτικό δίκτυο ZDF, επισημαίνει ότι όλα ξεκινούν από τον αποκαλούμενο «πολικό στρόβιλο», μία τεράστια κυκλική δίνη ψυχρών ανέμων γύρω από τον αρκτικό κύκλο, η οποία διαμορφώνει το χαρακτηριστικό κλίμα στην αρκτική στρατόσφαιρα. Τις τελευταίες ημέρες όμως, ο πολικός στρόβιλος «δεν είναι στη φυσιολογική του θέση» για να το πούμε πολύ απλά. Αποτέλεσμα: «Από τη Γροιλανδία μέχρι τη Σκανδιναβία, σε ένα τεράστιο μέτωπο, έχουν εγκλωβιστεί ψυχρές μάζες. Σε αυτό το μέτωπο προσκρούουν θερμές μάζες από νοτιοδυτική κατεύθυνση και αυτό επί έντεκα συνεχείς ημέρες, ένα ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα. Δημιουργείται μεγαλύτερη ένταση στο χαμηλό βαρομετρικό, η οποία προκαλεί τις έντονες χιονοπτώσεις των τελευταίων ημερών».

Υπερθέρμανση και χιονοπτώσεις

Για πολλά χρόνια ανησυχούμε για την υπερθέρμανση της γης λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πώς εξηγείται τώρα αυτή η ασυνήθιστη πτώση της θερμοκρασίας; «Η γενική τάση αυτή είναι πράγματι, η υπερθέρμανση συνεχίζεται και η τελευταία δεκαετία ήταν ιδιαίτερα θερμή. Το κύμα ψύχους οφείλεται στις αλλαγές που παρατηρούνται στη στρατόσφαιρα, καθώς ‘σπάει’ όπως λέμε ο πολικός στρόβιλος. Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής έρευνες το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική. Από τον περασμένο Οκτώβριο η Αρκτική δεν έχει καν παγώσει και μάλιστα θερμαίνεται με ρυθμούς τρεις φορές ταχύτερους από τον υπόλοιπο πλανήτη», εξηγεί ο Έζντεν Τερλί.

Ήδη πριν από χρόνια είχαν παρατηρηθεί χαμηλές θερμοκρασίες-ρεκόρ στις ΗΠΑ, οι οποίες οφείλονταν στη «διαταραχή» του πολικού στροβίλου. Οι σκεπτικιστές της κλιματικής αλλαγής είχαν βρει την ευκαιρία να διαπιστώσουν ότι δεν μπορεί να έχουμε υπερθέρμανση του πλανήτη με τόσο χαμηλές θερμοκρασίες. Αλλά και πολλοί άλλοι επιστήμονες δεν έβλεπαν αιτιώδη σχέση ανάμεσα στην κλιματική αλλαγή και τις διαταραχές στην πολική δίνη πάνω από την Αρκτική. Ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει ξεκάθαρο συμπέρασμα. Αλλά με βάση νεότερες έρευνες ο Γερμανός μετεωρολόγος εικάζει ότι η υπερθέρμανση μπορεί να ευθύνεται «όχι για τη συχνότητα, αλλά για τη μεγαλύτερη διάρκεια των διαταραχών στον πολικό στρόβιλο».

Σε επιφυλακή για άλλες δέκα ημέρες- τουλάχιστον

Κι έτσι τίθεται το πρακτικό ερώτημα: Για πόσο ακόμη θα πρέπει να αντέξουμε τις πολικές θερμοκρασίες; «Το φαινόμενο θα παραμείνει τουλάχιστον για μιάμιση εβδομάδα ακόμη. Εξαρτάται από το που βρίσκεται ο πολικός στρόβιλος. Ακόμη δεν έχει επιστρέψει στην κανονική του θέση, ακριβώς επάνω από την Αρκτική. Η μετατόπισή του επηρεάζει την ατμόσφαιρα και αυτό εκδηλώνεται με χρονική καθυστέρηση περίπου δύο εβδομάδων». Οριστικά συμπεράσματα για τη σχέση του φαινομένου με την κλιματική αλλαγή δεν υπάρχουν, η επιστημονική έρευνα συνεχίζεται. Αυτό που είναι σαφές πάντως, σύμφωνα με τον Έζντεν Τερλί, είναι ότι «η υπερθέρμανση της γης συνεχίζεται, δεν μπορούμε να αμφιβάλουμε γι αυτό».

Γκέοργκ Έρινγκ (DLF)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου