Τα ελληνικά πανεπιστήμια προσφέρουν διαχρονικά εκπαίδευση ανταγωνιστική διεθνώς σε όσους επιθυμούν να γίνουν επιστήμονες και όχι να γίνουν κάτοχοι ενός «πτυχίου» χωρίς αντίκρισμα. Αυτό σε μεγάλο βαθμό τεκμηριώνεται από την αξιοπρεπή θέση τους στις λίστες ποιοτικής κατάταξης των διεθνών πανεπιστημίων αλλά και από τη λαμπρή πορεία ελλήνων επιστημόνων στο διεθνές γίγνεσθαι. Είναι λοιπόν εύλογο το ερώτημα γιατί τα πανεπιστήμιά μας να θεωρούνται συνεχώς ως ασθενείς και σχεδόν κάθε κυβέρνηση, αν όχι κάθε υπουργός Παιδείας, να ψηφίζει νέο σχετικό νόμο για την ίασή τους, αλλά φευ ο επόμενος υπουργός ή η επόμενη κυβέρνηση συνήθως να καταργεί!
Αναμφίβολα τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν προβλήματα, που οφείλονται σε ενδογενή και εξωγενή αίτια. Τα ενδογενή σε πολύ μεγάλο βαθμό προκαλούνται από κακές πανεπιστημιακές πρακτικές. Οικογενειοκρατία, αναξιοκρατία, φωτογραφικές προκηρύξεις, ίδρυση τμημάτων χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο και προοπτικές, συνωστισμός διδασκόντων στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο είναι μεταξύ των κακών πρακτικών που κατά καιρούς έχουν δει και το φως της δημοσιότητας. Αυτές οι πρακτικές, όσο και αν οι κατά καιρούς νομοθετικές ρυθμίσεις έχουν προσπαθήσει να τις μειώσουν, δυστυχώς παραμένουν ακμαιότατες. Συνεχίζονται γιατί και στα πανεπιστήμια, όπως γενικά στην κοινωνία μας, νόμοι υπάρχουν αλλά δεν εφαρμόζονται! Συνεχίζονται γιατί υπάρχει ατιμωρησία και συνήθως οι παραβάτες των νόμων είναι οι αρνητές κάθε διαδικασίας αμερόληπτης αξιολόγησης που θα αναδείκνυε «ποιος είναι ποιος και ποιος κάνει τι»!
Από τα εξωγενή αίτια της υποβάθμισης των πανεπιστημίων μας ίσως το σημαντικότερο είναι η «κατάληψή» τους από τις κομματικές παρατάξεις. Η άκρατη κομματικοποίηση εκτρέφει γενιές φοιτητοπατέρων που, εκτός ελαχίστων φωτεινών εξαιρέσεων, παίρνουν το κενό περιεχομένου πτυχίο τους ελέω «πατρόνων»-πανεπιστημιακών δασκάλων που τους στηρίζουν προσδοκώντας εν καιρώ τα δικά τους οφέλη (!). Ακόμη, προκαλούνται τα γνωστά θλιβερά φαινόμενα τραμπουκισμού, παραπληροφόρησης, αποπροσανατολισμού, προσηλυτισμού των νέων φοιτητών και απέραντης ρύπανσης. Είναι γνωστή η αντιπαράθεση των κομμάτων για τα αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών κάθε χρόνο! Υπάρχει προηγούμενο τέτοιων πρακτικών στα πανεπιστήμια άλλων χωρών; Ασφαλώς όχι, είναι παντελώς άγνωστες. Εκεί οι φοιτητές οργανώνονται σε φοιτητικά σωματεία (Unions) και εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στα διάφορα όργανα διοίκησης, αλλά μέχρις εκεί. Εμείς γιατί δεν μπορούμε να αφήσομε τους φοιτητές να δρουν με τον ίδιο τρόπο;
Αν πράγματι το πολιτικό προσωπικό της χώρας ενδιαφέρεται ειλικρινά για την αναβάθμιση των ελληνικών πανεπιστημίων πρέπει να κάνει με γενναιότητα την αρχή, απομακρύνοντας από τα πανεπιστήμια τα κομματικά τραπεζάκια, τις αφίσες, τους φοιτητοπατέρες, τις δοσοληψίες και τις υπόλοιπες πρακτικές, που μακράν απέχουν του ακαδημαϊκού ιδεώδους. Να σταματήσουν τις κομματικοποιημένες φοιτητικές εκλογές και να αφήσουν τους φοιτητές να εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στα όργανα διοίκησης με γνώμονα την αξιοκρατία.
