Είναι εξαιρετικά δύσκολο να γράψεις ένα άρθρο για τη μετά τον κορωνοϊό εξέλιξη. Από τη γυναίκα μου, ψυχίατρο, εδώ και δεκαετίες ακούω για τον «διπλό δεσμό» ως αιτία της σχιζοφρένειας, με βάση τις μελέτες του αγγλοαμερικανού ανθρωπολόγου Gregory Bateson. Η μητέρα χαϊδεύει τρυφερά στην αγκαλιά το παιδί της μπροστά στους συγγενείς και με το άλλο χέρι υπογείως το τσιμπάει με οργή. Το διπλό, αντιφατικό μήνυμα είναι θερμοκήπιο της σχιζοφρένειας.
«Το 2021, έτος ελπίδας με τα εμβόλια» και ταυτόχρονα «τρίτο, χειρότερο κύμα επιδημίας, το εμβόλιο δεν πιάνει τον νοτιοαφρικάνικο ιό». Η ανθρωπότητα βρίσκεται υπό καταιγισμό, όχι μόνο της Covid-19, αλλά και του ιού της σχιζοφρένειας.
Δεν μπορείς να ρίξεις το παραγάδι σε θάλασσα των 10 μποφόρ, θα αγκιστρώσει και σένα. Δεν είναι εύκολο να σχεδιάσεις την ανασυγκρότηση, όταν όλες οι συντεταγμένες είναι αλληλοσυγκρουόμενες, θολές, απροσδιόριστες και το άμεσο μέλλον μη ορατό.
Δυσκολεύομαι να σκιτσάρω το άρθρο, ανοίγω το βιβλίο που διαβάζω αυτές τις μέρες, την «Ιστορία του σουρεαλισμού» του Maurice Nadeau. Πέφτω τυχαία πάνω στον τίτλο ενός άρθρου του Louis Aragon, «Το Πνευματικό Προλεταριάτο», του 1925, τότε που το σουρεαλιστικό κίνημα συμμαχούσε με το μαρξιστικό κίνημα. Αυτομάτως μου φέρνει στον νου μια σειρά από σκέψεις.
Πρώτο, σήμερα, με τη συρρίκνωση της παγκόσμιας οικονομίας, λόγω της επιδημίας, έχουμε την καταπόντιση του κυρίαρχου οικονομικού δόγματος: μείωση χρέους – κατάργηση ελλειμμάτων – άγρια λιτότητα – επίθεση στα εργατικά εισοδήματα. Πριν από μερικές εβδομάδες το γερμανικό κοινοβούλιο, με πρόεδρο, μάλιστα, τον Wolfgang Schäuble, αποφάσισε νέα δάνεια ανεβάζοντας το γερμανικό δημόσιο χρέος στα 180 δισ. ευρώ – το δεύτερο υψηλότερο χρέος της μεταπολεμικής Γερμανίας. Την περασμένη Πέμπτη το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μέσω του υπευθύνου της δημοσιονομικής πολιτικής Victor Gaspar, σε δήλωσή του στους «Financial Times» ανακοινώνει ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε με μεγαλύτερο χρέος.
Δύο μέτρα, δύο σταθμά. Τώρα συνειδητοποιεί κανείς τι αποτροπιαστικό έγκλημα έχει γίνει σε βάρος της Ελλάδας, την περασμένη δεκαετία, και τη βαριά ευθύνη που φέρουν με τα τρία μνημόνια τα τρία κυβερνητικά κόμματα της χώρας. Και στον Ιορδάνη να παν να αναβαπτισθούν και να ξαναγυρίσουν ως ΧατζηΠΑΣΟΚ, ΧατζηΝΔ και ΧατζηΣΥΡΙΖA, ποτέ δεν θα συγχωρεθούν.
Δεύτερο, έχουμε τον βαθύτατο κλονισμό και την αναξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με πολλαπλά φαινόμενα σήψης: Brexit, εμφάνιση αυταρχισμού τύπου Ουγγαρίας και Πολωνίας, αδιέξοδα στον προϋπολογισμό. Ακραίο φαινόμενο η διπλή αποτυχία της ΕΕ στο θέμα του ιού και των εμβολίων. Από τη μια, όλα τα μέλη της, στους ημερήσιους εμβολιασμούς, βρίσκονται πίσω κι από την Ισλανδία, τη Σερβία, τα Αραβικά Εμιράτα. Από την άλλη, έλεγχος στις εξαγωγές των εταιρειών παραγωγής, με αποτρόπαιο αποκλεισμό των 90 πιο φτωχών χωρών της υφηλίου. Αρκεί μια σύγκριση. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, σε σχέση με την Κίνα με τριπλάσιο πληθυσμό, έχει (1.2.2021) 30.380.316 κρούσματα και 705.740 νεκρούς, ενώ η Κίνα 89.564 και 4.636, αντίστοιχα.
Τρίτο, έχουμε φαινόμενα κοινωνικής αφασίας: μαζική ανεργία, φτωχοποίηση, νέκρωση ολόκληρων τομέων όπως ο τουρισμός, σχεδόν αφανισμό των μικρών επιχειρήσεων, εξόντωση του υγειονομικού προσωπικού. Και, παράλληλα, την πλήρη αποδιάρθρωση κοινωνικών λειτουργιών: εκπαίδευση και πολιτισμός. Δεν είναι απλώς ότι υπο- και δυσ-λειτουργούν, αλλά ότι έχει εκμηδενισθεί ένας ζωτικός παράγοντας, που είναι η καλλιέργεια του ομαδικού πνεύματος. Σε αυτούς τους δύο ευαίσθητους τόπους ανθίζουν τα άνθη του κακού και ριζώνουν ακραία υπαρξιακά ερωτήματα. Είναι αυτό το «Πνευματικό Προλεταριάτο» του Aragon.
Τέταρτο, έχουμε τον φασισμό κυριολεκτικά προ των πυλών και σε μεγάλες, πια, χώρες. Στις ΗΠΑ είχε βάλει, ήδη, πόδι στον Λευκό Οίκο, δεν έλεγχε, όμως, ακόμα, βασικούς κρίκους της κρατικής εξουσίας. Το ψέμα της νοθείας, η στήριξή του από μεγάλα πρακτορεία, από 147 μέλη του Κογκρέσου, η επίθεση στο Καπιτώλιο είναι επικίνδυνα μηνύματα. «Post-truth is pre-fascism», έγραψε ο Timothy Snyder, καθηγητής Ιστορίας στο Υale University, στους «NY Times».
Για να συνοψίσω: Τίποτε δεν πρέπει να μείνει όπως είναι – και στη χώρα μας, και στην Ευρώπη, και παγκοσμίως. Δεν αρκούν ορισμένες δειλές και αποσπασματικές μετατοπίσεις ή διορθώσεις. Χρειάζεται Επανάσταση – χωρίς αβαρίες στην έννοιά της. Ισότητα των πολιτών. Πλήρη δικαιώματα στις μειονότητες. Κατάργηση του τεράστιου χάσματος ανάμεσα σε πάμπλουτους και πάμφτωχους. Επενδυτικός συναγερμός. Ανθρωπιστική εκπαίδευση. Πολιτιστικός πυρετός. Πλήρης κατάργηση των αντιοικολογικών επιχειρηματικών δράσεων. Δημόσιο κτήμα είναι οι ερευνητικές επιτεύξεις, όπως τα εμβόλια, που οι εταιρείες τα δημιούργησαν, χάρη στις επιδοτήσεις τους από τη λαϊκή φορολογία. Χρειάζεται σύγκλιση όλων των ριζοσπαστικών κινημάτων. Η δύναμή τους είναι συγκλονιστική. Αν ο Τramp, ο υποψήφιος Ρεπουμπλικανός πρόεδρος με τον υψηλότερο αριθμό ψήφων στην ιστορία, ηττήθηκε, είναι κυρίως γιατί το Black Lives Matter ενεργοποίησε μια νέγρικη πανστρατιά.
To 2000, σε μια ομιλία του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ο νομπελίστας θεωρητικός του Χάους Ilya Prigogine είχε πει: «Ο Παρμενίδης επέμενε ότι δεν υπάρχει τίποτε καινούργιο, ότι όλα απλώς υπάρχουν και θα υπάρχουν για πάντα. Ο Ηράκλειτος επέμενε στην αντίθετη ιδέα, ότι τα πάντα ρει και ουδέν μένει».
Ας ακολουθήσουμε τον Ηράκλειτο, και όχι τον Παρμενίδη.
Ο κ. Αλέκος Αλαβάνος είναι πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.