Αυτό θα τους βοηθήσει να δρουν πράγματι ως αξιοκράτες και δημοκράτες και όχι ως φερέφωνα, θα βελτιωθεί η αισθητική των πανεπιστημιακών χώρων και θα αποτραπεί η παραβατική δράση εξωπανεπιστημιακών. Κυρίως όμως οι φοιτητές θα συναισθανθούν ότι το Πανεπιστήμιο είναι ένας χώρος ιερός, ναός παραγωγής και μεταλαμπάδευσης γνώσης, ήθους και δημοκρατικών αρχών, θα αφοσιωθούν στις σπουδές τους και αναμφίβολα θα μειωθούν οι αιώνιοι φοιτητές και η ανάγκη για αστυνόμευση.
Είναι αυτονόητο ότι η επιτήρηση της τάξης και ασφάλειας σε όλους τους δημόσιους και άλλους χώρους, συμπεριλαμβανομένων των πανεπιστημίων, πρέπει να γίνεται με τρόπο συντεταγμένο χωρίς ιδεοληψίες, όπως γίνεται σε όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου. Η υπηρεσία φύλαξης θα έχει σημείο αναφοράς τις αρχές του Πανεπιστημίου και θα επικουρείται από την Ελληνική Αστυνομία όπου και όταν απαιτείται. Οσοι αντιτίθενται δεν επιθυμούν την τάξη και τη νομιμότητα στα ελληνικά πανεπιστήμια. Δεν χρειάζεται να επανεφεύρομε την πυρίτιδα και σε αυτό!
Οσον αφορά τους «αιώνιους φοιτητές», η χώρα μας έχει την παγκόσμια πρωτοτυπία και σε αυτό το θέμα. Σε όλα τα ευνομούμενα διεθνή πανεπιστήμια το θέμα είναι παντελώς άγνωστο. Με τον προτεινόμενο νόμο τίθεται και πάλι το θέμα επί τάπητος, όπως είχε γίνει και στο παρελθόν για αυτό και άλλα θέματα (Ν. 4009/2011) αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκε. Ετσι, τα πανεπιστήμια θα κληθούν να τραβήξουν την «κόκκινη γραμμή». Είναι ορθό; Αναμφίβολα ναι! Ομως, πρέπει να υπάρξει ευαισθησία και δικαιοσύνη. Δεν αναφέρομαι σε «φοιτητοπατέρες» και λοιπούς γνωστούς/άγνωστους. Υπάρχουν παιδιά που αποστασιοποιήθηκαν από τις σπουδές τους, σε πολλές περιπτώσεις και λόγω απαξιωτικής συμπεριφοράς καθηγητών. Είναι λοιπόν δίκαιο και επιβεβλημένο να τους δοθεί μια τελευταία ευκαιρία να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, με εύλογη καταληκτική ημερομηνία διαγραφής. Αυτό είναι δίκαιο, παιδαγωγικά δόκιμο και ηθικό.
Ακόμη, η καθιέρωση κατωφλίου βαθμολογίας για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια είναι απολύτως επιτακτική. Είναι οδυνηρό να έχεις μπροστά σου γραπτά εν δυνάμει μελλοντικών επιστημόνων που αποδεικνύουν ότι στερούνται όχι μόνο επιστημονικών γνώσεων αλλά βασικών γνώσεων ορθής γνώσης και γραφής της ελληνικής γλώσσας.
Εν κατακλείδι, εάν πράγματι οι έχοντες την τύχη της χώρας στα χέρια τους επιθυμούν ειλικρινά να συνδράμουν στην ευκταία αναβάθμιση της δομής και λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων, σύμφωνα με τα διεθνή ακαδημαϊκά πρότυπα, οφείλουν να παραμερίσουν ιδεοληψίες και μικροκομματικά πρόσκαιρα δήθεν οφέλη και να συναινέσουν σε ένα ελάχιστο περίγραμμα, που θα εφαρμοσθεί χωρίς αλλαγές για ένα ικανό χρονικό διάστημα. Επιτέλους η Ελλάδα πρέπει να χαράξει μια σταθερή πορεία και να επενδύσει στην έρευνα, την τεχνολογία/καινοτομία και την παιδεία και να προωθήσει την αξιοκρατία. Να αναδείξει τους άριστους παντού και κυρίως στα πανεπιστήμια, έστω και αν υπάρχουν αρνητές της για να συγκαλύψουν τη δική τους ανεπάρκεια. Να αρχίσει η επιστροφή των λαμπρών ελληνικών μυαλών, το brain-return, που ενώ είχαν εκπαιδευθεί με πόρους του ελληνικού κράτους, η επένδυση εκταμιεύεται από άλλες χώρες. Αυτή θα είναι η εμβληματικότερη υπηρεσία, που μπορούν να προσφέρουν στις νέες γενιές και στη χώρα!
Η κυρία Καλλιόπη Α. Ρουμπελάκη-Αγγελάκη είναι ομότιμη καθηγήτρια Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
